Dinh dưỡng là gì và các chất dinh dưỡng có vai trò như thế nào?

Các chất dinh dưỡng là thứ không thể thiếu trong cơ thể của con người. Có một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng sẽ hỗ trợ tốt cho sức khỏe của cơ thể và ngăn ngừa nguy cơ mắc nhiều bệnh tật. Cùng tìm hiểu khái niệm dinh dưỡng là gì trong nội dung bài viết dưới đây.

Khái niệm dinh dưỡng là gì?

Dinh dưỡng là một khái niệm để chỉ hoạt động ăn uống, vận chuyển, hấp thụ dưỡng chất và quá trình bài tiết chất thải. Ngoài ra, chất dinh dưỡng còn bao gồm các dưỡng chất được cơ thể chúng ta ăn vào và hấp thụ hàng ngày.

Chuyên gia dinh dưỡng là những chuyên gia trong lĩnh vực y tế, mục đích của họ là hỗ trợ bệnh nhân xây dựng một thực đơn và kế hoạch ăn uống khoa học. Những kế hoạch này được phát triển dựa trên tình trạng sức khỏe, khả năng thể chất và các vấn đề bệnh lý của từng cá nhân. Từ đó hỗ trợ bệnh nhân phòng ngừa và khắc phục nguy cơ bị thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống trước khi được chỉ định dùng thuốc.

Nếu bạn thực hiện một chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh sẽ tăng cường sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tật. Tuy nhiên, nếu bạn có một chế độ ăn thiếu chất, hấp thu kém hoặc ăn quá nhiều dẫn đến béo phì thì điều đó cho thấy bạn đang bị mất cân bằng dinh dưỡng và dễ mắc các bệnh rối loạn chuyển hóa, tiểu đường, bệnh tim, loãng xương, suy dinh dưỡng...

Vai trò của các chất dinh dưỡng

Chất dinh dưỡng là các hợp chất hóa học cung cấp năng lượng và duy trì các hoạt động sống của cơ thể. Các chất dinh dưỡng có trong nhiều loại thực phẩm khác nhau và được con người hấp thụ qua chế độ ăn uống hàng ngày. Những chất này có thể là:

Chất đạm

Đây là thành phần cơ bản cấu thành nên cấu trúc và chức năng của tế bào. Protein có nhiều trong thịt, cá, trứng, sữa hoặc các loại hạt. Mỗi ngày cơ thể chúng ta nên ăn khoảng 118g protein. Chất này tham gia vào hoạt động của tim, vận chuyển oxy, hoạt động của não, tiêu hóa thức ăn…

Đối với trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc mẹ đang cho con bú thì nhu cầu protein của họ thường lớn hơn người bình thường. Khi hấp thụ protein sẽ được chuyển hóa thành axit amin, thành phần này của hệ miễn dịch sẽ giúp tiêu diệt các vi sinh vật có hại cho cơ thể. Ngoài ra, protein còn là một thành phần của hormone và men, tham gia vào hoạt động chuyển hoá của cơ thể.

Carbohydrates

Carbohydrates chiếm khoảng 60 đến 70% tổng năng lượng trong bữa ăn. Carbohydrates thường được tìm thấy với số lượng lớn trong cây họ đậu và ngũ cốc. Chất này cũng thường được kết hợp với vitamin thuộc nhóm B. Vậy nên gạo hoặc đường quá trắng sẽ gặp phải nguy cơ bị thiếu vitamin B1.

Chất béo (Lipid)

Chất béo rất giàu năng lượng và có chứa trong các loại thực phẩm như dầu thực vật, mỡ động vật, sữa toàn phần và bơ. Chất béo thúc đẩy khả năng hấp thụ vitamin trong cơ thể một cách hiệu quả, đặc biệt là các vitamin tan trong dầu như vitamin A, E, D, K và tham gia vào quá trình đông máu tự nhiên.

Chất xơ

Chất xơ có trong các loại trái cây và rau xanh với mục đích chính là hỗ trợ tiêu hóa. Mặc dù cơ thể không có khả năng tiêu thụ chất xơ nhưng bằng cách tiêu thụ thường xuyên thực phẩm giàu thành phần này chúng ta sẽ ít gặp phải các vấn đề sức khỏe như bệnh tim mạch, béo phì, táo bón...

Các loại vitamin và khoáng chất

Vitamin, khoáng chất và vi khoáng có vai trò vô cùng quan trọng đối với cơ thể con người, cụ thể như sau:

• Vitamin A: Khi cơ thể sản xuất đủ vitamin A sẽ làm giảm khả năng mắc các bệnh về mắt và ngăn ngừa khô mắt. Đặc biệt, loại vitamin này còn có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể.
• Vitamin nhóm B: Nếu cơ thể thiếu vitamin nhóm B sẽ làm giảm tốc độ trong quá trình tổng hợp tế bào miễn dịch, điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng miễn dịch của cơ thể.
• Vitamin C: Là chất rất quan trọng trong việc chống lại quá trình oxy hóa và hỗ trợ tổng hợp nên collagen. Collagen là chất quan trọng thúc đẩy sự hình thành các mô liên kết, là gian bào bên trong thành mạch, có nhiệm vụ duy trì độ đàn hồi cho da.
• Vitamin D3: Chất này tham gia trong quá trình chuyển hóa chất béo thành năng lượng, tăng khả năng hấp thụ canxi, giúp cơ thể tránh bị tê phù, tăng cảm giác thèm ăn. Vitamin D3 có nhiều trong dầu cá thu, bơ, trứng và gan động vật;
• Vitamin E: Giúp ngăn ngừa quá trình oxy hóa và làm giảm quá trình hình thành các gốc tự do.
• Vi khoáng và khoáng chất: Việc thiếu hụt các khoáng chất thiết yếu sẽ dẫn đến nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, trong đó phổ biến nhất là thiếu iot gây bướu cổ, thiểu sản men răng do thiếu florua, thiếu sắt gây thiếu máu hoặc thiếu canxi khiến trẻ em bị còi xương và người lớn bị loãng xương...

Làm thế nào để cho một chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng?

Dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của cả trí não và thể chất của cơ thể. Nếu bạn có cho mình một chế độ ăn uống lành mạnh chứa nhiều loại chất dinh dưỡng khác nhau sẽ giúp cơ thể bạn cung cấp đủ năng lượng cho mọi hoạt động trong ngày. Việc cân bằng chế độ ăn uống và cung cấp cho cơ thể các chất dinh dưỡng cần phải phù hợp với mọi lứa tuổi và giới tính.

Một chế độ ăn uống tiêu chuẩn, cân bằng dinh dưỡng sẽ bao gồm:

• Lượng protein cân bằng bao gồm protein từ nguồn thực vật và động vật.
• Cân bằng 3 nguồn năng lượng được cung cấp bởi chất béo, protein và carbohydrate.
• Cân bằng hàm lượng lipid từ mỡ động vật và dầu thực vật.
• Cân bằng hàm lượng khoáng chất và vitamin.
• Bột caraway với lượng đường tinh luyện vừa phải.

Vì vậy một khẩu phần ăn cần đảm bảo sự kết hợp đa dạng các nhóm dưỡng chất thiết yếu. Ngoài sự có mặt của các chất dinh dưỡng kể trên thì việc chế biến món ăn theo khẩu vị riêng và đảm bảo cân bằng các chất dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng.

Trên đây là những lời giải đáp cho câu hỏi dinh dưỡng là gì cùng với vai trò của chúng. Hy vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các chất dinh dưỡng và xây dựng cho bản thân một thực đơn đầy đủ chất dinh dưỡng nhất.

Xem thêm:

• Món ăn bồi bổ sức khỏe cho người suy nhược
• Ăn rau nhiều có tốt không?