Khi nào đóng hậu môn nhân tạo và những lưu ý quan trọng

Phẫu thuật mở hậu môn nhân tạo được chỉ định trong nhiều trường hợp nhằm giúp đường tiêu hóa tạm thời được nghỉ ngơi và tránh tổn thương thêm. Sau giai đoạn điều trị chính, nhiều bệnh nhân mong muốn quay lại phương thức đại tiện tự nhiên để nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy vậy, việc đóng hậu môn nhân tạo không thể thực hiện tùy tiện mà phải dựa trên nhiều yếu tố như tình trạng ruột hồi phục thế nào, thể trạng người bệnh có đủ sức khỏe hay không và khả năng kiểm soát cơ vòng hậu môn. Do đó, người bệnh cần được bác sĩ đánh giá kỹ lưỡng trước khi quyết định.

Đóng hậu môn nhân tạo là gì?

Đóng hậu môn nhân tạo là thủ thuật nhằm khôi phục lại đường tiêu hóa tự nhiên để người bệnh có thể đi tiêu như trước.

Phẫu thuật mở hậu môn nhân tạo được thực hiện bằng cách tạo một lỗ thông trên thành bụng để dẫn phân và khí ra ngoài qua một túi chuyên dụng. Việc mở hậu môn nhân tạo có thể mang tính tạm thời giúp hỗ trợ quá trình điều trị hoặc mang tính vĩnh viễn khi cấu trúc hậu môn và ruột dưới không thể phục hồi.

Trong trường hợp mở hậu môn nhân tạo tạm thời, khi nguyên nhân bệnh lý ban đầu đã được xử lý và ruột hồi phục tốt, bệnh nhân có thể được xem xét đóng hậu môn nhân tạo. Bác sĩ sẽ đánh giá kỹ khả năng lành vết nối ruột và chức năng cơ vòng hậu môn trước khi đưa ra chỉ định phẫu thuật. Dù tỷ lệ thành công tương đối cao nhưng một số trường hợp vẫn có thể gặp biến chứng như nhiễm trùng hay rò tiêu hóa sau mổ nên cần theo dõi cẩn thận.

Khi nào đóng hậu môn nhân tạo?

Thời điểm quyết định đóng hậu môn nhân tạo đóng vai trò quan trọng giúp hạn chế rủi ro và đảm bảo chức năng tiêu hóa ổn định sau mổ.

Thông thường, thời gian tối ưu để đóng hậu môn nhân tạo là từ 3 - 12 tháng sau lần phẫu thuật đầu tiên. Đây là khoảng thời gian đủ để ruột và mô mềm phục hồi, đồng thời giúp cơ thể thích nghi trở lại với chức năng tiêu hóa tự nhiên.

Nếu phẫu thuật ban đầu được thực hiện do ung thư đại trực tràng, người bệnh thường sẽ chỉ tiến hành đóng hậu môn nhân tạo sau khi kết thúc liệu trình hóa trị và đáp ứng điều trị tốt. Khoảng cách thời gian được khuyến nghị là ít nhất 6 tuần sau khi hóa trị kết thúc để mô ruột hồi phục đầy đủ.

Trước phẫu thuật, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các kiểm tra sau:

• Khám trực tràng kiểm tra sức mạnh cơ vòng và khả năng kiểm soát đại tiện.
• Chụp CT để đảm bảo không còn tổn thương hoặc viêm trong ổ bụng.
• Thụt rửa đại tràng để đánh giá độ kín và khả năng lành của vị trí nối ruột.
• Nội soi đại tràng đánh giá niêm mạc và tình trạng mô ruột.

Việc chuẩn bị kỹ lưỡng giúp giảm biến chứng và tăng cơ hội phẫu thuật thành công.

Điều kiện để đóng hậu môn nhân tạo

Người bệnh không phải lúc nào cũng có thể tiến hành đóng hậu môn nhân tạo ngay mà cần đáp ứng các tiêu chuẩn y khoa nhất định.

Bệnh nhân được xem xét đóng hậu môn nhân tạo khi:

• Còn đủ trực tràng và cấu trúc đường ruột đảm bảo chức năng.
• Cơ vòng hậu môn vẫn hoạt động tốt và có khả năng kiểm soát đại tiện.
• Tình trạng viêm hoặc bệnh lý ban đầu đã được điều trị ổn định.
• Sức khỏe tổng quát đảm bảo chịu được phẫu thuật và quá trình hồi phục sau đó.

Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp mở hậu môn nhân tạo tạm thời đều có thể đóng được. Một số người bệnh buộc phải duy trì hậu môn nhân tạo vĩnh viễn nếu ruột không hồi phục hoặc có nguy cơ biến chứng cao khi nối lại. Người bệnh cần được trao đổi rõ ràng với bác sĩ để nắm được mục tiêu điều trị lâu dài và khả năng cải thiện chất lượng sống sau phẫu thuật.

Những điều cần biết khi chuẩn bị đóng hậu môn nhân tạo

Quá trình chuẩn bị trước phẫu thuật giữ vai trò quan trọng nhằm đảm bảo an toàn và kết quả tốt sau mổ.

Các bước chuẩn bị thường bao gồm:

• Đảm bảo đại tràng sạch và không có dấu hiệu nhiễm trùng.
• Điều chỉnh chế độ ăn từ đặc sang lỏng trong 3 ngày trước phẫu thuật. Ngày đầu ăn cơm mềm, ngày thứ hai ăn cháo và ngày thứ ba chỉ uống sữa hoặc nước đường.
• Nhịn ăn hoàn toàn từ tối hôm trước để ruột được làm trống hoàn toàn.
• Thụt rửa hậu môn nhân tạo xuống hậu môn thật đều đặn trong 2 ngày trước mổ và tăng tần suất thụt rửa trong ngày sát mổ. Nên dùng nước muối sinh lý để hạn chế kích ứng.
• Uống dung dịch Fortrans để làm sạch đại tràng theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Sử dụng kháng sinh dự phòng theo chỉ định nhằm giảm nguy cơ nhiễm trùng sau mổ.

Việc tuân thủ hướng dẫn giúp cơ thể ở trạng thái tốt nhất để thực hiện phẫu thuật và phục hồi nhanh hơn.

Nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật đóng hậu môn nhân tạo

Mặc dù đa số ca đóng hậu môn nhân tạo diễn ra thuận lợi nhưng vẫn có thể phát sinh một số biến chứng cần theo dõi sát sao trong và sau quá trình hồi phục. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường giúp giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Các biến chứng có thể bao gồm:

Rò hoặc bục miệng nối ruột

Miệng nối có thể không liền hoàn toàn dẫn đến rò dịch tiêu hóa ra ổ bụng. Trường hợp nặng có thể gây viêm phúc mạc đe dọa tính mạng. Người bệnh cần chú ý các dấu hiệu như sốt, đau bụng tăng dần hoặc vị trí vết mổ tiết dịch có mùi.

Chảy máu tại vị trí phẫu thuật

Thường xuất hiện trong vài ngày đầu sau mổ. Nếu lượng máu chảy nhiều hoặc kéo dài, bệnh nhân cần báo bác sĩ để cầm máu kịp thời.

Hẹp miệng nối ruột

Thường xảy ra do mô sẹo hình thành quá mức hoặc người bệnh tăng cân nhanh sau phẫu thuật. Cần duy trì chế độ ăn mềm dễ tiêu, uống nhiều nước và tăng chất xơ để giảm nguy cơ táo bón.

Tắc ruột

Tắc ruột có thể xảy ra khi nhu động ruột hồi phục chậm. Do đó, người bệnh cần đi lại nhẹ nhàng, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ và ăn uống điều độ giúp ruột hoạt động trở lại tự nhiên.

Nhiễm trùng vết mổ

Dấu hiệu bao gồm sưng đỏ, đau tăng hoặc có mủ tại vết mổ. Cần thay băng hàng ngày, giữ vết thương khô thoáng và tuân thủ kháng sinh theo hướng dẫn.

Theo dõi định kỳ với bác sĩ giúp phát hiện sớm bất thường và can thiệp kịp thời nhằm hạn chế rủi ro và đảm bảo phục hồi tối ưu.

Việc xác định khi nào đóng hậu môn nhân tạo cần được đánh giá cẩn thận dựa trên tình trạng hồi phục của ruột, sức khỏe tổng thể và mục tiêu điều trị lâu dài. Người bệnh nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và theo dõi sát quá trình hồi phục sau mổ để đạt kết quả tốt nhất.