Điểm mặt các nguyên nhân gây xơ gan mà bạn cần biết

Xơ gan là bệnh lý mãn tính của gan, hậu quả của việc gan bị tổn thương do các tác nhân gây hại tấn công trong thời gian dài. Theo thống kê, trên thế giới, tại Việt Nam mỗi năm có hơn 20.000 người chết vì xơ gan và các bệnh lý về gan. Xơ gan cũng là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 10 ở đàn ông và thứ 12 ở phụ nữ.

Phân loại bệnh xơ gan

Xơ gan là giai đoạn phát triển tiếp theo của bệnh viêm gan mạn tính. Dựa vào các đặc điểm bệnh lý, bệnh xơ gan thường được chia làm 3 cấp độ là xơ gan cấp độ 1, xơ gan cấp độ 2 và xơ gan cấp độ 3. Trong đó xơ gan cấp độ 1 còn được gọi là xơ gan còn bù; xơ gan cấp độ 2, 3 là xơ gan mất bù. 

Có nhiều nguyên nhân gây xơ gan

Xơ gan còn bù (Xơ gan cấp độ 1)

Là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan, thường kéo dài nhiều năm, âm thầm và thường không xuất hiện dấu hiệu nhận biết. Nếu có cũng chỉ là các triệu chứng rất mờ nhạt và dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý ít nguy hiểm như thường xuyên mệt mỏi, sụt cân không lý do, chán ăn,...

Ở giai đoạn này, gan dù đã bị tổn thương nhưng vẫn có thể thực hiện được các chức năng quan trọng như lọc và xử lý độc tố ra khỏi cơ thể, tổng hợp protein, sản xuất chất hỗ trợ tiêu hoá.

Với những người bệnh xơ gan giai đoạn đầu, việc điều trị khỏi hoàn toàn là hoàn toàn có khả năng nếu bệnh nhân được điều trị sớm.

Xơ gan mất bù (Xơ gan cấp độ 2, 3)

Đây được xem là giai đoạn muộn của bệnh xơ gan. Lúc này gan đã bị tổn thương lan toả, phần xơ hoá chiếm tỷ lệ lớn và không thể thực hiện được các chức năng của mình.

Ở giai đoạn xơ gan mất bù, các dấu hiệu nhận biết xuất hiện rõ rệt hơn. Nhưng bệnh cũng tiến triển nhanh hơn, dễ gặp phải các biến chứng nguy hiểm hơn, trong đó có cả ung thư gan. Tỷ lệ chữa khỏi bệnh ở giai đoạn xơ gan mất bù là không có. Người bệnh có thể kéo dài sự sống thêm 3 - 6 năm nữa nếu được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân xơ gan 

Bất kỳ tổn thương kéo dài nào ở gan đều có thể gây ra các vết sẹo xơ hoá (do quá trình gan tự phục hồi) và dẫn tới bệnh xơ gan. Trong các nguyên nhân xơ gan, 2 nguyên nhân phổ nhất là do nhiễm viêm gan virus (viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C) và lạm dụng rượu bia.

Xơ gan do viêm gan virus

Đây được xem là nguyên nhân gây xơ gan phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay. Khi người bệnh không may bị viêm gan virus, virus gây bệnh này sẽ tồn tại trong cơ thể một thời gian dài và tấn công các tế bào gan. Dần dần, các tế bào gan ngày một yếu đi, tình trạng tổn thương gan ngày một nghiêm trọng, các chức năng gan ngày một yếu đi. Các vùng bị tổn thương lâu dần sẽ hình thành nên các sẹo và mô xơ, và gây ra xơ gan.

Viêm gan virus là một trong những nguyên nhân xơ gan hàng đầu

Xơ gan do lạm dụng rượu

Bên cạnh nguyên nhân mắc phải viêm gan virus, thói quen sử dụng rượu bia và các đồ uống có cồn thường xuyên của số đông nam giới cũng là nguyên nhân gây xơ gan hàng đầu.

Khi rượu được đưa vào cơ thể, ban đầu sẽ làm tổn hại các tế bào gan từ từ. Lâu dần gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ, rồi tiến triển thành viêm gan mạn tính và cuối cùng là xơ gan.

Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu

Ngoài 2 nguyên nhân ở trên, còn một nguyên nhân xơ gan khác cũng cần được nói đến là bệnh gan nhiễm mỡ (NAFLD). Đây là bệnh gan mạn tính phổ biến nhất ở các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Gan nhiễm mỡ xảy ra khi cơ thể sản xuất quá nhiều chất béo dẫn tới dư thừa hoặc cơ thể không thể xử lý được đúng cách. Từ đó, các chất béo tích tụ và dần dần gây gan nhiễm mỡ và tổn thương gan. Lâu dần, các tổn thương này dẫn đến viêm nhiễm và cuối cùng là gây ra tình trạng xơ gan.

Các nguyên nhân xơ gan khác

Một số nguyên nhân gây xơ gan khác cũng cần được nhắc đến, bao gồm:

• Bệnh viêm gan tự miễn: Đây là loại bệnh mà hệ thống miễn dịch của cơ thể không phân biệt được tế bào tốt và tế bào xấu, tấn công các mô gan khoẻ mạnh và khiến gan bị tổn thương.
• Lạm dụng thuốc (thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn) cũng có thể là nguyên nhân gây xơ gan.
• Nhiễm các loại ký sinh trùng: Một số loại ký sinh trùng phổ biến như amip, ký sinh trùng sốt rét hoặc sán lá gan cũng gây tổn thương các tế bào gan và dẫn tới xơ gan.
• Một số bệnh di truyền như Wilson, Alagille, tình trạng thiếu alpha-1 antitrypsin,... cũng có thể gây ra xơ gan.
• Ứ đọng máu kéo dài: Đây là các bệnh lý khiến lưu lượng máu trong cơ thể bị giảm gây viêm tắc tĩnh mạch trên gan. Từ đó, gây ra các tổn thương ở gan và lâu dần dẫn tới xơ gan.

Hướng dẫn cách chăm sóc người bệnh xơ gan đúng cách

Với những người bệnh xơ gan, đặc biệt là xơ gan giai đoạn muộn, khi xuất hiện tình trạng phù chân do chức năng tổng hợp protein của gan bị yếu đi khiến lượng protein máu giảm, nước thoát ra ngoài tế bào. Lúc này, người thân cần cho người bệnh nằm kê cao chân để giúp cải thiện tình trạng phù.

Ngoài ra, người bệnh cũng cần được vệ sinh răng miệng sạch sẽ hằng ngày, đặc biệt là những lúc xuất hiện tình trạng xuất huyết như chảy máu cam, chảy máu chân răng. Điều này không chỉ giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu mà còn làm tăng cảm giác ngon miệng. Hơn nữa, người bệnh cũng cần được nghỉ ngơi trong một không gian thoáng mát, yên tĩnh và hạn chế người thăm hỏi.

Bên cạnh đó, người bệnh xơ gan cũng cần được theo dõi cân nặng hàng tuần để kiểm tra tình trạng phù và cổ trướng có thuyên giảm không. Với những bệnh nhân xơ gan nặng, khi cổ trướng nghiêm trọng gây khó thở cần đến gây các cơ sở y tế để rút bớt dịch trong ổ bụng ra ngoài. Sau đó, cần theo dõi người bệnh trong vòng 30 phút.

Người bệnh xơ gan cần được chăm sóc cẩn thận, kỹ càng

Ngoài việc chăm sóc, chế độ dinh dưỡng của bệnh nhân xơ gan cũng cần được đảm bảo đầy đủ các nhóm chất cần thiết như đạm, chất xơ, vitamin và các khoáng chất. Người bệnh cũng cần tránh sử dụng các loại thực phẩm dễ gây dị ứng, rối loạn tiêu hoá, khó tiêu. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý, người bệnh xơ gan giai đoạn muộn cần hạn chế sử dụng các thực phẩm giàu đạm, đề phòng bị hôn mê gan.

Để tránh phải sử dụng quá nhiều thức ăn trong một bữa, người bệnh nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày thành 4 - 5 bữa và bổ sung thêm nhiều trái cây hoặc nước ép trái cây tươi.

Bệnh nhân xơ gan cũng cần áp dụng chế độ ăn nhạt, tốt nhất là ăn nhạt hoàn toàn. Bởi khi cơ thể xuất hiện tình trạng phù, ăn nhiều muối sẽ gây tích nước trong tế bào và khiến tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn.

Người bị xơ gan cũng cần tuân thủ một số điều sau:

• Cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ.
• Không nên quá lo lắng, căng thẳng.
• Tuyệt đối không sử dụng các loại thuốc như kháng sinh, giảm đau bởi có thể gây hại cho gan.
• Tuyệt đối tránh xa bia rượu và các thức uống có cồn.

Qua bài viết trên đây đã biết được các nguyên nhân xơ gan phổ biến nhất. Nhà thuốc Long Châu mong rằng các thông tin ở trên sẽ hữu ích với mọi người.

Tú Anh

Nguồn tham khảo: Hellobacsi.com, Vinmec.com