Cách xử trí khi mất cảm giác ngon miệng ở bệnh nhân ung thư

Cảm giác ngon miệng thường giảm đi do bệnh ung thư và các tác dụng phụ xảy ra trong quá trình điều trị ung thư. Những người không thấy ngon miệng thường ăn ít hơn, hầu như không thấy đói, hoặc ăn rất ít nhưng vẫn thấy no.

Hãy báo với nhân viên y tế nếu bạn cảm thấy không ngon miệng. Họ sẽ tìm ra nguyên nhân và giúp bạn đạt được mức dinh dưỡng cần thiết. Thiếu dinh dưỡng có thể làm chậm quá trình phục hồi và ngăn cản việc tiếp tục quá trình điều trị.

Nguyên nhân làm mất cảm giác ngon miệng

Có rất nhiều nguyên nhân làm mất cảm giác ngon miệng ở bệnh nhân ung thư:

• Cơ thể thay đổi cách chuyển hóa thức ăn/dinh dưỡng.
• Ung thư tiến triển.
• Lách to (phì đại) có thể chèn ép dạ dày, gây cảm giác đầy bụng.
• Đọng dịch trong ổ bụng (bụng báng) gây cảm giác đầy bụng.
• Các loại thuốc, bao gồm hóa trị, liệu pháp miễn dịch và các thuốc an thần có tác dụng gây buồn ngủ.
• Xạ trị hoặc phẫu thuật các cơ quan đường tiêu hóa như dạ dày, ruột non.

Xạ trị hoặc phẫu thuật có thể gây mất cảm giác ngon miệng

• Các tác dụng phụ khác của điều trị ung thư bao gồm:
  • Buồn nôn và nôn mửa;
  • Viêm miệng và đau miệng;
  • Nhiễm trùng vùng miệng;
  • Khô miệng;
  • Khó nuốt;
  • Khó nhai;
  • Thay đổi vị giác và khứu giác;
  • Táo bón;
  • Đau;
  • Mệt mỏi;
  • Trầm cảm.

Xem thêm: Những vấn đề ăn uống do phẫu thuật, xạ trị và hóa trị của bệnh nhân ung thư

Xử trí khi mất cảm giác ngon miệng

Việc làm giảm các tác dụng phụ là một phần quan trọng trong quá trình chăm sóc và điều trị ung thư. Đây gọi là chăm sóc giảm nhẹ hay chăm sóc xoa dịu, giúp bạn có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Hãy báo với nhân viên y tế về bất cứ triệu chứng nào mà bạn có kèm theo sự thay đổi của chúng.

Bước đầu tiên trong điều trị thay đổi vị giác là xác định nguyên nhân. Điều trị triệu chứng buồn nôn, viêm miệng, khô miệng, đau hoặc trầm cảm có thể giúp cải thiện tình hình.

Điều trị triệu chứng trầm cảm có thể giúp cải thiện tình hình

Bác sĩ có thể dùng một số thuốc để điều trị mất ngon miệng và sụt cân, như:

• Megestrol acetate (Megace) hoặc Medroxyprogesterone, là những dạng hormone progesterone, giúp cải thiện cảm giác ngon miệng và tăng cân.
• Các loại thuốc có chứa steroids giúp cải thiện cảm giác ngon miệng, giúp người bệnh nhân thấy khỏe hơn, giảm buồn nôn, hoặc giảm đau.
• Metoclopramide (Reglan) giúp thức ăn lưu thông qua dạ dày nhanh hơn và giảm/ngăn ngừa cảm giác đầy bụng.
• Dronabinol (Marinol), khích thích cảm giác ngon miệng.

Các thức uống bổ trợ dinh dưỡng và các ống thông/xông dạ dày đặt qua đường mũi cũng có thể có ích.

Bạn có thể không muốn ăn, nhưng nên nhớ rằng ăn đủ dinh dưỡng và giữ cân nặng ổn định là một phần quan trọng trong quá trình hồi phục. Ăn đủ dinh dưỡng cũng giúp bạn có một thể trạng và tinh thần tốt, ảnh hưởng tích cực lên quá trình điều trị. Một số chú ý sau có thể giúp bạn đạt được mức dinh dưỡng thích hợp khi mất cảm giác ngon miệng:

• Ăn từ 5 tới 6 bữa ăn nhỏ trong ngày và ăn vặt bất cứ lúc nào thấy đói.
• Không giới hạn lượng thức ăn.
• Xác định thời điểm thấy đói bụng trong ngày và ăn ngay tại những thời điểm đó.
• Ăn vặt với những thức ăn giàu năng lượng và protein (đạm).

Ví dụ: Trái cây khô, quả hạch, bơ từ quả hạch, sữa chua, pho mát, trứng, sữa lắc (milksnakes), kem, ngũ cốc, bánh pudding, protein bars hoặc granola bars.

Ăn đủ dinh dưỡng cũng giúp bạn có một thể trạng và tinh thần tốt

• Luôn mang theo thức ăn ưa thích bên mình để ăn vặt.
• Tăng lượng protein và năng lượng (calories) trong thức ăn bằng cách thêm nước sốt, nước thịt, bơ, pho mát, kem chua, kem béo, quả hạch và bơ từ quả hạch.
• Uống nhiều nước giữa các bữa ăn thay vì trong bữa ăn vì nó có thể làm bạn mau no.
• Chọn những thức ăn dễ nuốt, như sữa và sản phẩm từ sữa.
• Yêu cầu người thân hoặc bạn bè chuẩn bị thức ăn khi bạn quá mệt để nấu hoặc đi mua. Hãy xem xét việc mua những thức phẩm chế biến sẵn.
• Cố gắng tạo môi trường vui vẻ trong bữa ăn với gia đình hoặc bạn bè.
• Thử để thức ăn trong dĩa nhỏ hơn trong dĩa lớn.
• Nếu mùi vị của thức ăn làm bạn buồn nôn, bạn có thể thử ăn thức ăn đó ở nhiệt độ phòng hoặc để lạnh. Hạ nhiệt độ làm giảm mùi vị thức ăn.
• Nếu bạn có vấn đề về khẩu vị, hãy thử thêm gia vị vào thức ăn để chúng hấp dẫn hơn.
• Nếu bạn có thay đổi về vị giác, như cảm giác kim loại trong miệng, hãy thử ngậm một chút kẹo cứng chứa bạc hà hoặc vài giọt chanh trước bữa ăn.
• Hỏi bác sĩ cách làm giảm các triệu chứng về đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa và táo bón. Hãy báo cho bác sĩ khi bạn gặp bất cứ khó khăn nào trong điều trị đau.
• Thử tập thể dục nhẹ, như đi bộ 20 phút trước bữa ăn khoảng một giờ đồng hồ để kích thích cảm giác thèm ăn. Hãy thảo luận với nhân viên y tế trước khi bắt đầu chương trình tập thể dục. Tập thể dục cũng giúp duy trì cơ bắp.
• Gặp gỡ chuyên gia dinh dưỡng để có thêm lời khuyên về việc lên thực đơn các bữa ăn và cách xử trí với các triệu chứng.

Thủy Phan

Nguồn tham khảo: yhoccongdong.com