Thuốc mê là gì? Cơ chế tác dụng của thuốc mê

Thuốc mê là một đột phá quan trọng trong lĩnh vực y học, mang lại lợi ích to lớn trong quá trình can thiệp y tế. Được thiết kế để giảm đau cho người bệnh trong quá trình phẫu thuật, thuốc mê không làm mất đi hay tạm ngừng các chức năng cơ bản của cơ thể. Vậy thuốc mê là gì? Tác dụng phụ của nó là gì? Cùng tìm hiểu qua nội dung bài viết này!

Thuốc mê là gì? Tác dụng của thuốc mê là gì?

Ai cũng biết thuốc mê là gì nhưng chưa biết công dụng của nó. Thuốc mê là một loại thuốc ức chế hệ thần kinh trung ương, có khả năng hồi phục khi sử dụng ở một liều lượng nhất định. Công dụng chính của thuốc mê là làm mất ý thức tạm thời, gây mất cảm giác và phản xạ, nhưng vẫn duy trì các chức năng sống như tuần hoàn, hô hấp, chuyển hóa, và bài tiết.

Đa số các loại thuốc mê đều có độc tính, do đó mỗi loại thuốc sẽ có liều tối đa riêng. Sử dụng liều cao có thể dẫn đến ngộ độc, trong khi liều thấp có thể không đủ để gây mê bệnh nhân. Vì vậy, vai trò của bác sĩ gây mê là vô cùng quan trọng, yêu cầu khả năng tính toán liều lượng phù hợp với từng bệnh nhân và giai đoạn cụ thể của ca phẫu thuật, nhằm đảm bảo rằng bệnh nhân đang trong trạng thái mê mà không bị ngộ độc thuốc mê.

Trong quá trình phát triển, đã xuất hiện nhiều loại thuốc mê được ứng dụng trong thực tế lâm sàng. Một số loại đã được sử dụng từ trước đến nay, trong khi một số khác đã bị loại bỏ do chất lượng gây mê kém, độc tính cao và tác dụng phụ nhiều. Dựa trên phương thức đưa vào cơ thể, thuốc mê được chia thành hai nhóm chính:

• Thuốc mê đường hô hấp: Thể khí, thể lỏng bốc hơi. Các loại này được đưa vào cơ thể qua đường hô hấp, khi bệnh nhân hít thở thuốc mê sẽ đi vào máu thông qua phế nang.
• Thuốc mê đường tĩnh mạch: Bao gồm nhóm barbituric, nhóm benzodiazepin, nhóm ức chế thần kinh (beuroleptic) và nhóm gây ngủ (hynotic). Các loại này được tiêm trực tiếp vào máu thông qua đường tiêm tĩnh mạch.

Khi nào thuốc gây mê được sử dụng?

Trước khi tiến hành phẫu thuật, người bệnh sẽ được gây mê thông qua tĩnh mạch ở cánh tay, bàn tay, hoặc có thể hít khí qua mặt nạ thở. Người bệnh sẽ ngủ trong vòng vài phút. Sau đó, bác sĩ sử dụng các thuốc giảm đau opioid và thuốc làm giãn cơ vùng hầu họng thanh quản. Bác sĩ đặt một ống thông từ miệng vào khí quản hoặc đặt mặt nạ thanh quản để giúp cho cơ thể vẫn tiếp nhận đủ oxy trong suốt quá trình phẫu thuật.

Bác sĩ có thể quyết định sử dụng gây mê toàn thân trong những trường hợp sau đây:

• Quá trình phẫu thuật kéo dài vài giờ hoặc lâu hơn.
• Cần ảnh hưởng đến quá trình hô hấp.
• Tác động mổ đến một vùng lớn trên cơ thể.
• Liên quan đến các cơ quan quan trọng như não, tim, phổi, gan, thận, ruột hoặc phẫu thuật cột sống.
• Có nguy cơ mất nhiều máu trong quá trình phẫu thuật.

Các tác dụng phụ của thuốc mê

Không thể phủ nhận tầm quan trọng của thuốc mê trong các ca phẫu thuật. Tuy nhiên, người bệnh có thể phải đối mặt với một số tác dụng phụ thuốc gây mê như sau:

• Ngứa ngáy: Thường gặp ở những bệnh nhân sử dụng thuốc Opioid khi phẫu thuật. Hiện tượng ngứa sẽ giảm dần sau khi thuốc mê tan.
• Chóng mặt: Do còn dư âm thuốc mê, người bệnh có thể bị chóng mặt. Việc uống thêm nước có thể giúp giảm tình trạng này.
• Buồn nôn, nôn mửa: Sau khi tỉnh lại, tác dụng phụ của thuốc mê có thể gây buồn nôn. Nếu tình trạng này không giảm, bác sĩ thường sẽ kê thêm thuốc chống nôn.
• Mê sảng: Phổ biến ở những người được gây mê toàn thân trong quá trình phẫu thuật.
• Đau tại vết thương: Người bệnh thường cảm thấy đau khi tác dụng của thuốc mê giảm đi.
• Đau cơ: Thuốc mê giúp làm giãn cơ bắp, nhưng khi tác dụng tan đi, bệnh nhân có thể thấy đau nhức cơ.
• Khô miệng, đau họng, giọng khàn: Xuất phát từ việc đặt nội khí quản trong quá trình phẫu thuật.
• Tiểu khó: Thường gặp sau khi sử dụng thuốc gây mê toàn thân.
• Cảm giác run rẩy, ớn lạnh: Do thân nhiệt giảm sau khi sử dụng thuốc mê.
• Mệt mỏi, hay quên: Triệu chứng chung khi tỉnh dậy sau phẫu thuật, có thể kéo dài ở những bệnh nhân tuổi cao hoặc sức khỏe kém.

Trên đây là những thông tin thuốc mê là gì và một số tác dụng phụ mà bệnh nhân có thể gặp phải trong quá trình sử dụng. Mặc dù đây là loại thuốc không thể thiếu trong các ca phẫu thuật hoặc can thiệp y khoa, nhưng quan trọng là bạn cũng cần hiểu rõ về các tác dụng phụ có thể xuất hiện, nhằm chuẩn bị và phòng ngừa trước các phản ứng không mong muốn.

Xem thêm:

• Gây tê ngoài màng cứng có đau không? Lợi ích và tác dụng phụ
• Gây tê hay gây mê khi nhổ răng khôn? Lưu ý sau khi nhổ răng