Chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu cần lưu ý gì?

Rối loạn lipid máu là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh lý tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, hay xơ vữa động mạch. Vì vậy, việc chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu đúng cách đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát bệnh và phòng ngừa biến chứng. Vậy chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu cần lưu ý gì để mang lại hiệu quả tốt nhất?

Chế độ ăn cho bệnh nhân rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu chủ yếu bắt nguồn từ thói quen ăn uống mất cân bằng trong thời gian dài, làm tăng mức cholesterol xấu trong cơ thể. Vì vậy, việc điều chỉnh chế độ ăn uống là yếu tố quan trọng nhất trong việc chăm sóc bệnh nhân mắc rối loạn lipid máu.

Một số thực phẩm bệnh nhân cần hạn chế bao gồm:

• Mỡ và da động vật.
• Thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu.
• Sữa nguyên kem và các sản phẩm từ sữa chưa tách béo (sữa chua, phô mai, bơ…).
• Lòng đỏ trứng.
• Bơ thực vật.
• Nội tạng động vật như gan, thận, óc, lá lách.
• Các món ăn chế biến sẵn nhiều chất béo chuyển hóa như xúc xích, thịt xông khói, mì ăn liền…
• Dầu thực vật chứa nhiều chất béo bão hòa: dầu dừa, dầu cọ, dầu hạnh nhân…
• Các món chiên rán, đồ ăn nhanh như gà rán, khoai tây chiên, pizza…
• Các loại bánh ngọt, đồ uống ngọt chứa nhiều đường.
• Thực phẩm chứa nhiều muối hoặc đồ hộp có hàm lượng natri cao.

Bên cạnh đó, người bệnh nên bổ sung những thực phẩm lành mạnh như:

• Rau xanh và trái cây.
• Ngũ cốc nguyên hạt như bánh mì đen, gạo lứt.
• Sữa tách béo.
• Thịt nạc hoặc gia cầm không da.
• Các loại cá béo giàu omega-3 như cá hồi, cá trích, cá mòi (tối thiểu 2 lần mỗi tuần).
• Các loại đậu như đậu nành, đậu Hà Lan và các loại hạt.
• Quả bơ, quả oliu.
• Dầu thực vật không bão hòa như dầu oliu, dầu hướng dương, dầu đậu nành…
• Tăng cường ăn tỏi, vì tỏi giúp giảm mức cholesterol tổng thể.

Chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu cần khuyến khích vận động

Thiếu vận động là một trong những yếu tố góp phần làm tăng cholesterol xấu trong máu và khiến các triệu chứng của rối loạn lipid máu trở nên nghiêm trọng hơn. Chính vì vậy khi chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu cần khuyến khích vận động.

Tập thể dục là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc đốt cháy mỡ thừa, hỗ trợ giảm cân, ổn định huyết áp, đường huyết và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng do rối loạn lipid máu gây ra.

Người bệnh nên cố gắng duy trì việc tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày mỗi tuần. Bạn có thể chọn bất kỳ bài tập nào mình yêu thích. Tuy nhiên, nếu đã có vấn đề về tim mạch, tiểu đường, thận, v.v., bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh cường độ và thời gian luyện tập sao cho phù hợp. Đi bộ nhanh là một lựa chọn dễ dàng, không cần dụng cụ nhưng rất hiệu quả trong việc giảm mỡ và cải thiện sức khỏe tim mạch.

Hỗ trợ người bệnh loại bỏ những thói quen xấu trong chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu

Người chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu nên khuyến khích và hỗ trợ bệnh nhân từ bỏ những thói quen có hại sau đây:

• Hút thuốc lá: Hút thuốc gây hại cho mạch máu và hệ thần kinh, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, cao huyết áp và tiểu đường tuýp 2.
• Uống quá nhiều rượu: Rượu tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể. Cần hạn chế việc uống rượu và các chất kích thích khác.
• Thiếu vận động: Tăng cường hoạt động thể chất giúp giảm cân, giảm mỡ bụng và duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) ở mức lý tưởng (19-23) với vòng bụng không vượt quá 90 cm ở nam giới và 75 cm ở nữ giới. Đối với bệnh nhân thừa cân, béo phì, cần giảm cân một cách khoa học qua việc giảm khẩu phần ăn và tập thể dục.
• Lối sống căng thẳng: Nghỉ ngơi hợp lý và duy trì tư duy tích cực, lạc quan sẽ hỗ trợ rất nhiều trong quá trình điều trị bệnh.
• Tự ý tăng liều hoặc bỏ thuốc: Quá trình điều trị bệnh rối loạn lipid máu đòi hỏi sự kiên trì lâu dài và tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ. Người chăm sóc cần theo dõi việc sử dụng thuốc của bệnh nhân để tránh tình trạng quên liều hoặc bỏ liều.

Theo dõi và lưu ý dấu hiệu biến chứng

Trong quá trình chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu, việc theo dõi sức khỏe của bệnh nhân là rất quan trọng để phát hiện kịp thời những dấu hiệu của các biến chứng nguy hiểm. Ví dụ như:

• Nhồi máu cơ tim: Các triệu chứng bao gồm đau ngực hoặc cảm giác khó chịu, nặng nề ở ngực kéo dài từ vài phút đến vài chục phút. Đôi khi cơn đau có thể lan ra cánh tay, lưng, cổ, hàm… Người bệnh cũng có thể gặp khó thở, vã mồ hôi, buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi…
• Tai biến mạch máu não (đột quỵ): Các dấu hiệu bao gồm tê hoặc yếu đột ngột ở một bên mặt, tay hoặc chân, choáng váng, khó nói hoặc không thể hiểu người khác nói, đau đầu dữ dội đột ngột không rõ nguyên nhân.

Khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào trong số này, người chăm sóc cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức.

Cuối cùng, cần nhắc nhở bệnh nhân theo dõi thường xuyên chỉ số lipid máu, khoảng 6-8 tuần một lần, và tham gia các buổi khám định kỳ theo lịch hẹn với bác sĩ để phát hiện sớm các biến chứng.

Rối loạn lipid máu là một bệnh lý phổ biến và cần được quản lý dài hạn để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Quá trình chăm sóc người bệnh đòi hỏi không chỉ kiến thức chuyên môn mà còn cả sự kiên nhẫn, tận tâm và đồng hành thấu hiểu. Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích, giúp bạn đọc nắm rõ các lưu ý quan trọng trong việc chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu.