Dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu: Cảnh báo bạn không nên bỏ qua

Ở giai đoạn đầu, bệnh suy thận thường tiến triển âm thầm với các triệu chứng không đặc hiệu. Người bệnh có thể cảm thấy chán ăn, khó tập trung hoặc xuất hiện hiện tượng tiểu ít hơn bình thường. Những biểu hiện này dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn thông thường, dẫn đến chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị. Để hiểu hơn về dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu, hãy cùng tìm hiểu nội dung sau đây.

Suy thận là gì?

Suy thận là tình trạng chức năng thận suy giảm, khiến thận không còn khả năng lọc máu, loại bỏ chất thải và điều hòa cân bằng nước - điện giải trong cơ thể. Khi thận bị tổn thương nghiêm trọng hoặc kéo dài, chất độc tích tụ trong máu có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe.

Suy thận được phân loại dựa trên thời gian diễn tiến và nguyên nhân gây bệnh. Có hai dạng chính:

• Suy thận cấp tính (Acute Kidney Injury - AKI): Suy thận cấp tính là tình trạng thận suy giảm chức năng một cách đột ngột, thường xảy ra trong vài giờ đến vài ngày. Nguyên nhân thường do giảm tưới máu thận, tổn thương nhu mô thận hoặc tắc nghẽn đường tiết niệu. Đây là tình trạng có thể phục hồi nếu được phát hiện và điều trị sớm.
• Suy thận mạn tính (Chronic Kidney Disease - CKD): Suy thận mạn là quá trình suy giảm chức năng thận kéo dài và không hồi phục, thường diễn tiến âm thầm trong nhiều tháng đến nhiều năm. Bệnh được chia thành 5 giai đoạn dựa trên mức lọc cầu thận (GFR). Giai đoạn cuối của suy thận mạn (giai đoạn 5) còn được gọi là bệnh thận giai đoạn cuối, khi đó bệnh nhân cần điều trị thay thế thận bằng chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.

Dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu

Suy thận giai đoạn đầu thường không gây ra triệu chứng rầm rộ, khiến người bệnh dễ bỏ qua. Tuy nhiên, một số dấu hiệu ban đầu có thể cảnh báo chức năng thận đang suy giảm âm thầm. Việc nhận diện sớm những biểu hiện này đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời, ngăn ngừa suy thận tiến triển nặng hơn.

Ngủ ngáy to và kéo dài

Một trong những biểu hiện ít người ngờ đến của suy thận giai đoạn đầu là tình trạng ngủ ngáy to và kéo dài, đặc biệt nếu kèm theo ngưng thở khi ngủ. Nguyên nhân có thể do sự tích tụ dịch trong vùng cổ họng và hệ hô hấp, làm cản trở luồng không khí khi ngủ. Ngoài ra, rối loạn giấc ngủ cũng có thể do các độc tố tích tụ trong cơ thể mà thận không kịp lọc thải, làm gián đoạn chu trình ngủ sinh lý.

Suy nhược cơ thể

Khi thận hoạt động không hiệu quả, chất độc và chất thải tích tụ trong máu, làm ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan khác. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi kéo dài, không rõ nguyên nhân, kém tập trung, giảm hiệu suất lao động và học tập. Thiếu máu cũng thường xuất hiện ở người suy thận, do thận không sản xuất đủ erythropoietin - một hormone cần thiết cho quá trình tạo hồng cầu.

Da bị nổi ban và ngứa ngáy

Một trong những dấu hiệu ngoài da đáng lưu ý là tình trạng ngứa dai dẳng, nổi ban đỏ, da khô hoặc bong tróc. Điều này xảy ra khi các chất thải như urê và creatinin không được loại bỏ hiệu quả và tích tụ trong máu, gây phản ứng trên da. Ngứa có thể xuất hiện ở nhiều vùng khác nhau trên cơ thể và thường tăng lên vào ban đêm, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và tâm lý người bệnh.

Đau lưng

Đau vùng lưng dưới, đặc biệt là ở hai bên cột sống, nơi thận nằm, có thể là dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu. Cơn đau có thể âm ỉ, kéo dài hoặc đôi khi dữ dội nếu có kèm theo sỏi thận, viêm thận hoặc tắc nghẽn đường tiết niệu. Tuy nhiên, triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề cơ xương khớp, do đó cần được thăm khám kỹ lưỡng để chẩn đoán chính xác.

Khó thở

Khó thở là biểu hiện nghiêm trọng hơn, thường xảy ra khi lượng dịch trong cơ thể tích tụ quá mức và tràn vào phổi (gây phù phổi). Ngoài ra, thiếu máu do suy thận cũng khiến cơ thể không nhận đủ oxy, gây ra cảm giác hụt hơi, thở nông, đặc biệt khi gắng sức hoặc khi nằm. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần được xử lý sớm để tránh tiến triển sang suy thận giai đoạn nặng.

Hơi thở có mùi hôi

Một triệu chứng đặc trưng khác nhưng ít người để ý là hơi thở có mùi lạ, thường được mô tả giống như mùi amoniac hoặc kim loại. Đây là hậu quả của sự tích tụ các chất nitơ trong máu mà lẽ ra thận phải lọc bỏ. Triệu chứng này còn đi kèm với cảm giác chán ăn, buồn nôn hoặc vị kim loại trong miệng.

Phù nề các chi

Thận không còn đủ khả năng điều hòa nước và muối trong cơ thể sẽ dẫn đến tình trạng giữ nước, gây sưng phù ở các chi, đặc biệt là bàn chân, mắt cá chân và bàn tay. Phù thường rõ hơn vào cuối ngày hoặc sau khi ngồi hoặc đứng lâu. Tình trạng phù nề kéo dài là chỉ dấu quan trọng cho thấy chức năng thận đang suy giảm.

Các dấu hiệu khác có thể gặp

Ngoài những dấu hiệu phổ biến như mệt mỏi, phù nề, ngứa da hay thay đổi hơi thở, người bệnh suy thận giai đoạn đầu còn có thể xuất hiện một số triệu chứng khác, tuy không đặc hiệu nhưng vẫn đóng vai trò cảnh báo quan trọng:

• Thay đổi về tiểu tiện: Các bất thường trong việc đi tiểu là dấu hiệu sớm cho thấy thận đang gặp vấn đề. Người bệnh có thể đi tiểu nhiều hơn vào ban đêm (tiểu đêm), nước tiểu có bọt, tiểu ít, nước tiểu sẫm màu, có máu hoặc có mùi hôi bất thường. Cảm giác tiểu buốt hoặc tiểu rắt cũng có thể kèm theo nếu có nhiễm trùng tiểu.
• Chán ăn, buồn nôn và rối loạn tiêu hóa: Khi thận không còn khả năng lọc sạch độc tố, những chất này tích tụ lại trong máu và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Người bệnh có thể bị chán ăn, buồn nôn, khó tiêu, đầy bụng hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân. Những triệu chứng này thường khiến người bệnh lầm tưởng mình mắc các bệnh tiêu hóa thông thường.
• Chuột rút và co cơ: Mất cân bằng điện giải, đặc biệt là mức kali, canxi và natri, do thận suy giảm chức năng điều hòa có thể dẫn đến các cơn co rút cơ không tự chủ, đặc biệt là vào ban đêm. Người bệnh có thể cảm thấy đau đớn và khó chịu, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt hằng ngày.
• Huyết áp cao không kiểm soát: Thận đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa huyết áp thông qua hệ thống renin-angiotensin. Khi chức năng thận suy yếu, huyết áp có thể tăng mà không rõ nguyên nhân, và thường khó kiểm soát bằng thuốc thông thường. Đây vừa là nguyên nhân vừa là hậu quả của suy thận.
• Khó tập trung, suy giảm trí nhớ: Sự tích tụ chất độc trong máu ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh trung ương, khiến người bệnh có thể cảm thấy đãng trí, khó tập trung, giảm khả năng tư duy và phản xạ chậm. Tình trạng này càng kéo dài càng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.

Khi nào nên đi khám ngay?

Suy thận giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng nếu bạn nhận thấy cơ thể có những biểu hiện bất thường kéo dài, việc thăm khám sớm với bác sĩ chuyên khoa thận là vô cùng quan trọng. Dưới đây là các tình huống bạn nên đi khám ngay lập tức:

• Xuất hiện phù nề bất thường ở chân, tay hoặc mặt: Nếu bạn thấy bàn chân, mắt cá chân hay bàn tay bị sưng to mà không rõ nguyên nhân, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu, đây có thể là dấu hiệu thận không lọc được dịch dư thừa ra khỏi cơ thể.
• Thay đổi rõ rệt trong thói quen tiểu tiện: Bao gồm tiểu nhiều lần vào ban đêm, tiểu ít, nước tiểu có màu lạ, có bọt hoặc có máu, cảm giác tiểu buốt hay tiểu khó. Những thay đổi này có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu cần điều trị ngay.
• Mệt mỏi kéo dài, suy nhược, mất sức không rõ nguyên nhân: Nếu bạn cảm thấy kiệt sức, không còn năng lượng, khó tập trung, kèm theo da xanh xao, hãy đi khám để kiểm tra chức năng thận và lượng hồng cầu - vì thiếu máu là biểu hiện thường gặp ở người suy thận.
• Ngứa toàn thân hoặc phát ban kéo dài: Đặc biệt khi ngứa không đáp ứng với thuốc dị ứng thông thường hoặc xuất hiện các mảng da khô, bong tróc - đây là dấu hiệu cho thấy có thể chất độc đang tích tụ trong cơ thể do thận hoạt động kém.
• Khó thở, đau ngực hoặc cảm giác hụt hơi: Dù là khi vận động nhẹ hay khi nghỉ ngơi, khó thở cũng có thể là hậu quả của tình trạng ứ dịch trong phổi hoặc thiếu máu do suy thận. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng cần được kiểm tra gấp.
• Huyết áp tăng cao bất thường và khó kiểm soát: Nếu bạn có tiền sử tăng huyết áp nhưng gần đây huyết áp dao động thất thường hoặc không đáp ứng tốt với thuốc, cần kiểm tra thận vì tăng huyết áp có thể vừa là nguyên nhân vừa là hậu quả của bệnh thận mạn tính.

Việc hiểu và nhận biết dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa và điều trị hiệu quả bệnh lý nguy hiểm này. Dù các triệu chứng ban đầu có thể rất mờ nhạt - như tiểu tiện bất thường, phù nề, mệt mỏi kéo dài, ngứa da hoặc hơi thở có mùi - nhưng chúng là lời cảnh báo thầm lặng về sự suy giảm chức năng thận. Đừng chủ quan với những thay đổi nhỏ của cơ thể. Thăm khám sớm và kiểm tra chức năng thận định kỳ là bước đi quan trọng giúp phát hiện bệnh kịp thời, ngăn chặn suy thận tiến triển và bảo vệ sức khỏe toàn diện.