Kết mạc là gì? Nhận diện về một số bệnh ở kết mạc

Kết mạc là một lớp màng mỏng, trong suốt che phủ toàn bộ bề mặt nhãn cầu và phần bên trong của mí mắt. Nó đảm bảo rằng mí mắt có thể di chuyển một cách linh hoạt trên bề mặt nhãn cầu mà không gây tổn thương cho giác mạc. Nếu không chăm sóc và bảo vệ kết mạc, có thể dẫn đến xuất hiện các bệnh lý ảnh hưởng đến sức khỏe mắt. 

Kết mạc là gì?

Kết mạc là một màng mỏng, trong suốt và nhầy bao phủ toàn bộ bề mặt của mắt. Nó bắt đầu từ rìa giác mạc, vùng màu mắt và kéo dài đến bờ tự do của mi mắt ở phía sau, rồi gấp mép lại tại khu vực gọi là cánh đồ hoặc đôi khi được gọi là canthus.

Cấu trúc của kết mạc bao gồm lớp biểu mô liên kết với nhu mô thông qua lớp màng đáy. Phía dưới cùng của kết mạc là đáy, một lớp biểu mô không sừng hóa, chứa các tế bào hình ly, đặc biệt là tuyến nhầy đơn bào, có nhiệm vụ duy trì độ ẩm cho mắt và giúp mắt trượt nhẹ trên bề mặt nhãn cầu mà không gây tổn thương.

Ngoài ra, nhu mô của kết mạc chứa một mạng lưới bạch huyết với sự hiện diện của các tế bào lympho, tế bào dưỡng và tế bào đại thực bào. Cùng với đó, kết mạc có một mạng mạch máu dày đặc, đảm bảo cung cấp dưỡng chất và oxy cho các tế bào mắt.

Chức năng của kết mạc

Một trong những chức năng quan trọng nhất của kết mạc là bảo vệ bề mặt mắt khỏi sự chà xát và kích thích. Nhờ có cấu trúc nếp gấp ở cùng đồ và nếp bán nguyệt, mi mắt có khả năng di động dễ dàng mà không gây tổn thương. Các nếp gấp này cũng tạo ra sự lỏng lẻo trong mối liên kết với các mô kế cận, giúp mi mắt linh hoạt trong các hoạt động như mở, đóng và vận động.

Ngoài ra, kết mạc đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì bề mặt mắt trơn láng. Điều này đảm bảo rằng giác mạc, lớp màng mỏng và nhạy cảm ở phía trước mắt, có thể hoạt động một cách hiệu quả. Tuyến lệ trong kết mạc đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp chất nhầy, dưỡng ẩm, giữ cho bề mặt mắt không khô và giúp giảm ma sát khi mi mắt di chuyển.

Hơn nữa, kết mạc đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ chống lại các xâm nhập từ bên ngoài. Cấu trúc hạnh nhân và thành phần lysozyme trong nước mắt đều có tác dụng kháng khuẩn, giúp ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn và các tác nhân gây nhiễm trùng.

Cấu tạo của kết mạc

Kết mạc nhãn cầu là một phần của kết mạc, bọc lên bề mặt nhãn cầu, trong khi kết mạc mi mắt (sụn mi) là lớp phủ bảo vệ các cấu trúc bên trong của mí mắt. Về đại thể được chia thành ba phần quan trọng: 

• Kết mạc mi: Nối ở phía trước với bờ tự do của mi mắt và phủ bề mặt sụn mi. Đây là phần kết mạc gặp trực tiếp với môi trường bên ngoài và có vai trò bảo vệ mi mắt khỏi bụi bẩn và kích thích. Lớp biểu mô ở đây có thể trở nên sừng hoá trong trường hợp bệnh lý hoặc tổn thương mi mắt.
• Kết mạc cùng đồ: Tiếp nối từ phần sau của kết mạc mi, bao gồm bờ trên sụn mi trên và bờ dưới của sụn mi dưới, quặt ra phía sau để tạo túi cùng kết mạc. Cùng đồ này giúp tạo nên một không gian bảo vệ cho mắt và có thể tích trữ một lượng nhỏ nước mắt.
• Kết mạc nhãn cầu: Bao gồm phần kết mạc che phủ bề mặt nhãn cầu và tiếp xúc từ dưới cùng đồ đến sát rìa giác mạc. Đây là phần kết mạc tiếp xúc trực tiếp với bề mặt của nhãn cầu, giúp giữ cho bề mặt mắt trơn láng và duy trì chức năng giác mạc. Và chúng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ mắt khỏi vi khuẩn và các yếu tố có thể gây kích thích từ môi trường.

Về mô học, kết mạc gồm những thành phần:

• Biểu mô kết mạc: Là một phần quan trọng của cấu trúc mắt, được tổ chức thành 2 đến 5 hàng tế bào. Lớp đáy của biểu mô này chứa những tế bào hình trụ, mỏng dần khi nó lên gần bề mặt. Trong tình trạng bệnh lý như khô mắt hoặc tổn thương của mí mắt, kết mạc có thể bị bộc lộ kéo dài, dẫn đến hiện tượng sừng hoá của lớp biểu mô.
• Nhu mô kết mạc: Chủ yếu là một tổ chức đệm, chứa nhiều mạch máu độc lập với biểu mô kết mạc thông qua một lớp màng cơ bản. Đặc biệt, nhu mô này có chứa nhiều tuyến lệ phụ như tuyến Krause ở túi cùng kết mạc, tuyến Wolfring ở rìa sụn mí mắt và túi cùng kết mạc (thuộc loại tuyến nang có ống), cùng với các tuyến chế nhày. Nước mắt, được chế tiết từ các tuyến này, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thành lớp film nước mắt, giữ ẩm và bảo vệ bề mặt của nhãn cầu.

Nhận diện về một số bệnh ở kết mạc

Một trong những tình trạng phổ biến là viêm kết mạc, hay còn gọi là đau mắt đỏ, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Thường thì nó không gây tổn thương lớn cho mắt và không ảnh hưởng đến thị lực, nhất là khi được chăm sóc và điều trị kịp thời.

Khô mắt là một vấn đề thường gặp đối với những người làm việc văn phòng hoặc thường xuyên sử dụng máy tính. Mặc dù không đe dọa tính mạng, nhưng bệnh này có thể làm mắt mệt mỏi và dần dần giảm thị lực. Sử dụng giọt nhỏ mắt có thể giúp giảm triệu chứng và giữ cho mắt luôn thoải mái.

Mộng thịt, một tổn thương lành tính, thường phát triển chậm và thường không gây ảnh hưởng nhiều đến thị lực. Tuy nhiên, cần theo dõi và quản lý kỹ thuật để ngăn chặn sự phát triển có thể ảnh hưởng đến giác mạc trung tâm.

Bệnh đau mắt hột là biểu hiện của tình trạng viêm kết giác mạc mạn tính, thường được gây ra bởi vi khuẩn Chlamydia trachomatis. Hột đỏ xuất hiện và có thể gây giảm thị lực. Để ngăn chặn sự lây lan của bệnh, quan trọng là tránh chia sẻ đồ vật cá nhân như khăn mặt.

Để duy trì sức khỏe mắt và ngăn chặn sự phát triển của các vấn đề liên quan đến kết mạc, việc duy trì sức khỏe mắt thông qua kiểm tra định kỳ và thăm bác sĩ khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào là chìa khóa để ngăn chặn sự phát triển của các vấn đề mắt và bảo vệ thị lực. Ngoài ra, bảo vệ mắt khỏi tác động tiêu cực của ánh sáng xanh từ màn hình điện tử, giữ ẩm cho mắt và đảm bảo chế độ dinh dưỡng cân đối là những biện pháp hỗ trợ sức khỏe của kết mạc và mắt nói chung.