Cấu tạo cholesterol có liên quan gì đến vai trò của thành phần này trong cơ thể?

Cơ thể cần một lượng cholesterol nhất định để duy trì những chức năng và hoạt động trao đổi chất thiết yếu mỗi ngày. Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá mức nguồn thực phẩm chứa nhiều cholesterol cũng có thể dẫn đến những nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Những phần tử cholesterol trong cơ thể có tác động khác nhau tùy theo thành phần cấu tạo của chúng. Vậy hãy cùng tìm hiểu về cấu tạo cholesterol để hiểu rõ thêm về vai trò của nhóm chất béo này nhé.

Cấu tạo cholesterol ra sao?

Khung cấu trúc chính của cholesterol bao gồm 27 nguyên tử carbon, trong đó điểm chính tạo nên cấu trúc đặc biệt của loại chất béo này là đuôi hydrocarbon và nhân sterol trung tâm. Nhân hoặc vòng sterol trung tâm là đặc điểm riêng biệt của các thành phần thuốc dẫn chất của cholesterol nói chung, cũng như các hormon steroid nói riêng. Vì thế, cholesterol có thể đóng vai trò như tiền chất giúp hình thành nên các hormon thiết yếu trong cơ thể. Đuôi hydrocacbon khi kết hợp với vòng trung tâm làm cho cholesterol không tan trong nước hay còn gọi là có tính kỵ nước.

Lipoprotein có ý nghĩa như thế nào đến cấu tạo cholesterol?

Vì sao lại có cấu trúc lipoprotein?

Bản chất kỵ nước của các chất béo như triglyceride và cholesterol khiến chúng không tự lưu thông trong tuần hoàn máu được. Vì thế, lipoprotein là sự kết hợp giữa lipid (chất béo) và protein để những thành phần này có thể di chuyển dễ dàng trong máu. Hay có thể hình dung đơn giản hơn, lipoprotein giống như những chiếc thuyền nhỏ mang cholesterol, di chuyển trong tuần hoàn máu đến các mô đích khác nhau của cơ thể.

Một số loại lipoprotein trong cơ thể

Cơ thể bạn có chứa một số loại cholesterol và bạn có thể thấy trên phiếu kết quả xét nghiệm phân tích lipid máu. Tìm hiểu ý nghĩa về cấu tạo cholesterol theo từng loại này sẽ cung cấp thêm hiểu biết hữu ích về tình hình sức khỏe của bản thân. Có những loại lipoprotein chính sau đây:

LDL cholesterol

Đây loại lipoprotein tỷ trọng thấp, được tạo thành chủ yếu từ cholesterol để cung cấp cho các tế bào đích khác nhau của cơ thể. LDL cholesterol quan trọng đối với cơ thể nhưng cũng có thể trở thành tác nhân gây hại cho sức khỏe khi có quá nhiều lượng cholesterol này lưu hành trong máu. Cụ thể, những chất béo sẽ tích tụ và tạo thành mảng bám ngày càng lớn theo thời gian, gây chít hẹp lòng mạch máu. Tình trạng này còn được biết đến là "xơ vữa động mạch", làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và các bệnh tim mạch khác. Vì vậy, loại cholesterol này thường được nhắc đến với tên gọi là “cholesterol xấu”.

Chỉ số LDL cholesterol thường được khuyến cáo duy trì ở mức dưới 100 mg/dL ở người bình thường. Đối với người có tiền sử xơ vữa động mạch, mức cholesterol LDL nên được kiểm soát dưới 70 mg/dL.

HDL cholesterol

HDL cholesterol được gọi là lipoprotein tỷ trọng cao vì thành phần chủ yếu là protein. Loại lipoprotein này giúp “thu gom” lượng cholesterol dư thừa trong lòng mạch về lại gan, để xử lý và loại bỏ ra khỏi cơ thể. Do đó, HDL cholesterol còn được gọi là cholesterol “tốt”.

Chỉ số HDL cholesterol thường được khuyến cáo trên 60 mg/dL ở người bình thường để có thể góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Tuy nhiên, mặc dù được gọi là “cholesterol tốt” nhưng không có nghĩa mức HDL cholesterol càng cao là càng tốt. 

Hiện nay, khuyến cáo chỉ đề cập về việc không nên để mức HDL quá thấp so với bình thường. Đối với mức HDL quá cao, vẫn chưa có cơ sở rõ ràng để chứng mình là đem lại lợi ích cho sức khỏe.

VLDL cholesterol

VLDL cholesterol có chứa triglyceride, cholesterol và phospholipid với hàm lượng protein thấp. Khi thành phần triglyceride trong VLDL cholesterol giảm đi sẽ chuyển chúng thành LDL cholesterol. Tương tự như LDL cholesterol, đây cũng là loại lipoprotein “có hại” khi có thể góp phần tích tụ mảng bám trong lòng mạch.

Kiểm tra mức cholesterol như thế nào?

Bên cạnh đặc điểm về cấu tạo cholesterol, việc kiểm tra nồng độ của các loại cholesterol là cần thiết để phát hiện và điều trị những bệnh lý về rối loạn chuyển hóa liên quan. Bác sĩ có thể kiểm tra mức cholesterol của bạn thông qua xét nghiệm máu. Thông thường, xét nghiệm về chỉ số lipid máu sẽ đưa ra kết quả bao gồm các chỉ số như cholesterol toàn phần, LDL cholesterol, HDL cholesterol và triglyceride.

Theo các chuyên gia khuyến nghị, nên kiểm tra cholesterol ít nhất một lần mỗi 1 – 2 năm đối với nam giới từ 45 đến 65 tuổi và phụ nữ từ 55 đến 65 tuổi. Người trên 65 tuổi nên được kiểm tra cholesterol hàng năm. Có thể cần xét nghiệm thường xuyên hơn trên những đối tượng mắc bệnh động mạch vành, đang dùng thuốc giảm cholesterol, có nguy cơ hoặc tiền sử gia đình mắc các bệnh về tim mạch sớm.

Chức năng của Cholesterol

Cholesterol đáp ứng một số chức năng sinh học quan trọng trong cơ thể chúng ta. Phần tử này hoạt động như một tiền chất của axit mật, hỗ trợ tổng hợp steroid và vitamin D. Đồng thời, cholesterol đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì tính linh hoạt của màng tế bào.

Chất ổn định màng tế bào

Cấu tạo cholesterol giúp điều chỉnh tính lưu động của màng tế bào, điều này cần thiết để tế bào giữ được hình dạng nhất định, tránh xảy ra hiện tượng ly giải tế bào (hay còn gọi là sự phá vỡ tế bào). Vì vậy cholesterol rất cần thiết cho sự ổn định của màng tế bào.

Tổng hợp hormon

Các loại hormon steroid thiết yếu trong cơ thể đều là dẫn xuất của cholesterol. Cơ thể sẽ huy động cholesterol đến các cơ quan đích để tổng hợp những thành phần hormon steroid, chẳng hạn như tại buồng trứng (estrogen và progestin), tinh hoàn (testosterone) và vỏ thượng thận (cortisol, aldosterone và androgen).

Hỗ trợ tổng hợp vitamin D

Vitamin D giữ trò quan trọng đối với quá trình phát triển của các tế bào xương sụn. Chúng ta cần cholesterol trong tế bào da để chuyển hóa vitamin D thành dạng hoạt động qua xúc tác từ ánh sáng mặt trời. Cụ thể hơn, da của bạn có chứa một chất cholesterol gọi là pro - vitamin D3, khi phản ứng với tia cực tím B trong ánh sáng mặt trời sẽ giúp chuyển hóa thành vitamin D3. Từ đó, cơ thể có thể hấp thu, lần lượt đưa đến gan và thận để thực hiện các bước chuyển hóa nó thành dạng mà cơ thể cần.

Tiền chất của axit mật

Mật là một chất lỏng sinh học được tổng hợp ở gan, có chức năng như chất nhũ hóa và hòa tan lipid (axit mật sẽ phân hủy các giọt lipid lớn thành những hạt nhỏ hơn, làm tăng diện tích bề mặt tiếp xúc với các enzym tiêu hóa). Do đó, đối với vai trò là tiền chất của axit mật, cholesterol hỗ trợ quá trình tiêu hóa chất béo của cơ thể một cách hiệu quả.

Những ảnh hưởng tiêu cực của Cholesterol

Mức chất béo trung tính và LDL cholesterol cao, kết hợp với mức HDL cholesterol thấp, có liên quan đến sự tích tụ mảng bám trong lòng mạch, tăng nguy cơ xảy ra các cơn đau thắt ngực hoặc đột quỵ.

Ngoài ra, quá trình tổng hợp và điều hòa cholesterol trong cơ thể còn có thể liên quan đến nhiều bệnh lý như sỏi mật, hoặc bị ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền (tăng cholesterol máu gia đình, đặc biệt ở những đối tượng có người thân bị bệnh tim mạch sớm).

Như vậy, bài viết trên là những thông tin liên quan cấu tạo cholesterol cùng với vai trò và chức năng của nhóm chất này. Hy vọng có thể bổ sung thêm những kiến thức hữu ích cho bạn đọc.