Chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue và điều trị bệnh

Sốt xuất huyết là bệnh có thể gặp quanh năm, nhưng thường bùng phát mạnh vào mùa mưa, từ tháng 7 đến tháng 11, khi muỗi vằn có điều kiện thuận lợi để sinh sôi và lây lan virus. Hiểu biết về triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán sốt xuất huyết, cùng với các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn và gia đình chủ động bảo vệ sức khỏe khỏi dịch bệnh này.

Sốt xuất huyết Dengue là gì?

Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, có khả năng xuất hiện quanh năm, đặc biệt gia tăng vào mùa mưa. Bệnh có đặc điểm là gây thoát huyết tương, dẫn đến tình trạng sốc do giảm thể tích tuần hoàn, suy đa tạng và rối loạn đông máu.

Điều đáng lưu ý là các triệu chứng ban đầu của sốt xuất huyết dễ bị nhầm lẫn với các bệnh đường hô hấp thông thường, dẫn đến việc chậm trễ trong điều trị, làm tăng nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Sốt xuất huyết có triệu chứng đa dạng và diễn tiến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng, khởi phát đột ngột và thường trải qua 3 giai đoạn: Giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Việc phát hiện sớm và nắm bắt rõ các dấu hiệu lâm sàng giúp cải thiện đáng kể hiệu quả điều trị.

Chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue theo phân độ

Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh sốt xuất huyết được chia thành 3 cấp độ như sau:

1. Sốt xuất huyết Dengue

Người sống hoặc đã từng đến khu vực có dịch trong vòng 7 ngày và có ít nhất 2 trong các triệu chứng sau:

• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Nổi phát ban.
• Đau nhức cơ, khớp hoặc đau ở hốc mắt.
• Xuất huyết dưới da.
• Tỷ lệ hồng cầu (Hct) bình thường hoặc có thể tăng.
• Số lượng bạch cầu có thể bình thường hoặc giảm.
• Số lượng tiểu cầu có thể bình thường hoặc giảm.

2. Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo

Bệnh nhân có thể xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu cảnh báo như:

• Trạng thái li bì hoặc lo lắng.
• Đau bụng dữ dội, kéo dài hoặc đau tăng ở vùng gan.
• Nôn liên tục (3 lần trong 1 giờ hoặc 4 lần trong 6 giờ).
• Xuất huyết ở niêm mạc, bao gồm chảy máu chân răng, chảy máu mũi, nôn ra máu, đi ngoài phân đen hoặc có máu, tiểu ra máu hoặc xuất huyết âm đạo.
• Ít đi tiểu.
• Gan phình to hơn 2 cm dưới bờ sườn.
• Tăng Hct và giảm nhanh số lượng tiểu cầu.
• Mức men gan AST/ALT đạt 400 U/L.
• Tràn dịch màng phổi hoặc màng bụng phát hiện qua siêu âm hoặc X-quang.

3. Sốt xuất huyết Dengue thể nặng

Người bệnh có thể được chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue nặng nếu có ít nhất một trong các dấu hiệu sau:

• Thoát huyết tương nặng dẫn đến sốc, tích tụ dịch và có thể gây suy hô hấp.
• Xuất huyết nghiêm trọng.
• Suy đa tạng với các chỉ số gan (AST hoặc ALT) đạt 1000 U/L, kèm theo rối loạn ý thức, suy tim hoặc tổn thương các cơ quan khác.

Chẩn đoán xác định sốt xuất huyết bằng các xét nghiệm

Để xác định chính xác bệnh sốt xuất huyết, các bác sĩ cần kết hợp giữa việc đánh giá các triệu chứng lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm có độ chính xác cao nhằm đưa ra chẩn đoán đúng.

Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1

Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1 là một phương pháp chẩn đoán sốt xuất huyết thông qua việc phát hiện kháng nguyên virus trong cơ thể bệnh nhân. Xét nghiệm được thực hiện từ ngày đầu tiên cho đến ngày thứ năm kể từ khi bệnh khởi phát. 

Kết quả dương tính cho thấy bệnh nhân đã bị nhiễm virus Dengue. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu bệnh nhân đã mắc bệnh trên 3 ngày, kết quả xét nghiệm có thể trở thành âm tính, ngay cả khi bệnh nhân đã hết sốt. Điều này xảy ra do nồng độ kháng nguyên trong máu sẽ giảm xuống đáng kể từ cuối ngày thứ ba, làm cho việc phát hiện trở nên khó khăn hơn.

Xét nghiệm kháng thể IgM

Kháng thể IgM thường bắt đầu xuất hiện trong cơ thể của người bệnh khoảng 4-5 ngày sau khi sốt xuất hiện. Xét nghiệm này có vai trò quan trọng trong việc xác định sự hiện diện của kháng thể chống lại virus sốt xuất huyết trong giai đoạn cấp tính của bệnh.

Mỗi cá nhân có thể sản xuất kháng thể với mức độ khác nhau, điều này ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Do đó, việc diễn giải kết quả xét nghiệm cần được thực hiện cẩn thận, kết hợp với các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân.

Xét nghiệm kháng thể IgG

Đối với những bệnh nhân lần đầu nhiễm virus sốt xuất huyết, kháng thể IgG thường sẽ xuất hiện trong khoảng 10-14 ngày và có thể tồn tại trong nhiều năm sau đó. Ngược lại, ở những trường hợp bị sốt xuất huyết thứ phát, IgG đã có sẵn trong cơ thể và nồng độ có thể tăng lên chỉ sau 1-2 ngày kể từ khi bệnh khởi phát. Việc phát hiện kháng thể này giúp xác định xem bệnh nhân đã từng bị nhiễm virus trước đó hay không.

Khi có nghi ngờ về khả năng mắc sốt xuất huyết, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện cả ba xét nghiệm trên để đưa ra chẩn đoán chính xác hơn cho bệnh nhân.

• Nếu kết quả của cả ba xét nghiệm đều âm tính, điều này cho thấy bệnh nhân không bị sốt xuất huyết.
• Nếu xét nghiệm NS1 hoặc IgM cho kết quả dương tính và IgG âm tính, điều này chỉ ra rằng bệnh nhân đang mắc sốt xuất huyết nguyên phát.
• Ngược lại, nếu NS1 hoặc IgM dương tính và IgG cũng dương tính, điều này cho thấy bệnh nhân đang đối diện với sốt xuất huyết thứ phát.

Người bệnh sốt xuất huyết cần nhập viện khi nào?

Khi người bệnh xuất hiện các dấu hiệu cho thấy sốt xuất huyết có nguy cơ trở nặng, cần phải nhập viện ngay lập tức. Dưới đây là những triệu chứng cần lưu ý:

• Người bệnh cảm thấy vật vã, lừ đừ hoặc li bì, cho thấy tình trạng sức khỏe đang xấu đi.
• Đau tăng ở vùng gan hoặc đau bụng dữ dội là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng.
• Gan to hơn 2 cm dưới bờ sườn hoặc men gan đạt ≥ 200 U/L cần được theo dõi ngay.
• Nôn liên tục với tần suất ≥ 3 lần trong 1 giờ hoặc ≥ 4 lần trong 6 giờ, có thể dẫn đến mất nước.
• Xuất huyết niêm mạc: Xuất hiện chảy máu chân răng, chảy máu mũi hoặc có máu trong nôn, phân đen.
• Đi tiểu ít: Giảm tần suất đi tiểu có thể là dấu hiệu của tình trạng suy thận.
• Hct và tiểu cầu: Hct tăng cao và tiểu cầu giảm dưới mức ≤ 100.000/mm³ là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng.

Ngoài ra, cần xem xét các yếu tố như bệnh lý nền (tim, thận, phổi), trẻ nhỏ, hoặc khoảng cách từ nhà đến cơ sở y tế. Việc phát hiện sớm và nhập viện kịp thời có thể giảm thiểu nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe bệnh nhân.

Bệnh sốt xuất huyết có thể xảy ra quanh năm, không chỉ giới hạn trong mùa mưa, vì vậy người dân cần hết sức cảnh giác và không nên chủ quan. Những trường hợp mắc sốt xuất huyết nếu được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ có khả năng hồi phục nhanh chóng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, chẩn đoán sốt xuất huyết và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ phát triển các biến chứng nghiêm trọng.