Có nên tiêm phòng quai bị cho trẻ không? Lịch tiêm như thế nào?

Quai bị là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính, phổ biến ở trẻ em và có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được phòng ngừa kịp thời. Do đó, việc tiêm phòng quai bị cho trẻ luôn là một vấn đề được nhiều bậc phụ huynh quan tâm. Vậy có nên tiêm phòng quai bị cho trẻ không?

Tìm hiểu về bệnh quai bị ở trẻ

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trong độ tuổi từ 5 đến 14, do virus Paramyxovirus gây ra. Mặc dù ít phổ biến hơn, nhưng trẻ dưới 1 tuổi cũng có khả năng mắc bệnh nếu tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. Biểu hiện đặc trưng nhất của quai bị là sự sưng to và đau đớn ở tuyến mang tai và tuyến nước bọt, khiến trẻ khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. 

Điều nguy hiểm hơn là nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời, quai bị có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, viêm tinh hoàn (ở nam giới) hoặc viêm buồng trứng (ở nữ giới), thậm chí có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản trong tương lai.

Không chỉ dừng lại ở những tác động đối với sức khỏe của trẻ, virus gây bệnh quai bị còn có khả năng lây lan rất dễ dàng từ người sang người thông qua các giọt bắn nhỏ khi ho hoặc hắt hơi, hoặc khi dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn mặt, cốc uống nước. Do đó, khi trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc môi trường có khả năng lây nhiễm, cần phải đặc biệt cẩn trọng, nhất là đối với những trẻ có hệ miễn dịch yếu.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), quai bị có thời kỳ ủ bệnh dao động từ 12 - 25 ngày (thường từ 16 - 18 ngày), và trẻ có thể lây virus cho người khác ngay cả trước khi triệu chứng sưng tuyến mang tai xuất hiện. Những năm gần đây, một số nghiên cứu ghi nhận sự xuất hiện của các biến thể virus quai bị mới, có khả năng lây lan nhanh hơn, làm tăng nguy cơ bùng phát các đợt dịch nhỏ trong cộng đồng trường học, ký túc xá.

Có nên tiêm phòng quai bị cho trẻ không?

Dù nhiều phụ huynh hiểu rằng việc chích ngừa là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa bệnh, họ vẫn thường băn khoăn liệu rằng có nên tiêm phòng quai bị cho trẻ không?

Theo khuyến cáo từ các bác sĩ chuyên khoa, tiêm vắc xin phòng quai bị là điều cần thiết cho mọi đối tượng, không phân biệt độ tuổi hay giới tính. Thống kê cho thấy trẻ em từ 5 đến 9 tuổi là nhóm dễ mắc bệnh quai bị nhất. Chính vì thế, việc tiêm phòng cho trẻ là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe khỏi nguy cơ lây nhiễm.

Tại nhiều quốc gia, vắc xin quai bị còn được kết hợp với vắc xin phòng bệnh rubella và sởi. Mặc dù tỷ lệ biến chứng do quai bị không quá cao, nhưng việc để trẻ mắc bệnh khi chưa được miễn dịch có thể dẫn đến những hậu quả khó lường. Vì vậy, vắc xin quai bị hiện đã được các Tổ chức y tế lớn trên thế giới, bao gồm WHO, đưa vào chương trình tiêm chủng cho trẻ em.

Hiệu quả phòng bệnh của vắc xin quai bị có thể đạt tới 90-95%, tuy nhiên một số báo cáo dịch tễ học cho thấy miễn dịch có thể giảm dần theo thời gian. Vì thế, một số nước đã áp dụng tiêm nhắc lại liều thứ 3 trong trường hợp dịch quai bị bùng phát. Không chỉ ở trẻ em, người lớn cũng được khuyến khích tiêm phòng nếu chưa có miễn dịch (chưa từng tiêm hoặc chưa từng mắc quai bị). Việc này giúp đảm bảo duy trì “miễn dịch cộng đồng”, giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch.

Lịch tiêm phòng quai bị cho trẻ

Để vắc xin phòng quai bị phát huy hiệu quả tốt nhất, trẻ cần được tiêm đúng lịch trình và đủ liều. Hiện nay, vắc xin sởi - quai bị - Rubella là vắc xin phối hợp có tác dụng phòng ngừa 3 bệnh sởi - quai bị - rubella được khuyến cáo tiêm cho trẻ. Hiện nay trên thị trường có 3 loại vắc xin sởi - quai bị - Rubella phổ biến lưu hành đó là:

• Vắc xin Priorix được tập đoàn Glaxosmithkline - GSK (Bỉ) nghiên cứu và phát triển. Loại vắc xin này cũng được chỉ định tiêm cho trẻ nhỏ từ 9 tháng tuổi và người trưởng thành để phòng ngừa bệnh Sởi - Quai bị - Rubella.
• Vắc xin MMR được công ty Serum Institute of India Ltd (Ấn Độ) nghiên cứu và phát triển. Loại vắc xin này được chỉ định tiêm cho trẻ em từ 1 - 10 tuổi để phòng ngừa bệnh Sởi - Quai bị - Rubella.
• Vắc xin MMR II được tập đoàn Merck Sharp and Dohme - MSD (Mỹ) nghiên cứu và phát triển. Loại vắc xin này được chỉ định tiêm cho trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên và người trưởng thành để phòng ngừa bệnh Sởi - Quai bị - Rubella.

Nhóm đối tượng và lịch tiêm chủng của vắc xin Sởi - Quai bị - Rubella Priorix (Bỉ)

Trẻ từ 9 tháng đến dưới 12 tháng tuổi tiêm vắc xin sởi lần đầu

Áp dụng lịch tiêm 3 mũi vắc xin sởi như sau:

• Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi.
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 tháng.
• Mũi 3: Hẹn tiêm lúc 4 - 6 tuổi hoặc tiêm cách mũi 2 ít nhất là 3 năm.

Trẻ em từ 1 - 6 tuổi

Nếu đã tiêm vắc xin có thành phần sởi:

• Mũi 1: Là mũi đầu tiên (*);
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 năm hoặc lúc 4 - 6 tuổi.
• (*) Lưu ý về mũi 1:
  • Nếu trước đó trẻ đã tiêm MVVAC hoặc MR, mũi 1 của Priorix phải cách ít nhất 1 tháng.
  • Nếu trẻ đã tiêm Priorix trước 12 tháng tuổi, vẫn sẽ tiêm lại mũi 1 của phác đồ sau 3 tháng.

Nếu chưa tiêm vắc xin có thành phần sởi:

• Mũi 1: Là mũi đầu tiên;
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 tháng.

Trẻ em từ 7 tuổi trở lên và người lớn

Áp dụng lịch tiêm 2 mũi:

• Mũi 1: Lần đầu tiên trong độ tuổi.
• Mũi 2: Cách mũi thứ 1 ít nhất là 1 tháng.

Nhóm đối tượng và lịch tiêm chủng của vắc xin MMR (Ấn Độ)

Trẻ em từ 1 - 6 tuổi

Nếu đã tiêm vắc xin có thành phần sởi:

• Mũi 1: Là mũi đầu tiên; Nếu trước đó trẻ đã tiêm MVVAC hoặc MR, mũi 1 của MMR phải cách ít nhất 1 tháng.
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 năm hoặc lúc 4 - 6 tuổi.

Nếu chưa tiêm vắc xin có thành phần sởi:

• Mũi 1: Là mũi đầu tiên;
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 tháng.

Trẻ em từ 7 tuổi đến tròn 10 tuổi

Áp dụng lịch tiêm 2 mũi:

• Mũi 1: Lần đầu tiên trong độ tuổi.
• Mũi 2: Cách mũi thứ 1 ít nhất là 1 tháng.

Lưu ý: Có thể dùng MMR làm mũi tiêm nhắc lại cho người trước đó đã tiêm chủng bằng vắc xin kết hợp sởi-quai bị-rubella khác (tối đa tròn 10 tuổi).

Nhóm đối tượng và lịch tiêm của vắc xin MMR II (Mỹ)

Trẻ từ 1 tuổi đến dưới 7 tuổi 

Đã tiêm vắc xin có thành phần sởi:

• Mũi 1: Là mũi đầu tiên. Cách ít nhất 01 tháng kể từ lần tiêm vắc xin Mvvac hoặc MR. Trường hợp đã tiêm Priorix lúc 9 - 12 tháng thì cần phải cách 03 tháng.
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 năm hoặc lúc 4 - 6 tuổi.

Nếu chưa tiêm vắc xin có thành phần sởi:

• Mũi 1: Là mũi đầu tiên.
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 tháng.

Trẻ từ 7 tuổi trở nên và người lớn

Áp dụng lịch tiêm 2 mũi:

• Mũi 1: Lần đầu tiên trong độ tuổi.
• Mũi 2: Tiêm cách mũi 1 là 1 tháng.

Tiêm đủ hai mũi theo lịch trình sẽ giúp trẻ phát triển kháng thể đủ mạnh để phòng ngừa bệnh quai bị. Nếu trẻ chưa được tiêm đúng lịch hoặc phụ huynh lo lắng về việc tiêm trễ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng dẫn cụ thể.

Những điều cần lưu ý khi tiêm vắc xin phòng quai bị

Bên cạnh việc tìm hiểu liệu tiêm vắc xin quai bị cho bé có thực sự cần thiết, các bậc cha mẹ còn cần chú ý đến một số điều quan trọng sau:

• Hiệu quả của vắc xin quai bị đạt từ 90% đến 95%. Điều này có nghĩa là dù trẻ đã tiêm phòng, vẫn có khả năng mắc bệnh, nhưng các triệu chứng sẽ nhẹ hơn và thời gian hồi phục nhanh hơn.
• Sau khi tiêm, trẻ có thể gặp phải tình trạng sưng và đau nhẹ ở chỗ tiêm. Đây là phản ứng bình thường của cơ thể, vì vậy cha mẹ không cần quá lo lắng.
• Trong một số ít trường hợp, trẻ có thể xuất hiện các phản ứng phụ như nổi mề đay, sốt, ho, viêm họng hoặc đau - viêm khớp.
• Có một số trường hợp cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm phòng, hoặc không nên tiêm vắc xin, bao gồm: Người bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong vắc xin, những người mắc bệnh suy giảm miễn dịch, hoặc bệnh nhân đang điều trị bằng các loại thuốc chống chuyển hóa, thuốc chứa corticoid, hoặc hóa - xạ trị ung thư.
• Theo CDC, vắc xin sởi - quai bị - Rubella không được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai do là vắc xin virus sống giảm độc lực; tuy nhiên, phụ nữ đang cho con bú vẫn có thể tiêm phòng an toàn. Việc tham vấn bác sĩ sẽ giúp đánh giá lợi ích và nguy cơ đối với từng trường hợp cụ thể.
• Trường hợp trẻ có tiền sử phản ứng mạnh với trứng gà, cần thông báo trước với bác sĩ để có phương án theo dõi chặt chẽ.

Không chỉ trẻ em mà người lớn cũng nên tiêm vắc xin phòng quai bị nếu chưa tiêm. Tuy nhiên, liều tiêm của người lớn sẽ khác với trẻ em. Theo khuyến cáo, người lớn chỉ cần tiêm một liều 0,5ml là có thể tạo kháng thể chống lại bệnh. Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú cần hỏi ý kiến chuyên gia trước khi tiêm phòng quai bị để đảm bảo an toàn.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn giải đáp thắc mắc: “Có nên tiêm phòng quai bị cho trẻ?” mà nhiều người đang quan tâm. Nhìn chung, việc tiêm phòng quai bị cho trẻ là rất quan trọng để ngăn ngừa bệnh và bảo vệ sức khỏe của trẻ khỏi những biến chứng nguy hiểm. Với hiệu quả cao và tính an toàn, vắc xin quai bị đã được các tổ chức y tế hàng đầu trên thế giới khuyến cáo tiêm chủng cho trẻ em. Bên cạnh đó, việc tiêm phòng còn giúp bảo vệ cộng đồng, giảm nguy cơ lây lan dịch bệnh. Vì vậy, cha mẹ nên đưa trẻ đi tiêm phòng đúng lịch và tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn tối đa cho con.

Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là đơn vị hàng đầu cung cấp dịch vụ tiêm chủng chất lượng, với vắc xin được nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất uy tín trên thế giới. Khi đến tiêm chủng tại Long Châu, khách hàng sẽ được khám sàng lọc bởi bác sĩ, tư vấn gói vắc xin phù hợp, theo dõi trong và sau khi tiêm để đảm bảo an toàn.

Xem thêm: 

Tiêm vắc xin quai bị rồi có bị nữa không? 

Tìm hiểu về lịch tiêm phòng quai bị cho trẻ