Đau thần kinh tọa là gì? Nhận biết và đối phó với những cơn đau nhức

Bài viết này sẽ là người bạn đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục đau thần kinh tọa. Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về đau thần kinh tọa là gì và những kiến thức liên quan nhé!

Đau thần kinh tọa là gì?

Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể con người, kéo dài từ phần dưới thắt lưng xuống tận các ngón chân. Nó được hình thành bởi sự kết hợp của các nhánh từ lưng dưới và thắt lưng - cùng. Dây thần kinh tọa có chức năng:

• Chi phối vận động: Giúp cho bạn có thể cử động hông, chân và các ngón chân.
• Cảm giác: Giúp bạn cảm nhận được cảm giác như đau, nóng, lạnh ở mông, chân và các ngón chân.

Khi dây thần kinh tọa bị chèn ép, nó có thể dẫn đến đau thần kinh tọa. Đau thần kinh tọa là tình trạng đau dọc theo đường đi của dây thần kinh. Nguyên nhân phổ biến nhất gây đau thần kinh tọa là chèn ép dây thần kinh, thường do:

• Thoát vị đĩa đệm: Khi đĩa đệm cột sống bị lồi ra, chèn ép vào dây thần kinh.
• Gai xương: Hình thành do thoái hóa cột sống, chèn ép dây thần kinh.
• Hẹp ống sống: Kích thước ống sống thu hẹp, gây chèn ép dây thần kinh.
• Các nguyên nhân khác: Chấn thương, u bướu, nhiễm trùng,...

Triệu chứng

Triệu chứng đau thần kinh tọa thường rất đa dạng và có thể khác nhau ở mỗi người. Tuy nhiên, những triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

• Đau: Cảm giác đau nhức, rát bỏng, hoặc dao đâm dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa, thường từ thắt lưng xuống mông, mặt sau đùi, ngoài cẳng chân, và có thể xuống tận các ngón chân. Cơn đau có thể nhẹ hoặc dữ dội, liên tục hoặc ngắt quãng, tăng nặng khi ho, hắt hơi, hoặc ngồi lâu. Một số người mô tả cảm giác đau như bị điện giật dọc theo chân.
• Tê bì, châm chích: Mất cảm giác hoặc cảm giác kiến bò ở vùng da dọc theo đường đi của dây thần kinh. Cảm giác tê bì có thể nhẹ hoặc nặng, liên tục hoặc ngắt quãng.
• Yếu cơ: Yếu hoặc liệt cơ ở chân, khiến cho việc đi lại, đứng lên, hoặc leo cầu thang khó khăn. Yếu cơ có thể nhẹ hoặc nặng, ảnh hưởng đến một hoặc cả hai chân.

Ngoài ra, một số người có thể gặp các triệu chứng khác như giảm khả năng vận động khớp ở hông hoặc chân, mất kiểm soát bàng quang hoặc trực tràng, sụt cân không rõ nguyên nhân.

Biến chứng

Biến chứng của đau thần kinh tọa có thể xảy ra nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp của đau thần kinh tọa:

• Tổn thương hệ thần kinh: Khi dây thần kinh tọa bị chèn ép trong thời gian dài, nó có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn.
• Rối loạn chức năng bàng quang và ruột: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, đau thần kinh tọa có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh chi phối chức năng bàng quang và ruột. Điều này có thể dẫn đến các rối loạn như tiểu không tự chủ và đại tiện không tự chủ.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Đau thần kinh tọa có thể gây ra đau đớn dai dẳng, ảnh hưởng đến khả năng vận động và sinh hoạt của người bệnh. Điều này có thể dẫn đến mệt mỏi, suy nhược, trầm cảm, cô lập xã hội (do khó khăn trong việc tham gia các hoạt động xã hội).

Phương pháp chẩn đoán và điều trị

Để phòng ngừa các biến chứng của đau thần kinh tọa, điều quan trọng là phải chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời và đúng cách.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán đau dây thần kinh tọa, bác sĩ sẽ dựa vào:

• Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, bao gồm thời gian khởi phát, vị trí, mức độ và tính chất của cơn đau, các yếu tố làm tăng hoặc giảm đau, tiền sử bệnh lý, các loại thuốc bạn đang sử dụng.
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra để đánh giá sức cơ, phản xạ, cảm giác, và khả năng vận động của bạn.

Ngoài ra bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện một số xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây đau dây thần kinh tọa. Các xét nghiệm này có thể bao gồm:

• X-quang cột sống: X-quang có thể giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc của cột sống, chẳng hạn như gai xương hoặc trượt đốt sống.
• Chụp MRI cột sống: MRI có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các mô mềm xung quanh cột sống, bao gồm cả dây thần kinh tọa.
• Chụp CT cột sống: CT có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương của cột sống.
• Điện cơ (EMG): Có thể giúp đánh giá chức năng của dây thần kinh và cơ bắp.

Dựa trên kết quả của các phương pháp chẩn đoán trên, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị phù hợp cho bạn.

Phương pháp điều trị

Mục tiêu điều trị đau thần kinh tọa là giúp giảm các triệu chứng đau đớn, khó chịu do chèn ép dây thần kinh, giúp người bệnh lấy lại khả năng vận động và sinh hoạt bình thường, phòng ngừa tái phát. Phương pháp điều trị đau thần kinh tọa tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Sử dụng thuốc:

• Thuốc giảm đau: Các loại thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau nhẹ đến trung bình.
• Thuốc chống viêm: Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như naproxen hoặc meloxicam có thể giúp giảm đau viêm.
• Thuốc giãn cơ: Các loại thuốc giãn cơ như cyclobenzaprine hoặc tizanidine có thể giúp thư giãn cơ bắp và giảm co thắt cơ.
• Thuốc chống co giật: Một số loại thuốc chống co giật, chẳng hạn như gabapentin hoặc pregabalin, có thể được sử dụng để điều trị đau dây thần kinh tọa.
• Thuốc giảm đau opioid: Các loại thuốc giảm đau opioid mạnh hơn, chẳng hạn như codeine hoặc hydrocodone, có thể được sử dụng trong trường hợp đau nặng. Tuy nhiên, thuốc opioid chỉ nên được sử dụng ngắn hạn do nguy cơ nghiện cao.

Vật lý trị liệu có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng vận động và giảm đau. Các bài tập vật lý trị liệu bao gồm:

• Kéo giãn: Các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng có thể giúp giảm co thắt cơ và cải thiện tầm vận động.
• Tăng cường sức cơ: Các bài tập này giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp ở lưng và chân, giúp hỗ trợ cột sống và giảm áp lực lên dây thần kinh tọa.
• Bài tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập aerobic, đi bộ hoặc bơi lội, có thể giúp cải thiện lưu thông máu và giảm đau.

Biện pháp can thiệp:

• Gây tê ngoài màng cứng: Là tiêm thuốc steroid và thuốc gây tê vào không gian quanh màng cứng, bao quanh tủy sống. Thuốc steroid có thể giúp giảm viêm và sưng, trong khi thuốc gây tê có thể giúp giảm đau.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật thường chỉ được xem xét khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Mục tiêu của phẫu thuật là loại bỏ nguyên nhân gây chèn ép dây thần kinh tọa, chẳng hạn như thoát vị đĩa đệm hoặc gai xương.

Các biện pháp tự chăm sóc:

• Nghỉ ngơi đầy đủ có thể giúp cơ thể phục hồi và giảm đau.
• Chườm nóng hoặc lạnh có thể giúp giảm đau và viêm.
• Duy trì tư thế đúng khi ngồi, đứng và đi lại có thể giúp giảm áp lực lên dây thần kinh tọa.
• Giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì có thể giúp giảm áp lực lên cột sống.
• Tránh hút thuốc lá vì hút thuốc lá có thể làm chậm quá trình chữa lành và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về cột sống.

Lưu ý rằng đây chỉ là thông tin tham khảo. Bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác. Bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho bạn.

Phòng ngừa đau thần kinh tọa

Để phòng ngừa đau thần kinh tọa hiệu quả, bạn cần áp dụng cách tiếp cận toàn diện dưới đây:

Duy trì cân nặng hợp lý

Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng áp lực lên cột sống và dây thần kinh tọa, dẫn đến nguy cơ mắc đau thần kinh tọa cao hơn. Do đó, duy trì cân nặng hợp lý bằng cách ăn uống khoa học, tập thể dục thường xuyên là rất quan trọng.

Tập thể dục giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng vận động và giảm nguy cơ mắc các bệnh về cột sống, bao gồm cả đau thần kinh tọa. Các bài tập phù hợp bao gồm đi bộ, bơi lội, yoga. Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.

Duy trì tư thế đúng

Tư thế sai khi ngồi, đứng hoặc đi lại có thể gây áp lực lên cột sống và dây thần kinh tọa, dẫn đến đau nhức và khó chịu. Do đó, bạn cần chú ý duy trì tư thế đúng trong mọi hoạt động:

• Khi ngồi: Ngồi thẳng lưng, hai vai thả lỏng, hai bàn chân đặt phẳng trên sàn.
• Khi đứng và đi lại: Đứng thẳng người, hai vai thả lỏng, hai bàn chân đặt phẳng trên sàn.

Hạn chế mang vác vật nặng

Mang vác vật nặng sai cách có thể gây tổn thương cột sống, dây thần kinh tọa. Do đó, bạn cần hạn chế mang vác vật nặng và nếu phải mang vác, hãy thực hiện đúng kỹ thuật:

• Quỳ xuống: Quỳ xuống một gối, dùng chân kia để nâng vật.
• Giữ thẳng lưng: Giữ lưng thẳng trong khi nâng vật.
• Sử dụng sức mạnh của chân: Sử dụng sức mạnh của chân để nâng vật, thay vì sử dụng sức mạnh của lưng.

Chăm sóc sức khỏe tổng thể

Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng cũng là những biện pháp quan trọng để giúp cơ thể khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc đau thần kinh tọa. Bỏ hút thuốc do hút thuốc lá có thể làm giảm lưu lượng máu đến cột sống và dây thần kinh, dẫn đến nguy cơ mắc đau thần kinh tọa cao hơn.

Trong bài viết, chúng ta đã cùng tìm hiểu về đau thần kinh tọa là gì và những kiến thức liên quan. Mặc dù không phải là một bệnh nguy hiểm, nhưng đau thần kinh tọa có thể gây ra những cơn đau đớn dữ dội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bên cạnh việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị, việc duy trì tâm lý lạc quan, tích cực cũng rất quan trọng trong việc giúp người bệnh vượt qua những khó khăn do đau thần kinh tọa gây ra.

Xem thêm: Synapse là gì? Điểm giao thoa diệu kỳ của hệ thần kinh