Chẩn đoán loãng xương và dấu hiệu nhận biết loãng xương

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản về loãng xương, từ dấu hiệu nhận biết, phương pháp chẩn đoán cho đến cách điều trị hiệu quả, giúp bạn và gia đình có những biện pháp phòng ngừa kịp thời.

Kiến thức y khoa về loãng xương

Loãng xương là một tình trạng y tế đặc trưng bởi sự giảm mật độ và chất lượng xương, khiến xương trở nên yếu và dễ gãy. Tình trạng này thường không có triệu chứng rõ rệt cho đến khi xảy ra gãy xương, do đó việc chẩn đoán sớm là vô cùng quan trọng.

Cơ chế chính gây ra loãng xương là sự mất cân bằng giữa quá trình tạo xương và hủy xương. Bình thường, quá trình tạo xương (do các tế bào tạo xương gọi là osteoblasts) và quá trình hủy xương (do các tế bào hủy xương gọi là osteoclasts) diễn ra cân bằng. Tuy nhiên, khi quá trình hủy xương vượt trội hơn quá trình tạo xương, mật độ xương sẽ giảm dần, dẫn đến loãng xương.

Một yếu tố quan trọng khác trong việc duy trì mật độ xương là vai trò của hormone. Hormone như estrogen ở phụ nữ và testosterone ở nam giới đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết quá trình tạo và hủy xương. Đặc biệt, sự giảm sút nồng độ estrogen sau mãn kinh là nguyên nhân chính dẫn đến loãng xương ở phụ nữ. 

Tương tự, giảm testosterone ở nam giới cũng có thể góp phần vào tình trạng này. Sự thiếu hụt hormone làm tăng hoạt động của các tế bào hủy xương và giảm hoạt động của các tế bào tạo xương, dẫn đến sự mất cân bằng và hình thành loãng xương.

Các phương pháp chẩn đoán loãng xương

Để chẩn đoán loãng xương, y khoa hiện đại sử dụng nhiều phương pháp khác nhau, trong đó đo mật độ xương bằng phương pháp DEXA (Dual-energy X-ray absorptiometry) là phổ biến nhất.

Phương pháp DEXA đo mật độ khoáng chất trong xương, đặc biệt ở các vị trí dễ bị loãng xương như hông và cột sống. Kết quả của DEXA được thể hiện dưới dạng T-score, so sánh mật độ xương của bệnh nhân với mật độ xương tối đa của người trẻ khỏe mạnh. Một T-score từ -1 đến -2.5 cho thấy tình trạng thiếu xương, và T-score dưới -2.5 sẽ được chẩn đoán loãng xương.

Ngoài ra, xét nghiệm máu và nước tiểu cũng được sử dụng để đánh giá tình trạng chuyển hóa xương. Các xét nghiệm này đo lường mức độ các dấu hiệu sinh học liên quan đến quá trình tạo và hủy xương, như mức độ canxi, phosphatase kiềm, các sản phẩm phân hủy collagen trong máu và nước tiểu.

Kết hợp kết quả từ DEXA và các xét nghiệm sinh hóa, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chính xác về loãng xương, đồng thời theo dõi hiệu quả điều trị và tình trạng bệnh lý của bệnh nhân.

Các dấu hiệu nhận biết bệnh loãng xương

Dấu hiệu nhận biết loãng xương

Loãng xương thường được gọi là "kẻ thù thầm lặng" vì nó tiến triển một cách âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi xương bị gãy. Một trong những dấu hiệu đầu tiên và phổ biến nhất của loãng xương là đau lưng, đặc biệt là do gãy xương cột sống. Cơn đau này thường xuất hiện đột ngột, có thể nghiêm trọng, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc vận động và thực hiện các hoạt động hàng ngày. 

Ngoài ra, giảm chiều cao cũng là một dấu hiệu quan trọng của loãng xương. Khi xương cột sống bị gãy hoặc xẹp, nó có thể dẫn đến mất chiều cao dần dần. Tư thế cong lưng (gọi là gù lưng) cũng có thể xuất hiện do sự suy yếu của xương cột sống, khiến lưng bị cong về phía trước. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến hình dáng bên ngoài mà còn gây ra nhiều bất tiện và đau đớn cho người bệnh.

Quan trọng của việc chẩn đoán sớm

Việc chẩn đoán loãng xương sớm có vai trò vô cùng quan trọng trong việc ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng sống của người bệnh. 

Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của loãng xương là gãy cổ xương đùi. Gãy xương không chỉ gây đau đớn và mất khả năng vận động mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng, huyết khối và thậm chí là tử vong ở người cao tuổi. Bằng cách phát hiện sớm và bắt đầu điều trị kịp thời, nguy cơ gãy xương và các biến chứng khác có thể được giảm thiểu đáng kể.

Hơn nữa, việc chẩn đoán sớm cho phép người bệnh và bác sĩ xây dựng một kế hoạch điều trị hiệu quả, bao gồm việc sử dụng thuốc chống loãng xương, bổ sung canxi và vitamin D, thay đổi lối sống để cải thiện sức khỏe xương. Điều này không chỉ giúp ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh mà còn cải thiện chất lượng sống của người bệnh, giúp họ duy trì khả năng vận động và tự lập trong cuộc sống hàng ngày.

Phòng ngừa loãng xương

Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Phòng ngừa loãng xương là một quá trình liên tục và cần sự kết hợp của nhiều yếu tố, trong đó chế độ ăn uống, tập luyện đóng vai trò quan trọng. Bổ sung canxi và vitamin D là một trong những biện pháp phòng ngừa loãng xương hiệu quả nhất. Canxi là thành phần chính cấu tạo nên xương, trong khi vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả hơn. 

Bạn có thể bổ sung canxi thông qua các thực phẩm như sữa, phô mai, sữa chua, cá hồi, các loại rau lá xanh như cải xoăn và bông cải xanh. Đối với vitamin D, ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp tự nhiên tốt nhất, bên cạnh đó bạn có thể tìm thấy vitamin D trong các thực phẩm như cá béo, trứng, và nấm. 

Nếu chế độ ăn uống không đủ để cung cấp lượng canxi và vitamin D cần thiết, bạn có thể sử dụng các thực phẩm chức năng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Ngoài chế độ dinh dưỡng, tập luyện thể dục đều đặn cũng là yếu tố quan trọng để duy trì sức mạnh và mật độ xương. Các bài tập chịu trọng lượng như đi bộ, chạy bộ, leo cầu thang, nhảy múa giúp kích thích sự hình thành xương mới và duy trì mật độ xương. Tập luyện kháng lực như nâng tạ cũng giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và xương. 

Bên cạnh đó, các bài tập thăng bằng và linh hoạt như yoga, pilates không chỉ giúp cải thiện sức mạnh xương mà còn giảm nguy cơ té ngã, một trong những nguyên nhân chính gây gãy xương ở người cao tuổi. Tập luyện thường xuyên và kết hợp các loại hình vận động sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe xương tốt nhất.

Thói quen sinh hoạt hỗ trợ sức khỏe xương

Để duy trì sức khỏe xương, ngoài chế độ dinh dưỡng và tập luyện, việc duy trì các thói quen sinh hoạt lành mạnh cũng rất quan trọng. Tránh hút thuốc lá và tiêu thụ rượu bia là một trong những bước đầu tiên bạn nên thực hiện. Thuốc lá không chỉ gây hại cho phổi mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe xương, làm giảm khả năng hấp thụ canxi của cơ thể và tăng nguy cơ loãng xương. 

Tương tự, tiêu thụ rượu bia quá mức cũng làm giảm mật độ xương và tăng nguy cơ gãy xương. Hạn chế hoặc từ bỏ hoàn toàn các thói quen này sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe xương một cách hiệu quả.

Khám sức khỏe định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ là một biện pháp quan trọng để phát hiện sớm nguy cơ loãng xương và các vấn đề liên quan. Thông qua các lần kiểm tra sức khỏe, bác sĩ có thể theo dõi mật độ xương, sau đó đưa ra các khuyến cáo phù hợp. Đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao như phụ nữ sau mãn kinh, người cao tuổi, hoặc những người có tiền sử gia đình bị loãng xương, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là cần thiết.

Bài viết trên đã thông tin đến bạn đọc cách chẩn đoán loãng xương và một số dấu hiệu nhận biết căn bệnh này. Việc duy trì các thói quen sinh hoạt lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp bạn duy trì xương khỏe mạnh và phòng ngừa loãng xương hiệu quả.

Xem thêm: Máy đo loãng xương là gì? Quy trình các bước đo loãng xương bằng máy