Ý nghĩa của chỉ số APRI để đánh giá mức độ tổn thương gan

Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, viêm gan có thể diễn tiến thành các biến chứng nguy hiểm hơn như xơ gan, suy gan, hay nặng hơn là ung thư gan và thậm chí là tử vong. Để điều trị và theo dõi tình trạng viêm gan, không thể không nhắc đến chỉ số APRI. Để hiểu rõ về chỉ số này cũng như ý nghĩa của chỉ số APRI, mời bạn đọc tham khảo bài viết sau của Long Châu.

Chỉ số APRI

APRI là chữ viết tắt của cụm từ Aspartate Aminotransferase to Platelet Ratio Index, ban đầu được nghiên cứu ra với mục đích đánh giá mức độ tổn thương của gan ở những người mắc bệnh viêm gan và dự đoán các biến chứng liên quan đến những bệnh lý mạn tính trên gan như xơ gan hay ung thư gan. Sau nhiều nghiên cứu khác nhau đã chứng minh được độ khả thi cũng như mức độ chính xác của chỉ số này trong việc đánh giá độ tổn thương của gan ở những bệnh nhân mắc các bệnh gan mãn tính khác nhau.

Chỉ số APRI là gì? Là tỷ lệ giữa giá trị AST trên tổng số lượng tiểu cầu và nhân với hệ số chuyển đổi, trong đó hệ số chuyển đổi thường dùng là 100. Hiện nay, chỉ số này được sử dụng rộng rãi để đánh giá mức độ tổn thương gan và dự đoán các biến chứng liên quan đến bệnh gan mãn tính.

Ý nghĩa của chỉ số APRI

Công thức tính chỉ số APRI: Chỉ số APRI = (AST/AST ULN) x 100 / Số lượng tiểu cầu.

Trong đó:

• Mức AST (U/L);
• Mức AST ULN (trên giới hạn bình thường) (U/L);
• Số lượng tiểu cầu (109/L);
• Hệ số chuyển đổi thường dùng là 100.

Giá trị AST trung bình ở người bình thường dao động trong khoảng từ 20 - 40 U/L và số lượng tiểu cầu là khoảng 150.000/microlit. Nếu kết quả của chỉ số APRI nằm dưới mức 1.0 thường cho thấy tổn thương gan nhẹ hoặc ít có khả năng bị xơ gan.

Giá trị APRI > 1.0 chứng tỏ có sự tổn thương trên gan, tuy nhiên độ nhạy giá trị này lớn hơn 65% và độ đặc hiệu nhỏ hơn 75% trong chẩn đoán xơ gan. Khi giá trị APRI > 1.5, độ đặc hiệu có thể lên đến 92% trong việc phát hiện xơ gan, nhưng độ nhạy sẽ giảm, đặc biệt là đối với các trường hợp xơ gan mức độ trung bình đến nặng (F2 - F4), khiến khoảng 2/3 trường hợp xơ gan có thể bị bỏ sót. Khi giá trị APRI > 1.5 sẽ có độ đặc hiệu lên đến 92% nhưng có thể để sót khoảng 2/3 số ca mắc xơ gan từ trung bình và nặng (từ F2 - F4). Giá trị chỉ số APRI lớn hơn 2.0 có thể chẩn đoán xơ gan nặng (F4) với độ đặc hiệu lên đến 89% và độ nhạy lên đến 35%. Tuy nhiên theo kết quả thống kê, giá trị này vẫn có thể bỏ sót khoảng 2/3 số trường hợp mắc xơ gan.

Hạn chế của chỉ số APRI

Mặc dù APRI là một chỉ số hữu ích, đơn giản và tiết kiệm thời gian trong việc đánh giá mức độ tổn thương gan trong các bệnh gan mạn tính. Tuy nhiên nó vẫn tồn tại một số hạn chế, cụ thể như sau:

• APRI không phải là chỉ số duy nhất được dùng để đánh giá tổn thương gan. Trong y học, các bác sĩ sẽ dựa trên kết quả từ nhiều chỉ số khác nhau để đánh giá tổn thương trên gan một cách chính xác và toàn diện nhất.
• Chỉ số này chỉ phản ánh tình trạng tổn thương gan ở một số bệnh mạn tính như viêm gan B, C. Đối với các bệnh gan mạn tính khác thì giá trị này có thể không phản ánh một cách chính xác mức độ tổn thương.
• Chỉ số APRI được xác định dựa trên giá trị trung bình của các chỉ số sinh hóa ở gan và số lượng tiểu cầu trong cơ thể. Nếu kết quả của các giá trị trung gian này không chính xác thì lúc này chỉ số APRI cũng sẽ không phản ánh chính xác mức độ tổn thương trên gan.
• APRI có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau như giới tính, tuổi tác, chế độ dinh dưỡng và tình trạng sử dụng thuốc. Khi xem xét kết quả này, các chuyên gia y tế cần đánh giá và xem xét thêm các yếu tố ảnh hưởng này.

Ứng dụng của chỉ số APRI

APRI được xem là một công cụ hữu ích, tiện lợi trong việc đánh giá mức độ tổn thương ở gan trên những bệnh nhân mắc bệnh gan mạn tính, đặc biệt là viêm gan B, C. Cụ thể một số ứng dụng của chỉ số APRI:

• Công dụng được sử dụng rộng rãi của chỉ số APRI đó là đánh giá mức độ tổn thương của gan. Hơn nữa, chỉ số này còn giúp các chuyên gia theo dõi mức diễn tiến tổn thương gan và đưa ra các kế hoạch điều trị lâu dài.
• Dự báo các biến chứng liên quan đến bệnh lý về gan cũng là ứng dụng phổ biến của chỉ số APRI. Một số biến chứng mà chỉ số này có thể dự đoán được chẳng hạn như xơ gan, ung thư gan.
• Đánh giá tiên lượng của người bệnh. Nếu giá trị của chỉ số APRI cao chứng tỏ mức độ tổn thương gan đang cao và cần được theo dõi chặt chẽ hơn cũng như có kế hoạch điều trị để ngăn chặn các diễn tiến nguy hiểm hơn.

Một số xét nghiệm chẩn đoán xơ gan

Bên cạnh chỉ số APRI, một số xét nghiệm thường được chỉ định để đánh giá chức năng gan và chẩn đoán xơ gan, bao gồm:

• Xét nghiệm nước tiểu: Quá trình tổng phân tích nước tiểu và điện giải niệu sẽ được tiến hành.
• Xét nghiệm máu: Một số chỉ số sinh hóa máu, đông máu và tổng phân tích tế bào máu sẽ được tiến hành.
• Chụp cộng hưởng từ: Thường được chỉ định kết hợp với siêu âm bụng và chụp CT các lớp để đánh giá và xác định mức độ tổn thương của gan.
• Nội soi thực quản dạ dày để tiến hành kiểm tra tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản.
• Thực hiện các xét nghiệm sinh thiết gan.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm đánh giá chức năng gan nhằm mục đích:

• Sàng lọc các bệnh lý nhiễm trùng trên gan như viêm gan.
• Tiên lượng mức độ nguy hiểm của bệnh lý về gan.
• Theo dõi một số tác dụng phụ do thuốc điều trị.
• Theo dõi tiến triển và đánh giá hiệu quả điều trị.

Tùy vào tình trạng của gan mà bác sĩ có thể sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm đánh giá chức năng gan khác như Alanin transaminase (ALT), Aspartate transaminase (AST), Albumin và Protein toàn phần, Bilirubin, L–Lactate dehydrogenase (LD), L–Lactate dehydrogenase (LD)...

Ý nghĩa của chỉ số APRI đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá mức độ tổn thương của gan và dự đoán các biến chứng trong các bệnh gan mạn tính. Bên cạnh các tiện ích mà chỉ số APRI mang lại thì giá trị này cũng tồn tại nhiều hạn chế và cần có sự kết hợp nhiều chỉ số khác nhau trong đánh giá tổn thương trên gan để đánh giá một cách toàn diện và đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.

Xem thêm:

• Các cấp độ của xơ hóa gan và phương pháp chẩn đoán
• Kết quả chỉ số xét nghiệm gan như thế nào là bình thường?