Hệ dẫn truyền tim và những điều có thể bạn chưa biết

Hệ dẫn truyền tim là một phần quan trọng trong cấu trúc tim, giúp duy trì nhịp đập ổn định và đảm bảo máu được bơm đều khắp cơ thể. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hệ thống đường dẫn truyền trong tim, cách hoạt động, những rối loạn có thể xảy ra và phương pháp giữ trái tim khỏe mạnh.

Hệ dẫn truyền tim là gì?

Để mỗi nhịp tim diễn ra chính xác, cơ thể cần hệ dẫn truyền tim để tạo ra và dẫn truyền xung điện giúp các buồng tim co bóp nhịp nhàng, đảm bảo dòng máu lưu thông liên tục khắp cơ thể.

Hệ thống đường dẫn truyền trong tim hoạt động như một mạng lưới điện sinh học, trong đó các xung điện di chuyển theo lộ trình nhất định. Nếu cơ chế này bị rối loạn, tim có thể đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng.

Cấu tạo của hệ dẫn truyền tim

Hệ thống đường dẫn truyền trong tim bao gồm các nhóm tế bào đặc biệt có khả năng phát và truyền xung điện. Các cấu trúc chính tạo nên hệ này hoạt động phối hợp chặt chẽ để điều hòa nhịp tim.

Nút xoang (SA node)

Nút xoang là bộ phận phát nhịp tự nhiên của tim, nằm ở thành tâm nhĩ phải. Tại đây, các xung điện đầu tiên được sinh ra, kích thích tâm nhĩ co bóp và khởi đầu cho một chu kỳ tim. Nút xoang cũng chịu sự điều hòa của hệ thần kinh tự chủ, giúp nhịp tim tăng khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.

Nút nhĩ - thất (AV node)

Nằm giữa tâm nhĩ và tâm thất, nút nhĩ - thất có nhiệm vụ “giữ nhịp” bằng cách làm chậm xung điện trong thời gian ngắn. Nhờ vậy, tâm nhĩ có đủ thời gian đẩy máu xuống tâm thất trước khi chúng co bóp. Nếu nút này bị tổn thương, nhịp tim có thể trở nên chậm hơn hoặc bị gián đoạn.

Bó His và mạng Purkinje

Sau khi đi qua nút nhĩ - thất, xung điện di chuyển xuống bó His, chia thành hai nhánh trái và phải dẫn đến mạng Purkinje. Hệ thống này lan tỏa khắp cơ thất, giúp các sợi cơ tim co đồng bộ, tạo nên nhịp tim đều đặn và hiệu quả trong việc bơm máu.

Cơ chế hoạt động của hệ dẫn truyền tim

Hệ dẫn truyền tim hoạt động theo một chu trình tự động và chính xác. Xung điện bắt đầu từ nút xoang, lan qua hai tâm nhĩ khiến chúng co bóp, sau đó đi xuống nút nhĩ - thất. Sau khoảng nghỉ ngắn, tín hiệu được truyền qua bó His và mạng Purkinje, kích hoạt hai tâm thất co bóp mạnh mẽ để đẩy máu đi nuôi cơ thể.

Đặc biệt, hệ thống đường dẫn truyền trong tim có khả năng tự tạo nhịp độc lập mà không cần sự điều khiển trực tiếp từ não. Tuy nhiên, thần kinh giao cảm và phó giao cảm có thể ảnh hưởng đến tốc độ phát xung, giúp nhịp tim thay đổi linh hoạt theo nhu cầu như nhanh hơn khi vận động và chậm lại khi nghỉ ngơi.

Vai trò quan trọng của hệ dẫn truyền tim đối với sức khỏe

Hệ dẫn truyền tim giữ vai trò trung tâm trong việc điều phối nhịp tim. Nhờ hoạt động ổn định của hệ thống này, tim có thể duy trì cung lượng máu phù hợp, đảm bảo oxy và chất dinh dưỡng đến các tế bào. Nếu hệ dẫn truyền gặp trục trặc, tim sẽ mất đi sự đồng bộ trong co bóp. Điều này không chỉ gây rối loạn nhịp mà còn làm giảm hiệu quả bơm máu, dẫn đến mệt mỏi, ngất, thậm chí suy tim hoặc đột tử. Do đó, duy trì hệ dẫn truyền tim khỏe mạnh chính là chìa khóa để bảo vệ trái tim.

Các bệnh lý thường gặp của hệ dẫn truyền tim

Các rối loạn hệ dẫn truyền tim có thể xảy ra với nhiều độ tuổi nhưng phổ biến nhất ở người cao tuổi hoặc mắc bệnh tim mạch nền. Việc phát hiện sớm sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Rối loạn nhịp tim

Rối loạn nhịp tim xảy ra khi xung điện truyền không đúng cách, khiến tim đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều. Người bệnh có thể cảm thấy hồi hộp, chóng mặt, khó thở. Nguyên nhân gây hiện tượng này thường liên quan đến stress, rối loạn điện giải, bệnh mạch vành hoặc lạm dụng caffeine, thuốc lá,...

Bloc nhĩ - thất

Bloc nhĩ - thất là tình trạng tín hiệu điện bị chậm hoặc tắc nghẽn khi đi qua nút nhĩ thất. Khi đó, tâm thất không nhận được xung điện đều đặn, khiến nhịp tim bị gián đoạn. Lúc này, người bệnh có thể mệt mỏi, choáng váng, thậm chí cần đặt máy tạo nhịp để duy trì hoạt động của tim.

Hội chứng nút xoang bệnh lý

Đây là rối loạn khi nút xoang không thể tạo xung điện ổn định, gây ra hiện tượng nhịp tim quá chậm hoặc xen kẽ nhanh, chậm. Người mắc hội chứng này thường cảm thấy mệt, chóng mặt hoặc ngất tạm thời.

Ngoại tâm thu, rung nhĩ và cuồng nhĩ

Đây là những dạng rối loạn nhịp phổ biến ở người trưởng thành, đặc biệt là người lớn tuổi. Rung nhĩ làm máu lưu thông không đều, dễ hình thành cục máu đông và làm tăng nguy cơ đột quỵ nếu không điều trị kịp thời.

Cách bảo vệ và duy trì hệ dẫn truyền tim khỏe mạnh

Để hệ dẫn truyền tim hoạt động ổn định, việc chăm sóc và duy trì lối sống lành mạnh là yếu tố không thể thiếu. Những thay đổi nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày có thể tạo ra tác động lớn giúp trái tim khỏe mạnh hơn.

• Ăn uống lành mạnh: Giảm muối, hạn chế đồ chiên rán, thức ăn nhanh và tăng cường rau xanh, trái cây, cá béo,...
• Tập thể dục đều đặn: Duy trì 30 phút vận động mỗi ngày giúp cải thiện lưu thông máu và điều hòa nhịp tim.
• Kiểm soát căng thẳng: Giữ tinh thần thoải mái, thiền, yoga hoặc nghe nhạc nhẹ giúp giảm áp lực lên tim.
• Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ sâu từ 7 - 8 tiếng mỗi đêm giúp ổn định nhịp sinh học và giảm rối loạn tim mạch.
• Hạn chế chất kích thích: Tránh rượu, thuốc lá, cà phê quá mức để không làm rối loạn hoạt động điện của tim.
• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra tim mạch ít nhất 1 - 2 lần/năm, đặc biệt khi có triệu chứng bất thường như hồi hộp, khó thở, choáng váng,...

Hệ thống đường dẫn truyền trong tim mỗi nhịp đập diễn ra chính xác và hiệu quả. Khi hiểu rõ cấu tạo và cơ chế hoạt động của hệ này, bạn sẽ nhận biết sớm những dấu hiệu bất thường để thăm khám kịp thời. Hãy bắt đầu bảo vệ sức khỏe trái tim từ những thói quen đơn giản như ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên và kiểm tra sức khỏe định kỳ để hệ dẫn truyền tim luôn hoạt động nhịp nhàng.