Chạy thận là gì? Nguyên nhân và khi nào cần phải chạy thận?

Chạy thận là một trong những phương pháp điều trị quan trọng đối với bệnh nhân suy thận nặng. Khi chức năng thận suy giảm nghiêm trọng và không còn khả năng lọc bỏ chất độc, cân bằng nước và điện giải, cơ thể sẽ cần đến sự hỗ trợ từ kỹ thuật này để duy trì sự sống. Vậy cụ thể chạy thận là phương pháp gì, khi nào cần thực hiện và người bệnh cần lưu ý gì trong quá trình điều trị?

Chạy thận là gì?

Chạy thận (hay lọc máu nhân tạo) là phương pháp điều trị dành cho bệnh nhân suy thận nặng, khi thận không còn khả năng loại bỏ chất độc, cân bằng nước và điện giải trong cơ thể. Máu được dẫn ra khỏi cơ thể qua một hệ thống ống, đi qua màng lọc chuyên dụng để lọc bỏ các chất thải như ure, creatinin, muối dư và lượng nước thừa. Sau đó máu sạch được đưa trở lại cơ thể.

Trong điều kiện thận khỏe mạnh, việc lọc máu diễn ra tự nhiên và liên tục. Tuy nhiên, khi thận tổn thương, quá trình này suy giảm khiến độc tố tích tụ, gây nguy hiểm đến tính mạng. Chạy thận giúp thay thế một phần chức năng này, từ đó duy trì hoạt động sống ổn định.

Nguyên nhân phải chạy thận

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến suy thận mức độ nặng cần chạy thận, những nguyên nhân phổ biến như:

• Bệnh thận mạn tính do đái tháo đường hoặc tăng huyết áp kéo dài.
• Viêm cầu thận, nhiễm trùng thận hoặc bệnh lý bẩm sinh ở thận.
• Suy thận cấp do mất máu, mất nước nặng, sốc nhiễm khuẩn hoặc nhiễm độc thuốc.
• Tắc nghẽn đường tiết niệu dẫn đến giảm khả năng lọc của thận.

Khi thận mất dần chức năng theo thời gian, nồng độ các chất độc trong cơ thể tăng cao gây phù, mệt mỏi, khó thở và tăng huyết áp. Lúc này bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định chạy thận để hỗ trợ sự sống.

Khi nào cần phải chạy thận?

Không phải cứ bị bệnh thận là phải chạy thận ngay. Bệnh nhân sẽ cần chạy thận khi:

• Mức lọc cầu thận giảm xuống khoảng 10 đến 15 phần trăm so với bình thường.
• Cơ thể xuất hiện tích nước gây phù mặt, phù chân hoặc tràn dịch màng phổi.
• Tình trạng kali trong máu tăng cao, có nguy cơ gây rối loạn nhịp tim.
• Các dấu hiệu lâm sàng kéo dài như buồn nôn, ngứa, chán ăn, khó thở, đặc biệt nếu có kết hợp với chỉ số xét nghiệm bất thường
• Suy thận cấp gây đe dọa tính mạng và cần can thiệp ngay để duy trì sự sống.

Người bệnh tuyệt đối không nên tự đánh giá tình trạng của mình. Việc bắt đầu chạy thận cần được chỉ định bởi bác sĩ sau khi đã cân nhắc đầy đủ yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng.

Những trường hợp không được chạy thận

Dù là phương pháp quan trọng, chạy thận không phù hợp với mọi trường hợp. Một số tình huống cần cân nhắc kỹ:

• Người bệnh có tình trạng huyết áp quá thấp và khó kiểm soát.
• Rối loạn đông máu nặng khiến khó thiết lập đường vào mạch máu.
• Suy tim giai đoạn cuối, cơ thể suy kiệt trầm trọng không còn khả năng chịu đựng điều trị.
• Người bệnh có nhiễm trùng nặng tại vị trí đặt catheter hoặc đường fistula.

Bác sĩ sẽ đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe trước khi quyết định thực hiện.

Quy trình chạy thận

Quy trình chạy thận thường kéo dài khoảng 3 đến 4 giờ, thực hiện 3 lần mỗi tuần. Các bước tiến hành cơ bản như sau:

• Kiểm tra sức khỏe tổng quát trước phiên chạy như đo huyết áp, nhịp tim, cân nặng, tình trạng phù.
• Vệ sinh và chuẩn bị vị trí đặt kim hoặc catheter ở tay hoặc ngực để lấy máu.
• Kết nối hệ thống ống dẫn máu với máy lọc và chọn các thông số phù hợp.
• Trong thời gian lọc máu, nhân viên y tế theo dõi liên tục các chỉ số và phản ứng của người bệnh.
• Kết thúc quá trình lọc, máu sạch được trả lại cơ thể, rút kim và băng ép vị trí lấy máu.

Việc tuân thủ đúng quy trình sẽ giúp giảm tối đa nguy cơ biến chứng.

Nên lưu ý gì khi chạy thận?

Chạy thận là quá trình điều trị kéo dài, đòi hỏi người bệnh phải tuân thủ nghiêm ngặt nhiều nguyên tắc để duy trì hiệu quả và hạn chế biến chứng. Việc chăm sóc trước, trong và sau mỗi lần lọc máu không chỉ giúp cơ thể thích nghi tốt hơn mà còn góp phần nâng cao chất lượng sống về lâu dài. Dưới đây là những lưu ý quan trọng cần ghi nhớ:

Lưu ý trước khi chạy thận

Trước phiên chạy thận, người bệnh cần:

• Hạn chế uống nhiều nước và giảm muối để tránh tích dịch.
• Không ăn quá nhiều đạm hoặc thực phẩm giàu kali như chuối, cam, khoai tây.
• Giữ vệ sinh vùng tay có đường fistula và tránh mang vác nặng bên tay đó.
• Báo ngay cho bác sĩ nếu có sốt, đau ngực, khó thở hoặc phù tăng.

Lưu ý sau khi chạy thận

Sau phiên chạy thận, nên:

• Nghỉ ngơi ít nhất 30 phút để cơ thể hồi phục.
• Theo dõi vị trí lấy máu xem có sưng, đỏ hoặc đau không.
• Tiếp tục chế độ ăn uống theo hướng dẫn của bác sĩ dinh dưỡng.
• Duy trì lịch chạy thận đúng hẹn, không bỏ buổi để tránh tích độc trong cơ thể.

Việc tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc trước và sau mỗi buổi lọc máu sẽ giúp giảm thiểu biến chứng, duy trì thể trạng ổn định và nâng cao chất lượng sống. Quan trọng nhất, người bệnh cần giữ tinh thần tích cực, duy trì lịch khám định kỳ và luôn tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn trong suốt quá trình điều trị.

Biến chứng có thể gặp khi chạy thận

Một số biến chứng có thể xuất hiện trong hoặc sau khi chạy thận:

• Hạ huyết áp đột ngột;
• Chuột rút, mệt mỏi;
• Đau đầu, buồn nôn;
• Chảy máu hoặc nhiễm trùng tại vị trí đặt kim;
• Tắc nghẽn đường fistula hoặc catheter;
• Rối loạn điện giải gây tê bì hoặc nhịp tim bất thường.

Chi phí chạy thận mất bao nhiêu tiền?

Nhiều người thường thắc mắc chạy thận tốn bao nhiêu tiền. Cụ thể, chi phí chạy thận phụ thuộc vào cơ sở điều trị và mức chi trả của bảo hiểm y tế. Thông thường, mỗi lần chạy thận có thể có giá từ khoảng 1.200.000 đến hơn 1.500.000 đồng. Nếu người bệnh tham gia bảo hiểm y tế và được hỗ trợ đúng tuyến, mức chi phí phải trả sẽ giảm đáng kể, vì bảo hiểm sẽ chi trả mỗi lần chạy thận khoảng 150.000 đến 450.000 đồng.

Với tần suất 3 đến 4 buổi mỗi tuần, tổng chi phí chạy thận mỗi tháng có thể dao động từ 1.800.000 đến 5.400.000 đồng Cần lưu ý rằng đây chỉ là mức tham khảo, con số này có thể thay đổi theo thời gian và tùy từng bệnh viện.

Chạy thận ở đâu?

Khi lựa chọn nơi chạy thận, yếu tố quan trọng hàng đầu là cơ sở y tế đó phải có chuyên khoa Thận – Tiết niệu cùng hệ thống máy lọc máu đạt chuẩn, đảm bảo vô trùng, kiểm soát tốt biến chứng và có đội ngũ nhân viên y tế giàu kinh nghiệm. Ngoài ra, cơ sở cần có khả năng xử lý nhanh các tình huống cấp cứu và phối hợp điều trị các bệnh lý đi kèm như tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp...

Bên cạnh chất lượng chuyên môn, người bệnh cũng nên cân nhắc chọn địa điểm gần nơi sinh sống để thuận tiện cho việc đi lại định kỳ nhiều lần mỗi tuần. Một số địa chỉ uy tín có thể tham khảo:

• Khoa Nội Thận, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh;
• Bệnh viện Chợ Rẫy;
• Bệnh viện Thận Hà Nội;
• Bệnh viện Nội tiết Trung ương

Tuy nhiên, tốt nhất nên trao đổi với bác sĩ điều trị để được hướng dẫn nơi chạy thận phù hợp nhất với tình trạng và điều kiện của từng người bệnh.

Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân sau chạy thận

Sau mỗi phiên chạy thận, cơ thể người bệnh thường mệt mỏi do mất nước, rối loạn điện giải hoặc thay đổi huyết áp. Do đó, việc chăm sóc đúng cách sau lọc máu không chỉ giúp giảm triệu chứng khó chịu mà còn là yếu tố then chốt trong việc phòng ngừa biến chứng và hỗ trợ cơ thể phục hồi nhanh hơn.

Bên cạnh việc tuân thủ điều trị y khoa, người bệnh và gia đình cần nắm rõ những nguyên tắc chăm sóc tại nhà để đảm bảo chất lượng sống ổn định và lâu dài. Các nguyên tắc chăm sóc như:

• Tuân thủ lịch chạy thận đều đặn theo đúng chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không bỏ buổi vì có thể khiến chất độc tích tụ trong cơ thể.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người chạy thận, cần đặc biệt là giảm muối, hạn chế kali (có nhiều trong chuối, cà chua, cam, khoai tây), đạm vừa đủ và kiểm soát lượng nước nạp vào hằng ngày.
• Vận động nhẹ nhàng, như đi bộ, tập thể dục nhẹ, giúp cải thiện tuần hoàn, tăng sức đề kháng và tránh teo cơ do ít vận động.
• Theo dõi các chỉ số sức khỏe tại nhà, bao gồm cân nặng, huyết áp, lượng nước tiểu, đây là các dấu hiệu cảnh báo nếu có bất thường xảy ra.
• Chăm sóc tinh thần, động viên người bệnh giữ tâm lý tích cực, hạn chế lo âu. Việc trò chuyện với người thân, tham gia các nhóm hỗ trợ bệnh nhân suy thận cũng mang lại lợi ích tâm lý đáng kể.

Chạy thận là hành trình điều trị dài hạn, đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh, gia đình và nhân viên y tế. Việc chăm sóc sau chạy thận không chỉ dừng lại ở dinh dưỡng hay theo dõi triệu chứng mà còn là quá trình nâng đỡ toàn diện về thể chất và tinh thần. Một chế độ sinh hoạt hợp lý, kết hợp với thái độ sống tích cực sẽ giúp người bệnh thích nghi tốt hơn với điều trị, hạn chế biến chứng và duy trì cuộc sống chất lượng, bền vững hơn mỗi ngày.

Những câu hỏi thường gặp về chạy thận

Chạy thận là một quá trình điều trị phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết và chuẩn bị kỹ lưỡng từ người bệnh lẫn gia đình. Trong quá trình điều trị, không ít người có những thắc mắc xoay quanh hiệu quả, mức độ an toàn cũng như khả năng sống chung với phương pháp này về lâu dài. Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn và chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe khi cần chạy thận:

Chạy thận có đau không?

Quá trình chạy thận nhìn chung không gây đau dữ dội. Người bệnh chỉ cảm thấy châm chích khi đặt kim và đôi khi mệt mỏi nhẹ trong hoặc sau quá trình lọc.

Chạy thận sống được bao lâu?

Nhiều bệnh nhân vẫn có thể sống thêm từ 5 đến 20 năm hoặc lâu hơn nếu điều trị đúng cách, giữ tâm lý ổn định và tuân thủ chế độ ăn uống, vận động hợp lý.

Chạy thận có nguy hiểm không?

Chạy thận có thể kèm theo một số biến chứng, nhưng nếu thực hiện tại cơ sở uy tín và theo dõi tốt, rủi ro sẽ được kiểm soát hiệu quả.

Chạy thận có phải là phương pháp cuối cùng không?

Chạy thận không phải lựa chọn cuối cùng. Trong nhiều trường hợp, ghép thận có thể giúp người bệnh trở lại cuộc sống gần như bình thường. Tuy nhiên, chạy thận là giải pháp an toàn và quan trọng trong thời gian chờ ghép hoặc khi không thể ghép.

Hiểu rõ chạy thận là gì và những thông tin liên quan giúp người bệnh và gia đình chủ động hơn trong chăm sóc sức khỏe. Dù là phương pháp điều trị dài lâu, nhưng nếu tuân thủ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh, người bệnh vẫn có thể sống chất lượng và ổn định.