Phù nề là gì? Nguyên nhân và cách điều trị phù nề

Phù nề là gì? 

Phù nề là hiện tượng sưng tấy do giữ nước. Tình trạng này thường xảy ra ở bàn chân, cẳng chân hoặc mắt cá chân nhưng nó cũng có thể xảy ra ở tay, mặt hoặc bất kỳ bộ phận nào khác trên cơ thể. Điều trị khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân.

Các loại phù:

Phù ngoại vi

Vị trí phù thường ở chân, bàn chân và mắt cá chân, cánh tay. Đó có thể là dấu hiệu của các vấn đề với hệ tuần hoàn, các hạch bạch huyết hoặc thận.

Phù ở chân 

Điều này xảy ra khi chất lỏng tụ lại ở bàn chân và cẳng chân và phổ biến hơn ở người lớn tuổi hoặc đang mang thai. Phù chân khiến di chuyển khó hơn một phần vì không có nhiều cảm giác ở chân.

Phù bạch huyết

Tình trạng sưng phù ở tay và chân thường là do tổn thương các hạch bạch huyết, các mô giúp lọc vi trùng và chất thải ra khỏi cơ thể. Thiệt hại có thể là kết quả của các phương pháp điều trị ung thư như phẫu thuật và xạ trị. Bản thân ung thư cũng có thể chặn các hạch bạch huyết và dẫn đến tích tụ chất lỏng.

Phù phổi

Dịch cơ thể tích tụ ở các túi khí trong phổi dẫn đến bị phù phổi. Điều đó làm khó thở đặc biệt khi nằm, ngoài ra còn có tim đập nhanh, cảm thấy ngột ngạt và ho khạc ra bọt, đôi khi có máu. 

Phù não

Đây là một tình trạng rất nghiêm trọng, trong đó chất lỏng tích tụ trong não. Nó có thể xảy ra nếu chấn thương mạnh ở đầu, mạch máu bị tắc nghẽn hoặc vỡ ra, khối u hoặc phản ứng dị ứng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của phù nề

Phù nề dẫn đến tích tụ chất lỏng dưới da và cuối cùng là sưng tấy. Nếu bị phù nề, có thể thấy rằng vùng bị ảnh hưởng trở nên sưng húp và da có vẻ căng và bóng.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh phù nề

Nếu không được điều trị phù nề có thể gây ra một số biến chứng, bao gồm: Tăng sưng, giảm khả năng vận động, da quá căng, ngứa, giảm lưu thông máu đến khu vực.

Nếu nguyên nhân cơ bản của phù nề cũng không được điều trị, có thể tự tạo ra các biến chứng, nghiêm trọng hơn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến phù nề

Có nhiều loại và nguyên nhân khác nhau gây ra phù, phù thường là triệu chứng của một tình trạng khác: Suy tim, bệnh thận, các vấn đề về gan như xơ gan, rối loạn tuyến giáp, máu đông, nhiễm trùng, phản ứng dị ứng nghiêm trọng, một số bệnh ung thư, suy tĩnh mạch mãn tính, khó thở khi ngủ, cắt bỏ hạch bạch huyết trước, các phương pháp điều trị bức xạ trước đây,…

Trong thai kỳ, phù nề là phổ biến khi lượng dịch trong cơ thể tăng lên. Sự phát triển nhanh chóng của phù nề có thể là tình trạng nghiêm trọng được gọi là tiền sản giật, cần được chăm sóc y tế khẩn cấp.

Suy dinh dưỡng chất đạm trầm trọng cũng là một nguyên nhân dẫn đến phù nề.

Ngoài ra, một số thuốc cũng có thể gây phù như: 

• Thuốc điều trị tăng huyết áp như thuốc chẹn kênh calci.

• Thuốc điều trị đái tháo đường như nhóm thiazolidinediones (pioglitazone).

• Thuốc giảm đau như NSAID, gabapentin và pregbalin.

• Thuốc kháng viêm như NSAID và steroid.

Những ai có nguy cơ mắc phải phù nề?

Bệnh nhân bị mắc các bệnh dễ gây phù như suy tim, chấn thương não, xơ gan, dãn tĩnh mạch chân hoặc do dùng một số thuốc gây phù.… Ngoài ra phụ nữ mang thai cũng là đối tượng hay bị phù trong quá trình mang thai.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải phù nề

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phù nề, bao gồm:

• Bệnh có nguy cơ gây ra chứng phù nề.

• Chế độ ăn uống nghèo nàn, đặc biệt là chế độ ăn chứa quá nhiều muối, có thể gây phù nề nhẹ. Khi kết hợp với các bệnh lý khác, một chế độ ăn uống nghèo nàn cũng có thể làm cho tình trạng phù nề trở nên trầm trọng hơn.

• Suy dinh dưỡng với lượng protein thấp cũng có thể dẫn đến giảm albumin máu, do đó có thể dẫn đến phù nề.

• Việc ngồi và đứng lâu cũng có thể gây phù nề, nhất là khi trời nắng nóng. 

• Béo phì và mang thai cũng có liên quan đến nguy cơ phát triển phù nề.

• Các tình trạng thể chất khác có thể làm tăng khả năng bị phù. Ví dụ: Phù nề có thể do giãn tĩnh mạch hoặc các tĩnh mạch bị tổn thương ở chân. Tùy thuộc vào vị trí, phẫu thuật loại bỏ các hạch bạch huyết đều có thể bị phù nề. Dạng phù này được gọi là phù bạch huyết.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán phù nề

Phương pháp chẩn đoán phù nề quan trọng nhất là hỏi tiền sử bệnh vì phù nề thường là triệu chứng của một bệnh nào đó, khi điều trị bệnh thì tình trạng phù cũng sẽ giảm.

Phương pháp điều trị phù nề hiệu quả

Điều quan trọng trong điều trị phù nề là phải xác định nguyên nhân gây ra chứng phù nề để có thể điều trị đúng cách. 

Chứng phù nề tạm thời thường có thể được cải thiện bằng cách giảm lượng muối ăn vào và kê cao chân khi ngồi hoặc khi nằm.

Điều trị tại nhà

Dưới đây là một số cách khác có thể giảm phù nề:

• Ăn nhiều loại thực phẩm lành mạnh trong khi tránh thực phẩm đóng gói và chế biến sẵn có nhiều muối.

• Tập thể dục với mức độ vừa phải, có thể giúp ngăn ngừa sưng tấy do ít vận động.

• Tránh thuốc lá và rượu.

• Mang vớ hỗ trợ.

• Thử châm cứu hoặc xoa bóp

Điều trị y tế

Điều trị bệnh gây phù:

• Suy tim: Thuốc lợi tiểu có thể được sử dụng cùng với các loại thuốc khác để cải thiện chức năng tim.

• Xơ gan. Loại bỏ tất cả rượu, giảm muối và dùng thuốc lợi tiểu có thể cải thiện các triệu chứng.

• Phù bạch huyết. Thuốc lợi tiểu có thể hữu ích khi mới bắt đầu. Vớ nén hoặc ống tay áo cũng có thể hữu ích.

Liên hệ trung tâm y tế ngay lập tức nếu:

• Tình trạng phù nề đột ngột trở nên tồi tệ hơn, đau đớn, mới xuất hiện hoặc nếu nó liên quan đến đau ngực hoặc khó thở (có thể là dấu hiệu của phù phổi).

• Đang mang thai và bị sưng phù đột ngột ở chân. 

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của phù nề

Chế độ sinh hoạt:

• Tập thể dục với mức độ vừa phải, có thể giúp ngăn ngừa sưng tấy do ít vận động.

• Mang vớ hỗ trợ.

• Thử châm cứu hoặc xoa bóp.

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ăn nhiều loại thực phẩm lành mạnh trong khi tránh thực phẩm đóng gói và chế biến sẵn có nhiều muối.

• Tránh thuốc lá và rượu.

Phương pháp phòng ngừa phù nề hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Duy trì hoạt động thể chất hết mức có thể.

• Tránh dư thừa natri trong chế độ ăn uống. 

• Tuân theo chỉ định của bác sĩ về bất kỳ tình trạng nào gây ra phù nề.