Khi nào cần thực hiện xét nghiệm hormon tuyến giáp?

Xét nghiệm tuyến giáp sẽ giúp ta biết và phát hiện tuyến giáp hoạt động tốt, bình thường hay có bất thường một cách nhanh và chính xác nhất. Các xét nghiệm này có thể giúp chẩn đoán các tình trạng như cường giáp, suy giáp, bệnh Graves, bệnh Hashimoto và ung thư tuyến giáp. Các loại xét nghiệm tuyến giáp bao gồm xét nghiệm máu, xét nghiệm hình ảnh và xét nghiệm hormon tuyến giáp.

Hormon tuyến giáp hoạt động như thế nào?

Hormone tuyến giáp chính được tuyến giáp tiết ra là thyroxine, còn được gọi là T4 vì nó chứa bốn nguyên tử iot. Để phát huy tác dụng, T4 được chuyển đổi thành triiodothyronine (T3) bằng cách loại bỏ một nguyên tử iot. Điều này xảy ra chủ yếu ở gan và ở một số mô nhất định nơi T3 hoạt động, chẳng hạn như trong não. Lượng T4 do tuyến giáp sản xuất được kiểm soát bởi một loại hormone khác, được tạo ra ở tuyến yên nằm ở não, được gọi là hormone kích thích tuyến giáp (viết tắt là TSH). Lượng TSH mà tuyến yên phòng thích vào máu phụ thuộc vào lượng T4 mà tuyến yên nhận biết. Nếu tuyến yên nhận thấy rất ít T4, thì nó sẽ sản xuất nhiều TSH hơn để báo cho tuyến giáp sản xuất nhiều T4 hơn. Khi nồng độ T4 trong máu vượt quá mức nhất định, quá trình tuyến yên sản xuất TSH sẽ bị dừng lại.

T4 và T3 lưu thông gần như hoàn toàn liên kết với các protein vận chuyển cụ thể. Nếu mức độ của các protein vận chuyển này thay đổi, có thể có những thay đổi về lượng T4 và T3 liên kết được đo. Điều này thường xảy ra trong thời kỳ mang thai và khi sử dụng thuốc tránh thai. T4 hoặc T3 ở dạng tự do là hormone không liên kết, dạng này có thể lắng đọng và gây ảnh hưởng đến các mô cơ thể.

Khi nào bạn cần xét nghiệm hormon tuyến giáp?

Bạn có thể cần xét nghiệm hormon tuyến giáp nếu có các triệu chứng sau:

• Cường giáp (khi tuyến giáp tiết hormon quá mức).
• Suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém).
• Đang dùng các thuốc thay thế hormone tuyến giáp.
• Những vấn đề liên quan đến vô sinh ở nữ giới.

Các dấu hiệu của bệnh cường giáp có thể kể đến như:

• Nóng trong người.
• Giảm cân.
• Tim đập nhanh.
• Lo lắng.
• Đổ mồ hôi.
• Tăng đi tiêu, táo bón.
• Tay run, yếu cơ.
• Khó ngủ.

Các dấu hiệu của bệnh suy giáp có thể là:

• Thường xuyên mệt mỏi.
• Yếu, thể trạng kém.
• Tăng cân.
• Đau cơ, đau khớp.
• Tiêu chảy.
• Nhịp tim chậm.
• Thường xuyên cảm thấy lạnh.
• Rối loạn kinh nguyệt.

Một số xét nghiệm hormon tuyến giáp

Xét nghiệm máu để định lượng các hormon giáp được sử dụng rộng rãi nhưng không phải lúc nào cũng đều hữu ích. Các xét nghiệm để đánh giá chức năng tuyến giáp, xét nghiệm hormon giáp bao gồm:

Xét nghiệm TSH

TSH (Thyroid-stimulating hormone) viết tắt của hormone kích thích tuyến giáp. Xét nghiệm TSH là xét nghiệm máu để đo hormone này. Mức TSH quá cao hoặc quá thấp có thể là dấu hiệu của các bệnh lý về tuyến giáp. Nếu nồng độ hormone tuyến giáp trong máu của bạn quá thấp, tuyến yên của bạn sẽ sản xuất nhiều TSH hơn để ra lệnh cho tuyến giáp hoạt động nhiều hơn. Nếu nồng độ hormone tuyến giáp của bạn quá cao, tuyến yên sẽ sản xuất ít hoặc không sản xuất TSH. Bằng cách đo nồng độ TSH trong máu, bạn có thể biết được tuyến giáp của mình có sản xuất đúng mức hormone hay không.

Cách tốt nhất để kiểm tra chức năng tuyến giáp ban đầu là đo nồng độ TSH trong mẫu máu. Những thay đổi trong TSH có thể đóng vai trò như một “hệ thống cảnh báo sớm” - thường xảy ra trước khi nồng độ hormone tuyến giáp thực tế trong cơ thể ở mức quá cao hoặc quá thấp. Nồng độ TSH cao cho thấy tuyến giáp của người bệnh không sản xuất đủ hormone giáp (suy giáp nguyên phát). Tình huống ngược lại, trong đó nồng độ TSH thấp, thường chỉ ra rằng tuyến giáp đang sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp (cường giáp). Đôi khi, TSH thấp có thể là kết quả của bất thường ở tuyến yên, ngăn không cho tuyến yên sản xuất đủ TSH để kích thích tuyến giáp (suy giáp thứ phát). Ở hầu hết những người khỏe mạnh, kết quả xét nghiệm TSH bình thường có nghĩa là tuyến giáp của bạn đang hoạt động bình thường.

Xét nghiệm T4

T4 là dạng chính của hormon tuyến giáp lưu thông trong máu. Tổng T4 đo lượng hormon liên kết và ở dạng tự do, chỉ số này có thể thay đổi khi các protein liên kết khác nhau. T4 tự do đo lượng không liên kết và có thể đi vào ảnh hưởng đến các mô cơ thể. Các xét nghiệm đo T4 tự do, có thể là T4 (FT4) hoặc chỉ số T4 - phản ánh chính xác hơn cách tuyến giáp hoạt động khi được kiểm tra bằng TSH.

Phát hiện TSH tăng cao và FT4 hoặc T4 thấp chỉ ra tình trạng suy giáp nguyên phát do bệnh ở tuyến giáp. TSH thấp và FT4 hoặc T4 thấp chỉ ra tình trạng suy giáp do vấn đề liên quan đến tuyến yên. TSH thấp với FT4 hoặc T4 tăng cao được tìm thấy ở những người bị cường giáp .

Xét nghiệm T3

Xét nghiệm T3 thường hữu ích để chẩn đoán cường giáp hoặc xác định mức độ nghiêm trọng của cường giáp vì bệnh nhân cường giáp sẽ có mức T3 cao. Ở một số cá nhân có TSH thấp, chỉ có T3 tăng và FT4 hoặc T4 bình thường. Xét nghiệm T3 hiếm khi hữu ích trong việc chẩn đoán sớm ở bệnh nhân suy giáp, vì đây là chỉ số cuối cùng trở nên bất thường. Bệnh nhân có thể bị suy giáp nghiêm trọng với TSH cao và FT4 hoặc T4 thấp, nhưng có T3 bình thường.

Quy trình lấy máu xét nghiệm hormon tuyến giáp

Trước khi xét nghiệm máu để kiểm tra hormon tuyến giáp, hãy trao đổi với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào bạn đang dùng. Ngoài ra, hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đang mang thai vì một số loại thuốc và việc mang thai có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm hormon tuyến giáp.

Xét nghiệm máu, còn được gọi là lấy máu tĩnh mạch, thực hiện các xét nghiệm là một thủ thuật được thực hiện tại phòng xét nghiệm hoặc phòng khám của bác sĩ. Khi đến xét nghiệm, bạn sẽ được yêu cầu ngồi trên ghế thoải mái hoặc nằm trên giường. Nếu bạn mặc áo dài tay, bạn sẽ được yêu cầu xắn một tay áo lên hoặc bỏ tay ra khỏi tay áo. Bác sĩ hoặc điều dưỡng, y tá, sẽ buộc chặt một dải cao su quanh cánh tay trên của bạn để làm cho các tĩnh mạch nổi lên, sau khi tìm thấy tĩnh mạch phù hợp, họ sẽ đưa một đầu kim đâm vào da vào tĩnh mạch. Sau khi lấy đủ lượng máu cần thiết cho các xét nghiệm, họ sẽ rút kim ra và ấn vào vết thương cho đến khi máu ngừng chảy. Sau đó, họ sẽ đặt một miếng băng nhỏ lên vết thương và bạn sẽ có thể trở lại với các hoạt động thường ngày của mình ngay lập tức.

Ngoài xét nghiệm đo nồng độ hormon tuyến giáp trong máu, để kiểm tra tuyến giáp một cách kĩ lưỡng và đầy đủ hơn, người ta còn sử dụng các xét nghiệm hình ảnh khác bao gồm chụp CT, siêu âm tuyến giáp, xét nghiệm y học hạt nhân như xạ hình tuyến giáp và đo độ tập trung iod phóng xạ.

Tóm lại, xét nghiệm hormon tuyến giáp là xét nghiệm đầu tay hàng đầu giúp các bác sĩ kiểm tra tuyến giáp của bạn có hoạt động bình thường hay không? Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ và thực hiện các xét nghiệm là vô cùng cần thiết để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý tuyến giáp.