Hội chứng Sjogren (Sjogren's syndrome)

Hội chứng Sjogren là một bệnh tự miễn dịch ảnh hưởng đến các tuyến nội tiết khắp cơ thể, gây ra nhiều triệu chứng không dễ chịu, nhưng tổng quan, bệnh này thường không ảnh hưởng đến tuổi thọ của người bệnh.

Hiểu rõ về hội chứng sjogren

Hội chứng Sjogren, hay còn gọi là bệnh tự miễn Sjogren là một bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch của cơ thể, gây ra bởi sự không hoạt động của các tuyến tiết nước bọt và lệ. Để cụ thể hơn, bệnh này xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các tuyến này, khiến chúng không hoạt động bình thường.

Biểu hiện chính của bệnh bao gồm cảm giác khô mắt, miệng và niêm mạc, thường đi kèm với các vấn đề về hệ thống miễn dịch khác như viêm khớp dạng thấp và bệnh lupus. Bệnh thường xảy ra ở phụ nữ, thường ở độ tuổi từ 40 đến 60 và không lây nhiễm cho người khác.

Ngoài ra, hội chứng Sjogren còn có thể kết hợp với nhiều bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp, xơ cứng bì, viêm đa cơ, xơ gan ứ mật tiên phát, viêm tuyến giáp Hashimoto, xơ phổi kẽ và nhiều bệnh khác.

Đây không phải là một bệnh hiếm gặp, với tỷ lệ mắc bệnh gần bằng một nửa so với bệnh viêm khớp dạng thấp, ảnh hưởng đến khoảng 0,5% đến 1,0% dân số. Bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi độ tuổi, nhưng triệu chứng thường xuất hiện nhiều nhất ở độ tuổi từ 45 đến 55 tuổi.

Ở những người trên 50 tuổi, khoảng 3% có thể mắc hội chứng Sjogren, với tỷ lệ nữ chiếm ưu thế so với nam (tỷ lệ 9:1). Triệu chứng lâm sàng của bệnh thường không rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác, do đó, việc chẩn đoán hội chứng Sjogren thường không chính xác và có khoảng một nửa số người mắc bệnh chưa được chẩn đoán.

Nguyên nhân Bệnh hội chứng Sjogren

Có ba yếu tố quan trọng góp phần vào sự phát triển của hội chứng Sjogren, bao gồm yếu tố di truyền, yếu tố môi trường và yếu tố nội tiết:

Yếu tố di truyền

Hội chứng Sjogren có một yếu tố di truyền, liên quan đến các gen thuộc lớp II của phức hợp MHC (Mô chủ yếu hóa hợp), đặc biệt là gen HLA-DR và HLA-DQ. Những gen này có sự biến đổi dựa trên các dân tộc khác nhau.

Ví dụ, người da trắng thường có khả năng mang các gen như HLA-DRB1.0301, HLA-DRB3.0101, trong khi phụ nữ da vàng thường có khả năng mang các gen như HLA-DRB1.0405 và HLA-DRB4.0101.

Yếu tố môi trường

Yếu tố môi trường bao gồm các tác nhân lây nhiễm, đặc biệt là virus đã được nghiên cứu về mối liên quan của chúng đến sự phát triển hội chứng Sjogren. Có giả thuyết cho rằng virus khi xâm nhập vào cơ thể có thể kích thích sản xuất kháng thể tự miễn đối với cơ thể bằng cách mô phỏng các gen của cơ thể, dẫn đến tổn thương mô. Một số virus đã được nghiên cứu bao gồm HCV (virus viêm gan C), EBV và HTLV-1 (virus gây bệnh bạch cầu lympho T ở người).

Yếu tố nội tiết

Sự thiếu hụt estrogen có thể giải thích tại sao hội chứng Sjogren thường xuất hiện ở phụ nữ, đặc biệt ở độ tuổi từ 45 - 55 tuổi. Nghiên cứu trên động vật đã cho thấy mối liên quan giữa giảm nồng độ estrogen và các triệu chứng giống hội chứng Sjogren. Ví dụ, khi gen aromatase không hoạt động ở chuột, dẫn đến việc tổng hợp estrogen bị giảm, chuột có thể phát triển các triệu chứng tự miễn đối với cơ thể giống như hội chứng Sjogren.

Các dấu hiệu của hội chứng Sjogren

Có thể xác định bệnh hội chứng Sjogren dựa trên các dấu hiệu đặc trưng sau đây:

• Cảm giác mệt mỏi toàn thân, sốt, phát ban và thở nhanh.
• Sưng mí mắt và viêm kết giác mạc do sự giảm tiết nước mắt, kèm theo các triệu chứng như cảm giác nóng rát, ngứa, tiết rỉ mắt, đỏ mắt, tăng nhạy cảm với ánh sáng và không chảy nước mắt khi khóc. Trong trường hợp nặng, có thể xuất hiện biến chứng loét mắt.
• Viêm nhiễm to tuyến mang tai, có thể là mạn tính hoặc tái phát.
• Sự giảm tiết nước bọt, gây khô miệng, khô môi, khó nuốt, khó nói và có thể dẫn đến sâu răng nặng.
• Mất vị giác và khứu giác.

Phương pháp điều trị hội chứng Sjogren

Hiện tại, chưa có cách nào có thể chữa trị hoàn toàn bệnh Sjogren. Tuy nhiên, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kết hợp với các phương pháp điều trị khác để hỗ trợ bệnh nhân trong việc kiểm soát bệnh và giảm đi các triệu chứng của nó. Cụ thể, điều trị có thể bao gồm:

Sử dụng thuốc

• Để giảm viêm nhiễm ở mắt và giảm triệu chứng mắt khô, bác sĩ có thể kê đơn nước mắt nhân tạo và thuốc tăng tiết nước mắt cho những người mắc hội chứng Sjogren ở mức độ nhẹ hoặc trung bình.
• Trong trường hợp nặng hơn, khi có những vấn đề bổ sung như viêm mí mắt hoặc loét giác mạc, có thể cần sử dụng thêm thuốc kháng sinh, thuốc mỡ mắt hoặc huyết thanh tự thân.
• Để giảm triệu chứng khô miệng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc pilocarpine để tăng tiết nước bọt cho bệnh nhân.
• Các thuốc ức chế miễn dịch như corticoid, hydroxychloroquine và methotrexate có thể được sử dụng để làm chậm tiến triển và giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Ngoài ra, còn có các loại thuốc khác như thuốc chống viêm không chứa steroid và các thuốc giảm đau thông thường có thể giúp làm giảm triệu chứng đau và sưng nề.

Thay đổi lối sống

Thay đổi cách sinh hoạt hàng ngày và thói quen chăm sóc sức khỏe cơ thể có vai trò quan trọng trong việc cải thiện các triệu chứng của hội chứng Sjogren và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là một số lời khuyên cho những người mắc bệnh này:

• Thường xuyên đi khám nha khoa, thực hiện vệ sinh răng miệng và làm sạch kẽ răng sau mỗi bữa ăn.
• Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú, hãy thảo luận với bác sĩ của bạn về tình hình của mình.
• Để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng của hội chứng Sjogren, hãy duy trì việc chăm sóc răng và thường xuyên đi khám nha khoa.
• Hãy thảo luận với bác sĩ về các sản phẩm bạn đang sử dụng để tạo độ ẩm cho mắt, miệng, da, v.v. Nếu bạn cảm thấy rát và nóng mắt do sử dụng nước mắt nhân tạo, hãy tuân theo lời khuyên của bác sĩ để thay đổi sản phẩm.
• Trong trường hợp bạn gặp vấn đề về khô mắt vào ban đêm, bạn có thể sử dụng thuốc mỡ theo đơn của bác sĩ. Bôi chất bôi trơn âm đạo hàng ngày hoặc trước khi hoạt động tình dục cũng có thể giúp giảm khô âm đạo.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm không khí vào ban đêm để tránh tình trạng khô mắt, miệng và mũi.
• Sử dụng thuốc mỡ dành riêng cho da khô để duy trì độ ẩm trên da của bạn.

Phòng ngừa bệnh Hội chứng Sjogren

Hiện tại, vẫn chưa có phương pháp phòng ngừa cụ thể cho bệnh Sjogren do nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, những người mắc bệnh có thể tham khảo các biện pháp sau để hạn chế tiến triển của bệnh:

• Duy trì vệ sinh răng miệng tốt bằng cách nâng cao ý thức cá nhân và thường xuyên đến gặp nha sĩ. Hãy uống đủ nước và ngừng hút thuốc, đây là các thói quen quan trọng mà người bệnh nên tuân theo.
• Sử dụng nước mắt nhân tạo và thuốc nhỏ mắt khi cần thiết. Đeo kính mắt khi ra ngoài để bảo vệ mắt khỏi tác động môi trường bên ngoài.
• Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu mới hoặc triệu chứng của bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Hội chứng Sjogren là một bệnh lý ảnh hưởng đến mắt và miệng, gây khô khó chịu và có thể gây hại cho sức khỏe nếu không được quản lý cẩn thận. Việc duy trì độ ẩm cho mắt và miệng, ngừng hút thuốc, uống đủ nước và kích thích tiết nước bọt là những biện pháp quan trọng để giảm triệu chứng của bệnh này và bảo vệ sức khỏe nói chung.

Xem thêm: Hội chứng truyền máu song thai và những điều cần biết