Chứng buồn ngủ nhiều có phải do bệnh không?

Để kiểm soát tình trạng buồn ngủ nhiều ban ngày quá mức đòi hỏi một cách tiếp cận nhiều mặt mới có thể giải quyết các tình trạng sức khỏe tiềm ẩn cũng như thúc đẩy thói quen ngủ lành mạnh. Tuy nhiên, trước hết bạn phải đi khám bác sĩ để được xác định nguyên nhân cơ bản tiềm ẩn gây buồn ngủ nhiều, từ đó mới có thể đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp với cá nhân.

Chứng buồn ngủ nhiều là bệnh gì?

Buồn ngủ nhiều, quá mức hoặc buồn ngủ ban ngày là mối quan tâm của nhiều người, bởi tình trạng này thường kéo theo những tác động đáng kể đến hoạt động hàng ngày lẫn sức khỏe tổng thể. Mặc dù thỉnh thoảng cảm giác mệt mỏi xuất hiện với cơ thể chúng ta là bình thường nhưng buồn ngủ nhiều, kéo dài và quá mức có thể là dấu hiệu cảnh báo chúng ta về vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. 

Theo bác sĩ chuyên khoa, buồn ngủ nhiều vào ban ngày có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể do nguyên nhân nguyên phát lẫn thứ phát. Tuy nhiên, dù là nguyên nhân nào thì những tình trạng sức khỏe tiềm ẩn này cũng đều có thể làm gián đoạn giấc ngủ bình thường, dẫn đến ngủ không ngon giấc, khiến mọi người cảm thấy uể oải và buộc phải ngủ vào ban ngày của hôm sau.

Bên cạnh đó, chứng mất ngủ vô căn là một dạng buồn ngủ ban ngày quá mức, có đặc trưng là thời gian ngủ kéo dài hơn 11 giờ mỗi ngày. Những người mắc chứng mất ngủ vô căn có thể khó thức dậy, điều này khiến họ bị ảnh hưởng trong các mối quan hệ xã hội, gia đình và nghề nghiệp.

Các nguyên nhân nào gây buồn ngủ nhiều?

Buồn ngủ nhiều quá mức chắc chắn sẽ tác động rõ rệt đến cuộc sống cá nhân mỗi người. Nguyên nhân gây ra rất đa dạng, bao gồm:

Chứng buồn ngủ nhiều nguyên phát

Chứng buồn ngủ nhiều nguyên phát bao gồm các tình trạng thần kinh biểu hiện độc lập, không rõ nguyên nhân cơ bản. Chứng ngủ rũ loại 1 và 2, hội chứng Kleine-Levin và chứng mất ngủ vô căn được xếp vào nhóm nguyên nhân này. 

Cụ thể:

• Chứng ngủ rũ loại 1 được đặc trưng bởi sự thiếu hụt chất dẫn truyền thần kinh orexin, dẫn đến các triệu chứng như yếu cơ đột ngột, tê liệt khi ngủ và ảo giác. Trong khi đó, chứng ngủ rũ loại 2 có các triệu chứng tương tự nhưng không có chứng mất ngủ và thiếu orexin.
• Hội chứng Kleine-Levin biểu hiện dưới dạng các cơn buồn ngủ cực độ tái diễn, thường kèm theo rối loạn tâm trạng và các triệu chứng tâm thần, chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới trẻ tuổi.
• Chứng mất ngủ vô căn, biểu hiện bằng tình trạng buồn ngủ kéo dài và thiếu sảng khoái sau khi ngủ, cũng được phân loại là chứng mất ngủ nguyên phát.

Chứng mất ngủ thứ phát

Chứng mất ngủ thứ phát phát sinh do các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn hoặc các yếu tố bên ngoài. Các tình trạng bệnh lý khác nhau như bệnh Parkinson, động kinh, suy giáp, bệnh đa xơ cứng và béo phì có thể góp phần gây ra buồn ngủ nhiều.

Ngoài ra, sử dụng thuốc, rượu và ma túy cũng như việc cai thuốc kích thích hoặc thuốc hướng tâm thần có thể gây ra mệt mỏi. Hội chứng ngủ không đủ giấc, xuất phát từ tình trạng thiếu ngủ mãn tính hoặc ngủ không sâu, là thủ phạm phổ biến gây buồn ngủ ban ngày.

Các rối loạn tâm thần như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực và rối loạn cảm xúc theo mùa cũng có thể biểu hiện bằng buồn ngủ quá mức và mệt mỏi mãn tính.

Hiểu được nguyên nhân cơ bản của tình trạng buồn ngủ nhiều là bước đầu tiên để quản lý hiệu quả và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ chuyên khoa là điều cần thiết để chẩn đoán chính xác và đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp.

Các triệu chứng và biến chứng của chứng buồn ngủ nhiều

Buồn ngủ quá mức không chỉ là cảm giác mệt mỏi mà nó còn có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe thể chất, chức năng nhận thức và chất lượng cuộc sống nói chung của bạn.

Triệu chứng

Nhu cầu ngủ kéo dài

Những người buồn ngủ quá mức thường thấy mình liên tục thèm ngủ, cả ban ngày lẫn ban đêm, dẫn đến thời gian ngủ kéo dài.

Khó thức dậy

Mặc dù ngủ đủ giấc nhưng những người bị ảnh hưởng có thể khó thức dậy ngay cả khi có chuông báo thức, điều này càng làm trầm trọng thêm cảm giác uể oải và mệt mỏi.

Rối loạn tâm trạng

Buồn ngủ quá mức có thể biểu hiện dưới dạng cảm giác lo lắng, khó chịu và bồn chồn, ảnh hưởng đến tình cảm và mối quan hệ giữa các cá nhân.

Suy giảm nhận thức

Khó tập trung, nói chậm và gặp ảo giác là những triệu chứng nhận thức phổ biến liên quan đến tình trạng buồn ngủ nhiều, ảnh hưởng đến hoạt động và năng suất hàng ngày.

Mệt mỏi, chán ăn

Mệt mỏi, giảm cảm giác thèm ăn và giảm cân có thể xảy ra do giấc ngủ bị gián đoạn, làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe và tinh thần tổng thể.

Biến chứng

Lo lắng và cáu kỉnh

Buồn ngủ nhiều mãn tính có thể góp phần làm tăng cảm giác lo lắng và khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần lẫn hạnh phúc của một cá nhân.

Hội chứng mệt mỏi mãn tính

Buồn ngủ quá mức kéo dài có thể dẫn đến hội chứng mệt mỏi mãn tính, được đặc trưng bởi sự mệt mỏi dai dẳng và giảm sức chịu đựng về thể chất lẫn tinh thần.

Suy giảm nhận thức

Thiếu ngủ lâu dài có thể làm suy giảm chức năng nhận thức, dẫn đến những hạn chế về trí nhớ, sự tập trung cũng như ra quyết định.

Mối nguy hiểm nghề nghiệp

Những người buồn ngủ quá mức có thể phải đối mặt với nguy cơ tai nạn và thương tích cao hơn tại nơi làm việc, đặc biệt là ở những vị trí công việc nhạy cảm về an toàn.

Cô lập xã hội

Những người mắc chứng buồn ngủ nhiều sẽ khó duy trì các mối quan hệ xã hội và tham gia các hoạt động xã hội do cảm giác mệt mỏi và buồn ngủ. Hệ quả là họ có thể xa lánh và cô lập với xã hội.

Giảm chất lượng cuộc sống

Buồn ngủ nhiều quá mức có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống nói chung, hạn chế sự tham gia vào các hoạt động hàng ngày và làm giảm sức khỏe tổng thể.

Cách điều trị chứng buồn ngủ nhiều

Buồn ngủ nhiều quá mức chắc chắn sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động hàng ngày và chất lượng cuộc sống nói chung. Tuy nhiên, với cách tiếp cận điều trị phù hợp, bạn hoàn toàn có thể lấy lại năng lượng và sức sống của mình.

Trị liệu hành vi

Liệu pháp hành vi nhận thức tập trung vào việc định hình lại giấc ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ thông qua cách tăng cường tín hiệu giấc ngủ và giảm tín hiệu thức dậy. Bệnh nhân có thể điều chỉnh lối sống như tránh làm ca đêm, hạn chế tương tác xã hội vào đêm khuya và thực hành các kỹ thuật thư giãn trước khi đi ngủ (chẳng hạn tắm bằng nước ấm).

Thuốc

Việc điều trị có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản gây buồn ngủ nhiều. Ví dụ, những ai bị chứng mất ngủ do sử dụng thuốc kích thích buộc phải điều trị bằng biện pháp cai nghiện. Các biện pháp can thiệp bằng thuốc, chẳng hạn như thuốc thúc đẩy sự tỉnh táo hoặc thuốc điều trị rối loạn giấc ngủ cụ thể, cũng có thể được kê đơn dựa trên nhu cầu và triệu chứng của từng cá nhân.

Tóm lại, chỉ có thể giải quyết các nguyên nhân cơ bản và các triệu chứng kèm theo mới giúp bạn kiểm soát được chứng buồn ngủ nhiều. Việc điều trị sẽ tùy từng trường hợp cụ thể, bao gồm các liệu pháp hành vi, thuốc (hoặc kết hợp cả hai), điều chỉnh lối sống,... đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng buồn ngủ nhiều. Hãy chịu trách nhiệm về sức khỏe giấc ngủ của bạn ngay hôm nay và bắt đầu hành trình hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn.