Dịch bạch hầu có quay trở lại?

Trong những năm qua, nhờ vào các chương trình tiêm chủng và nâng cao nhận thức, tình hình dịch bệnh bạch hầu đã được kiểm soát phần nào. Tuy nhiên, gần đây, thông tin về một ca tử vong do bạch hầu tại Nghệ An và hai ca nhiễm ở Bắc Giang đã khiến dư luận lo ngại về khả năng dịch bệnh có thể quay trở lại. Vậy thực tế ra sao? Có nên lo ngại về nguy cơ tái bùng phát dịch bạch hầu trong bối cảnh hiện tại? Trước khi tìm hiểu, chúng ta hãy điểm qua một số thông tin về loại dịch bệnh này là gì nhé!

Một số thông tin về dịch bệnh bạch hầu

Bệnh bạch hầu là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính ảnh hưởng đến giả mạc ở amidan, hầu họng, mũi, thanh quản và có thể lan rộng ra các khu vực khác như da, màng niêm mạc mắt hoặc bộ phận sinh dục. Đây là một bệnh lý vừa có tính nhiễm độc vừa có tính nhiễm trùng, lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp từ người nhiễm sang người khỏe mạnh hoặc thông qua các đồ vật bị nhiễm dịch tiết chứa vi khuẩn. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập qua những vùng da bị tổn thương. Thời gian ủ bệnh kéo dài khoảng hai tuần trước khi người bệnh bắt đầu lây nhiễm cho người khác.

Các dấu hiệu của bệnh thường bao gồm sốt nhẹ, khàn tiếng, ho và triệu chứng giả mạc tại thanh quản hoặc hầu họng. Nếu không được điều trị kịp thời, sự phát triển của giả mạc có thể gây tắc nghẽn đường thở, dẫn đến suy hô hấp, tuần hoàn, thậm chí có thể gây liệt khẩu và thay đổi giọng nói. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể dẫn đến hôn mê và tử vong. 

Theo các chuyên gia, tỷ lệ tử vong do bệnh bạch hầu khoảng 5-10%, nhưng có thể tăng lên 20% ở trẻ em dưới 4 tuổi và người lớn trên 40 tuổi. Đối với những người chưa tiêm vắc xin hoặc không tiêm đủ liều, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 30%. Đặc biệt, phụ nữ mang thai mắc bạch hầu có tỷ lệ tử vong lên đến 50% nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, dù có thể bảo vệ được tính mạng, thai phụ vẫn đối mặt với nguy cơ sinh non và sảy thai.

Dịch bạch hầu có quay trở lại?

Trong những năm gần đây, dịch bạch hầu tại Việt Nam đã diễn biến khá phức tạp. Theo số liệu thống kê, năm 2020, cả nước ghi nhận 226 ca mắc bạch hầu, chủ yếu tập trung ở các tỉnh như Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Kon Tum, Quảng Ngãi và Quảng Trị. Tuy nhiên, vào năm 2021, số ca mắc đã giảm đáng kể xuống chỉ còn 6 ca và năm 2022 ghi nhận chỉ 2 trường hợp. Đến năm 2023, có 57 ca mắc bạch hầu xuất hiện ở 3 tỉnh Hà Giang, Điện Biên và Thái Nguyên, với 55 trường hợp được phát hiện trong 5 tháng cuối năm, trong đó có 7 ca tử vong. Trong nửa đầu năm 2024, cả nước ghi nhận 5 ca mắc bạch hầu, trong đó có 1 trường hợp tử vong. Cụ thể, tỉnh Hà Giang đã ghi nhận 3 ca tại các ổ dịch cũ ở các huyện Mèo Vạc, Đồng Văn và Yên Minh. 

Mới đây, dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp khi Bắc Giang ghi nhận thêm một ca bạch hầu ở một phụ nữ 29 tuổi. Trong chuỗi lây nhiễm này, đã có 3 ca mắc bạch hầu, bắt đầu từ một nữ sinh 18 tuổi ở Nghệ An (đã tử vong), lây cho một cô gái 18 tuổi ở Bắc Giang, và sau đó cô này lây cho người phụ nữ 29 tuổi. Điều này cho thấy bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh bạch hầu, đặc biệt là những người thuộc nhóm có nguy cơ cao, như: Người tiếp xúc gần với bệnh nhân, nhân viên y tế, trẻ em trên 6 tháng tuổi chưa tiêm vắc xin, người cao tuổi, người có bệnh nền và những người sử dụng ma túy. 

Tỷ lệ tử vong do bạch hầu thường cao hơn ở trẻ em và thanh thiếu niên do môi trường học tập đông đúc, cũng như do chưa tiêm hoặc chưa hoàn thành đủ các mũi vắc xin. Hơn nữa, miễn dịch từ vắc xin phòng bạch hầu có thể giảm dần theo thời gian, nếu không được tiêm nhắc thì trẻ em và thanh thiếu niên vẫn có nguy cơ mắc bệnh.

Để trả lời cho câu hỏi “Dịch bạch hầu có quay trở lại không?”, có thể khẳng định rằng khác với đại dịch Covid-19, bệnh bạch hầu đã có vắc xin phòng ngừa từ lâu. Vì vậy, bạch hầu sẽ không có nguy cơ bùng phát thành đại dịch như Covid-19. Hiệu quả kiểm soát bệnh bạch hầu đã được chứng minh rõ ràng từ khi triển khai chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) tại Việt Nam. Trước khi có vắc xin, mỗi năm số ca mắc bạch hầu có thể lên đến 3.500 ca. Mặc dù bệnh vẫn lưu hành ở một số địa phương như Đắk Lắk, Đắk Nông và Kon Tum, nhưng đã có chiều hướng giảm dần, với một thời điểm chỉ ghi nhận từ 5-10 trường hợp mỗi năm.

Một số biện pháp để chủ động phòng ngừa dịch bệnh

Để chủ động phòng ngừa bệnh bạch hầu và ngăn chặn nguy cơ lây lan, trẻ em nên được tiêm vắc xin có chứa thành phần bạch hầu như vắc xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 ngay từ những tháng đầu đời. Vắc xin 6 trong 1 có lịch tiêm gồm 4 mũi vào các tháng 2, 3, 4 và 16-18 tháng tuổi, giúp bảo vệ trẻ khỏi 6 bệnh trong 1 mũi tiêm, bao gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do Hib. Sau khi hoàn thành các mũi tiêm đầu đời, trẻ cần được tiêm nhắc bạch hầu ở độ tuổi 4-6 và 9-15.

Tùy theo độ tuổi, trẻ sẽ được chỉ định tiêm vắc xin 4 trong 1 hoặc 3 trong 1. Đối với người lớn, cần tiêm nhắc bạch hầu, ho gà và uốn ván mỗi 10 năm. Thai phụ nên tiêm trong 3 tháng giữa hoặc cuối thai kỳ và nhắc lại trong các thai kỳ tiếp theo. Những người chưa rõ lịch sử tiêm ngừa sẽ được chỉ định tiêm 3 mũi vắc xin bạch hầu, ho gà và uốn ván trong vòng 7 tháng. Cần lưu ý rằng bệnh bạch hầu có khả năng tái nhiễm từ 2-5%. Kháng thể bạch hầu do cơ thể sản sinh sau khi mắc bệnh tự nhiên không bền vững theo thời gian, do đó, những người đã từng mắc bệnh và hồi phục vẫn cần đến cơ sở tiêm chủng để được bác sĩ tư vấn và chỉ định lịch tiêm phù hợp nhằm củng cố kháng thể và phòng ngừa tái nhiễm trong tương lai. 

Ngoài việc tiêm vắc xin để chủ động phòng bệnh bạch hầu, người dân cũng cần chú ý đến các biện pháp phòng ngừa khác, như không tiếp xúc với người bệnh hoặc người nghi nhiễm, không di chuyển đến vùng có dịch, duy trì vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân, giữ khoảng cách an toàn, đeo khẩu trang khi ở nơi đông người và thường xuyên rửa tay bằng xà phòng.

Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến dịch bệnh bạch hầu cùng những giải đáp chi tiết cho câu hỏi "Dịch bạch hầu có quay trở lại?". Hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp bạn chăm sóc và bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Hiện tại, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là một trong những đơn vị hàng đầu cung cấp dịch vụ tiêm chủng chất lượng, với vắc xin được nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất uy tín trên toàn thế giới. Khi đến tiêm chủng tại Long Châu, khách hàng sẽ được bác sĩ khám sàng lọc, tư vấn gói vắc xin phù hợp và theo dõi trong suốt quá trình tiêm để đảm bảo an toàn tối đa.