Gây tê và gây mê: Nên chọn phương pháp nào?

Gây tê thường đủ để làm giảm đau cho những dạng bệnh nhất định trong khi thực hiện thủ thuật. Tuy nhiên, đối với một số loại phẫu thuật, việc sử dụng gây mê là bắt buộc để đảm bảo mức vô cảm sâu hơn và duy trì trạng thái không cảm giác toàn bộ cơ thể, đặc biệt là trong các ca phẫu thuật phức tạp hoặc yêu cầu tương tác nhiều với bệnh nhân. Vậy hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về gây tê và gây mê thông qua bài viết dưới đây.

Gây mê là gì?

Gây mê là một phương pháp vô cảm sử dụng thuốc mê thông qua đường tĩnh mạch hoặc đường hô hấp, tác động đến hệ thần kinh trung ương để đạt được tình trạng mất cảm giác toàn thân. Quá trình này thường đi kèm với việc gây ngủ và mất ý thức, đặc biệt được áp dụng rộng rãi trong các phẫu thuật lớn.

Có một số phương thức cụ thể để thực hiện gây mê, bao gồm:

• Gây mê qua mặt nạ (mask): Thuốc mê được đưa vào cơ thể thông qua đường tĩnh mạch hoặc đường hô hấp, tác động trực tiếp lên não. Hệ thống hô hấp có thể được kiểm soát bằng cách sử dụng mặt nạ.
• Gây mê tĩnh mạch: Thuốc mê được tiêm vào cơ thể qua đường tĩnh mạch, có thể thông qua tiêm ngắt quãng hoặc truyền liên tục thông qua bơm tiêm điện. Người bệnh có thể tự thở hoặc được hỗ trợ bằng mặt nạ cung cấp oxy hoặc thông qua việc đặt ống nội khí quản và sử dụng máy thở để kiểm soát hô hấp.
• Gây mê nội khí quản: Thực hiện bằng cách đặt một ống nội khí quản qua miệng hoặc mũi vào khí quản của người bệnh. Thuốc mê có thể được sử dụng thông qua đường hô hấp hoặc đường tĩnh mạch.
• Gây mê phối hợp: Là phương pháp phổ biến nhất, kết hợp nhiều loại thuốc an thần, thuốc mê tĩnh mạch, hô hấp, thuốc giảm đau và thuốc giãn cơ để đạt được mức độ mê phù hợp cho từng loại phẫu thuật.

Gây tê là gì?

Gây tê là phương pháp vô cảm sử dụng thuốc tê để tạm thời ức chế dẫn truyền xung động thần kinh, nhằm làm giảm cảm giác đau mà không làm mất ý thức. Người được gây tê vẫn giữ được sự tỉnh táo, có thể nghe và nói chuyện với bác sĩ.

Gây tê thường được áp dụng trong các trường hợp sau:

• Phẫu thuật nhỏ;
• Phẫu thuật ở tứ chi;
• Dành cho những người không thể gây mê;
• Giúp giảm đau sau phẫu thuật.

Có các phương pháp gây tê cụ thể như sau:

• Gây tê tại chỗ: Thực hiện trên các vùng phẫu thuật nhỏ như vết thương cạn, nhỏ, ngoài da, vết thương ở đầu, ngón tay, hoặc ngón chân.
• Gây tê ngoài màng cứng: Sử dụng tiêm thuốc tê vào khoang ngoài màng cứng để làm tê các rễ thần kinh. Vị trí tiêm phụ thuộc vào khu vực phẫu thuật, có thể là ở đoạn cổ, ngực, thắt lưng hoặc vùng xương cùng.
• Gây tê tủy sống: Tiêm thuốc tê vào khoang dưới nhện, hòa tan với dịch não tủy để làm tê các khoanh tủy ở vùng thắt lưng và các rễ thần kinh.

Khi nào được lựa chọn gây tê hay gây mê?

Thông thường bác sĩ sẽ tư vấn cho người bệnh về việc sử dụng phương pháp vô cảm dựa trên các tiêu chí sau đây:

• Bệnh tình hiện tại: Tình trạng sức khỏe hiện tại của người bệnh đặt ra những yêu cầu cụ thể về phương pháp vô cảm.
• Tình trạng người bệnh: Tính cách và sức khỏe tâm thần cũng được xem xét để đảm bảo sự ổn định trong quá trình vô cảm.
• Tiền sử bệnh và bệnh lý kèm theo: Các bệnh nền và các vấn đề y tế khác sẽ ảnh hưởng đến quyết định về phương pháp vô cảm.
• Cơ địa đặc biệt: Sự dị ứng, hen suyễn, nghiện rượu, thuốc lá, ma túy đều là các yếu tố quan trọng được xem xét.
• Tiền sử vô cảm: Nếu người bệnh có bất kỳ tai biến nào từ các lần gây mê trước đó, điều này sẽ được xem xét để quyết định liệu phương pháp vô cảm có phù hợp hay không.
• Kết quả khám lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng: Thông tin từ các kết quả này giúp xác định khả năng chịu đựng và phản ứng của cơ thể đối với vô cảm.
• Tính chất cuộc phẫu thuật: Quyết định về việc cắt bỏ nhiều hay ít tổ chức cũng ảnh hưởng đến phương pháp vô cảm được chọn.
• Vị trí phẫu thuật: Vị trí cụ thể của cuộc phẫu thuật như đầu mặt, cổ, ngực, bụng, tay chân sẽ quyết định việc áp dụng phương pháp nào.
• Dự định phẫu thuật là gì: Loại phẫu thuật như lấy thai, thẩm mỹ, hay cắt khối u, sẽ định hình quyết định về vô cảm.
• Thời gian phẫu thuật dự kiến: Thời gian cần thiết cho cuộc phẫu thuật sẽ ảnh hưởng đến lựa chọn về phương pháp vô cảm.
• Phẫu thuật nội soi hay mở: Loại phẫu thuật này sẽ ảnh hưởng đến cách tiếp cận vô cảm.
• Tư thế người bệnh: Tư thế nằm ngửa, nghiêng hay sấp cũng đóng vai trò trong quyết định về phương pháp vô cảm.

Trường hợp nào phải gây mê thay gây tê?

Gây mê là lựa chọn an toàn cho trẻ em khi chúng không hợp tác. Đối với người lớn, việc sử dụng gây mê được ưu tiên trong các tình huống như lo lắng nhiều, sợ hãi, không chịu được đau, hoặc khi phẫu thuật kéo dài. Đặc biệt, gây mê được ưu tiên khi kiểm soát tốt hô hấp là điều quan trọng, đặc biệt là trong các vùng nhạy cảm như đầu, mặt, cổ, hay trong lồng ngực.

Trong một số phẫu thuật cần đến việc giãn cơ và làm bệnh nhân không thở tự chủ, việc hỗ trợ hô hấp trở nên cần thiết. Điều này bảo đảm an toàn và tiến hành phẫu thuật một cách hiệu quả, đặc biệt khi người bệnh không thể duy trì chức năng hô hấp tự nhiên.

Những rủi ro khi gây mê và gây tê

Tổn thương môi, răng, hầu họng, và khàn tiếng là những vấn đề thường gặp có thể đòi hỏi sự can thiệp của phẫu thuật. Tuy nhiên, gây mê có thể gặp những khó khăn khi mê, tê quá nông dẫn đến việc người bệnh tỉnh dậy trong khi đang thực hiện phẫu thuật.

Cả gây mê và gây tê đều mang theo những rủi ro về tai biến liên quan đến tim mạch, hô hấp, thần kinh và có thể sốc phản vệ của cơ thể. So với gây mê, gây tê mang lại một số ưu điểm, tuy nhiên cũng phải chú ý đến các biến chứng có thể xảy ra như ngộ độc thuốc tê, yếu liệt chi, tổn thương thần kinh, đau thắt lưng, bí tiểu, và đau đầu. Sự lựa chọn giữa gây mê và gây tê thường phụ thuộc vào tính chất của phẫu thuật và tình trạng sức khỏe cụ thể của bệnh nhân.

Nhiều người cảm thấy lo lắng về tác động của gây mê đến tính mạng, nhưng bệnh nhân không cần phải quá lo lắng về điều này. Mục tiêu quan trọng nhất của quá trình gây mê là đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật. Nhờ sự phát triển của y học, việc thực hiện gây mê đã trở nên phổ biến và tỷ lệ tai biến trong quá trình này rất thấp. Do đó, chúng ta có thể hoàn toàn tin tưởng và yên tâm khi chuẩn bị cho thủ thuật mổ với việc thực hiện gây mê trước đó. Hy vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hình dung được về phương pháp gây tê và gây mê.

Xem thêm:

• Tìm hiểu quy trình gây mê thực hiện như thế nào?
• Gây tê cục bộ: Khái niệm, chỉ định và tác dụng phụ