Giảm tiểu cầu là bệnh lý nguy hiểm nhưng có chữa được không?

Tiểu cầu là một phần của tế bào, giữ vai trò không thể thiếu trong cơ thể, thực hiện chứng năng quan trọng là đông và cầm máu. Vì sao tiểu cầu lại giảm, bệnh gây ra triệu chứng gì và nguy hiểm ra sao? Hãy tham khảo bài viết sau để tìm hiểu mọi thông tin về bệnh giảm tiểu cầu nhé.

Giảm tiểu cầu là bệnh gì?

Giảm tiểu cầu sẽ khiến người bệnh bị xuất huyết nội nghiêm trọng

Máu được hình thành từ một số tế bào bao gồm hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Khi bị thương, các tiểu cầu sẽ di chuyển đến vùng có vết thương hở và hình thành cục máu đông để cầm máu. Nếu hàm lượng tiểu cầu quá thấp, cơ thể khó hoặc không thể cầm máu được.

Số lượng tiểu cầu bình thường ở một người lớn dao động trong khoảng từ 150.000 đến 450.000 tiểu cầu trên mỗi microlit máu. Giảm tiểu cầu hay còn gọi là tiểu cầu thấp khi có ít hơn 150.000 tiểu cầu trên mỗi microlit máu.

Bạn sẽ bị xuất huyết nội nghiêm trọng khi số lượng tiểu cầu giảm xuống dưới 10.000 trên mỗi microlit máu. Mặc dù hiếm gặp, nhưng giảm tiểu cầu nặng có thể gây chảy máu vào não, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Triệu chứng của giảm tiểu cầu

Thông thường, tình trạng tiểu cầu giảm không gây ra biểu hiện rõ rệt. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn sẽ có các dấu hiệu giảm tiểu cầu sau:

• Dễ bị bầm tím trên da hoặc bầm tím quá mức (gọi là ban xuất huyết).
• Chảy máu bên ngoài da, xuất hiện dưới dạng phát ban gồm các chấm xuất huyết đỏ tím có kích thước bằng đầu ngón tay, thường xuất hiện ở cẳng chân.
• Chảy máu nhiều sau chấn thương.
• Chảy máu mũi, nướu răng.
• Có máu trong phân hay nước tiểu.
• Nôn ra máu.
• Phụ nữ ra nhiều kinh nguyệt bất thường.
• Mệt mỏi.
• Lá lách to.

Nếu bạn có dấu hiệu giảm tiểu cầu sau, hãy đến gặp bác sĩ ngay:

• Có máu nhiều trong chất nôn, phân, nước tiểu.
• Chảy máu quá nhiều hoặc chảy máu không cầm được.
• Cực kỳ mệt mỏi và suy nhược nặng.
• Buồn nôn và nôn nhiều.
• Đau đầu dữ dội.
• Phát ban trên da. 
• Bầm tím mà không rõ nguyên nhân.

Khi bị chảy máu không ngừng, bạn cần cấp cứu y tế khẩn cấp. Với tình trạng chảy máu không thể kiểm soát được, cần dùng các kỹ thuật sơ cứu thông thường, chẳng hạn như ấn vào khu vực chảy máu.

 Buồn nôn và nôn là triệu chứng thường gặp của giảm tiểu cầu

Nguyên nhân làm giảm tiểu cầu

Nguyên nhân giảm tiểu cầu thường do vấn đề hệ thống miễn dịch hay do rối loạn tủy xương như bệnh bạch cầu, hoặc do một tác dụng phụ của việc dùng một số loại thuốc. Rất hiếm khi bệnh do di truyền. Dù do nguyên nhân nào, tiểu cầu giảm sẽ liên quan đến ba quá trình sau:

Tiểu cầu mắc kẹt ở lá lách

Lá lách có chức năng chống nhiễm trùng và lọc các chất độc trong máu. Một số rối loạn trong cơ thể khiến lá lách phì đại, khiến có quá nhiều tiểu cầu tập trung ở cơ quan này, từ đó làm giảm số lượng tiểu cầu lưu thông trong dòng máu.

Quá trình sản xuất tiểu cầu giảm

Tủy xương sản xuất ra tiểu cầu. Mỗi tiểu cầu chỉ sống khoảng 10 ngày, sau đó, tủy xương sẽ tạo ra tiểu cầu mới liên tục. Một số yếu tố có thể làm tác động đến quá trình tạo tiểu cầu như:

• Bệnh bạch cầu, các bệnh ung thư.
• Một số loại thiếu máu.
• Nhiễm virus, chẳng hạn như HIV hay viêm gan C.
• Thuốc hóa trị và xạ trị.
• Uống nhiều rượu.

Quá trình phân hủy tiểu cầu tăng

Tình trạng sức khỏe không tốt có thể khiến cơ thể sử dụng hết tiểu cầu hoặc phá hủy tiểu cầu nhanh hơn bình thường khiến tủy xương không sản xuất kịp, dẫn đến thiếu hụt tiểu cầu trong máu. Các tình trạng sức khỏe gồm:

• Mang thai. Tình trạng giảm tiểu cầu do mang thai thường nhẹ và được cải thiện sớm sau khi sinh con.
• Xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch. Bệnh này gây ra bởi các bệnh tự miễn, chẳng hạn như lupus và viêm khớp dạng thấp. Do hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm và phá hủy các tiểu cầu. Bác sĩ không rõ nguyên nhân gây bệnh sẽ chẩn đoán là ban xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn. Loại này thường gặp ở trẻ em hơn.
• Vi khuẩn trong máu. Tiểu cầu bị phá hủy do nhiễm khuẩn nghiêm trọng liên quan đến máu (nhiễm khuẩn huyết).
• Xuất huyết giảm tiểu cầu huyết khối. Đây là một tình trạng hiếm gặp xảy ra khi khắp cơ thể đột ngột hình thành các cục máu đông nhỏ và sử dụng hết số lượng lớn tiểu cầu.
• Hội chứng tăng urê huyết tán huyết. Rối loạn hiếm gặp này làm giảm mạnh lượng tiểu cầu, phá hủy hồng cầu và làm chức năng thận suy giảm.
• Thuốc men. Giảm số lượng tiểu cầu trong máu có thể do một số loại thuốc có thể làm rối loạn hệ miễn dịch và khiến nó phá hủy các tiểu cầu, chẳng hạn như quinine, heparin, thuốc chống co giật, thuốc kháng sinh chứa sulfa.

Phương pháp điều trị, phòng ngừa giảm tiểu cầu

Điều trị

Việc điều trị giảm tiểu cầu có hiệu quả hay không tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Nếu tình trạng nhẹ, bác sĩ có thể cho nhưng điều trị và chỉ cần theo dõi người bệnh. Nếu số lượng tiểu cầu giảm nhiều, bác sĩ có thể yêu cầu điều trị bằng một trong các cách sau:

• Truyền máu hoặc tiểu cầu.
• Thay đổi thuốc gây tiểu cầu giảm.
• Tiêm globulin miễn dịch.
• Ngăn chặn các kháng thể tiểu cầu bằng corticosteroid.
• Dùng thuốc ức chế hệ miễn dịch.
• Phẫu thuật cắt bỏ lá lách.
• Trao đổi huyết tương.

 Ăn nhiều rau xanh để phòng ngừa tình trạng giảm tiểu cầu

Phòng ngừa tình trạng giảm tiểu cầu

Bạn vẫn có thể sinh hoạt bình thường khi mắc bệnh, nhưng cần tránh bị chấn thương bằng cách thực hiện một số thay đổi trong lối sống:

• Tránh chơi các môn thể thao nặng để hạn chế chấn thương gây chảy máu.
• Tránh các hoạt động dễ gây chảy máu hoặc bị bầm tím.
• Hạn chế uống rượu.
• Ngừng hoặc đổi các loại thuốc ảnh hưởng đến tiểu cầu bao gồm cả ibuprofen và aspirin.
• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh để cung cấp cho cơ thể các chất dinh dưỡng cần thiết như ăn nhiều trái cây và rau quả, đặc biệt là rau xanh. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ xem có nên tránh chất tạo ngọt trong một số loại thức ăn và nước uống như quinine và aspartame.

Thực tế, không phải ai gặp tình trạng giảm tiểu cầu đều phải cần điều trị. Trong một số trường hợp bệnh nhân có thể tự khỏi. Tuy nhiên, nếu thấy các triệu chứng đã nêu trong bài viết, tốt nhất bạn hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và đưa ra biện pháp điều trị phù hợp.

Quỳnh Trang

Nguồn tham khảo: Tổng hợp