Cường aldosteron thứ phát là gì? Tìm hiểu "tất tần tật" về cường aldosteron thứ phát

Cường aldosteron thứ phát xuất phát từ sự tăng sản xuất aldosteron ở tuyến thượng thận, thường do các yếu tố bên ngoài tuyến thượng thận kích thích cơ chế renin-angiotensin. Cường aldosteron thứ phát có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị hoặc kiểm soát. Vì vậy, việc hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, và phương pháp điều trị của bệnh cường aldosteron thứ phát là rất quan trọng.

Cường aldosteron thứ phát là gì?

Cường aldosteron thứ phát là một trạng thái tuyến thượng thận sản xuất aldosteron ở mức độ cao hơn bình thường để phản ứng với các kích thích không phải từ tuyến yên và các yếu tố bên ngoài tuyến thượng thận, chẳng hạn như suy giảm dịch tới thận. Cường aldosteron thứ phát có thể gây ra các triệu chứng tương tự như chứng aldosteron nguyên phát, bao gồm tăng huyết áp, mất kali, và thậm chí là việc thay đổi cấu trúc của tim và thận.

Chẩn đoán cường aldosteron thứ phát thường dựa vào việc đo nồng độ aldosteron trong huyết tương cùng với hoạt động renin huyết tương để đánh giá cân bằng giữa hai chất này. Điều trị thường liên quan đến việc xác định và điều chỉnh nguyên nhân gây ra tình trạng cường aldosteron.

Nguyên nhân gây cường aldosteron thứ phát

Cường aldosteron thứ phát là kết quả của sự giảm lưu lượng máu tới thận, làm kích thích cơ chế renin-angiotensin và dẫn đến tăng bài tiết aldosteron. Nguyên nhân của sự giảm lưu lượng máu tới thận có thể bao gồm các vấn đề như:

• Bệnh tắc nghẽn động mạch thận, bao gồm thuyên tắc mảng xơ vữa động mạch thận hoặc huyết khối từ van tim, tâm thất, tâm nhĩ hoặc động mạch chủ.
• Sự co thắt mạch máu như trong tình trạng tăng huyết áp kịch phát.
• Các bệnh gây phù như: Suy tim, xơ gan cổ trướng, hội chứng thận hư.

Trong trường hợp suy tim, bài tiết aldosteron có thể vẫn ở mức bình thường, nhưng do sự giảm lượng máu ở gan và sự thay đổi trong việc trao đổi chất aldosteron, nồng độ hormone trong máu sẽ tăng lên. Điều này có thể góp phần vào sự phát triển của cường aldosteron thứ phát.

Biểu hiện của cường aldosteron thứ phát

Các triệu chứng của bệnh cường aldosteron thứ phát thường tương tự như các triệu chứng của cường aldosteron nguyên phát, bao gồm:

• Yếu cơ do hạ kali trong máu: Khi kali bị mất, có thể gây ra cảm giác yếu cơ, co cứng cơ và thậm chí là liệt thoáng qua.
• Dị cảm: Sự thay đổi kali trong máu cũng có thể dẫn đến cảm giác dị cảm.
• Tăng huyết áp: Nhiều trường hợp, tăng huyết áp có thể là triệu chứng duy nhất của bệnh cường aldosteron thứ phát.
• Phù nề ngoại biên: Có thể xuất hiện phù nề ngoại biên, là hiện tượng sưng to của các cơ quan và mô mềm xung quanh, thường là do việc giữ nước và natri nhiều hơn thông thường.

Chẩn đoán cường aldosteron thứ phát

Để chẩn đoán bệnh cường aldosteron, các bác sĩ thường thực hiện các bước sau:

• Đo nồng độ điện giải trong huyết thanh: Đây là bước đo lường cơ bản để xác định các giá trị điện giải trong huyết thanh, bao gồm kali, natri và nước.
• Đo nồng độ aldosteron máu: Xác định mức độ aldosteron trong máu để xác định có mức độ tăng cao hay không.
• Hoạt động renin trong máu (PRA): Đo lượng renin hoạt động trong huyết thanh để xác định mức độ hoạt động của hệ thống renin-angiotensin-aldosteron.

Đối với bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh tăng huyết áp và hạ kali, các xét nghiệm ban đầu bao gồm đo nồng độ aldosteron trong huyết tương và hoạt động renin trong huyết tương. Trước khi thực hiện xét nghiệm, bệnh nhân không nên sử dụng các loại thuốc ảnh hưởng đến hệ thống renin-angiotensin trong khoảng thời gian từ 4 đến 6 tuần. Mức tăng aldosteron và hoạt động renin trong huyết tương là dấu hiệu của cường aldosteron thứ phát.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc đo renin và aldosteron, bao gồm sử dụng thuốc lợi tiểu và nhiều loại thuốc huyết áp khác. Do đó, các kết quả xét nghiệm cần được đánh giá kỹ lưỡng và xem xét các yếu tố tác động khác có thể làm thay đổi kết quả. Siêu âm động mạch thận cũng có thể được thực hiện để cung cấp thông tin về tình trạng của các mạch máu thận.

Điều trị cường aldosteron thứ phát

Điều trị bệnh cường aldosteron thứ phát thường tập trung vào hai khía cạnh chính:

• Điều trị nguyên nhân: Việc xác định và điều trị nguyên nhân gốc của cường aldosteron thứ phát là quan trọng để kiểm soát tình trạng này. Điều này có thể bao gồm việc điều trị các vấn đề như tắc nghẽn động mạch thận, suy tim, xơ gan, hoặc các tình trạng gây phù.
• Sử dụng thuốc đối kháng aldosteron: Trong nhiều trường hợp, việc sử dụng các loại thuốc đối kháng aldosteron như spironolactone hoặc eplerenone có thể giúp kiểm soát cường độ của aldosteron và kiểm soát huyết áp. Các loại thuốc này thường được sử dụng để giảm lượng kali bị mất qua nước tiểu và cũng giúp làm giảm huyết áp.

Cường aldosteron thứ phát có thể gây ra nhiều biến chứng và nguy hiểm cho sức khỏe nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc thường xuyên kiểm tra huyết áp là cần thiết để đảm bảo rằng điều trị đang hiệu quả và để theo dõi tiến triển của bệnh. Đối với những người có nguy cơ mắc bệnh cường aldosteron thứ phát, việc thăm khám định kỳ và theo dõi tình trạng sức khỏe là cần thiết. 

Khi có bất kỳ triệu chứng hoặc nghi ngờ về bệnh cường aldosteron thứ phát, việc tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ bác sĩ là cần thiết để ngăn chặn và kiểm soát bệnh. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có huyết áp cao và các vấn đề liên quan đến kali máu.