Khó tính là gì? Ưu điểm và nhược điểm của người khó tính

Trong cuộc sống, chúng ta thường gặp không ít người được nhận xét là khó tính. Họ thường đặt ra những yêu cầu cao, hay phàn nàn và dễ tỏ ra khó chịu với những điều không vừa lòng. Vậy, khó tính là gì? Tại sao một số người lại khó tính đến vậy? Làm thế nào để chúng ta có thể ứng xử một cách khéo léo với những người như thế? Những câu hỏi này sẽ được Long Châu giải đáp trong bài viết dưới đây.

Khó tính là gì? Biểu hiện của người khó tính

Khó tính là một tính cách đặc trưng bởi sự khắt khe, khó hài lòng và yêu cầu cao trong các mối quan hệ hay công việc. Người khó tính thường đặt ra những tiêu chuẩn cao đến mức khó đạt được, đôi khi vượt xa khả năng thực tế của bản thân và người khác. Điều này khác với sự cầu toàn, vì cầu toàn tập trung vào việc hoàn thiện bản thân và đạt được chất lượng tốt nhất. Trong khi đó, khó tính thường đi kèm với thái độ phàn nàn, chỉ trích và thiếu sự linh hoạt.

Biểu hiện của người khó tính có thể nhận thấy rõ qua nhiều khía cạnh. Họ luôn theo chủ nghĩa hoàn hảo, dẫn đến việc khó chấp nhận bất kỳ sai sót nào từ chính mình hoặc người khác. Những người này thường hay phàn nàn, chỉ trích và ít khi bày tỏ sự hài lòng ngay cả khi công việc đạt kết quả tích cực.

Người khó tính cũng gặp khó khăn trong việc thích nghi với thay đổi. Bởi mọi sự thay đổi không nằm trong kiểm soát thường làm họ cảm thấy bất an. Bên cạnh đó, họ có xu hướng kiểm soát mọi thứ, từ công việc nhỏ nhặt đến các mối quan hệ cá nhân. Điều này đôi khi gây áp lực cho những người xung quanh. Đây là lý do người khó tính thường gặp khó khăn trong việc xây dựng và duy trì mối quan hệ. Lý do là bởi sự khắt khe của họ khiến người khác cảm thấy không thoải mái hoặc bị áp lực.

Nguyên nhân dẫn đến tính khó tính

Ngoài tìm hiểu khó tính là gì, chúng ta cũng nên biết nguyên nhân dẫn đến khó tính. Sự khó tính trong tính cách của một người có thể hình thành từ nhiều nguyên nhân. Trong đó có thể bao gồm các yếu tố di truyền, môi trường sống, giáo dục và áp lực cuộc sống,…

Khó tính do di truyền

Nghiên cứu cho thấy, tính cách của bố mẹ và người thân có thể ảnh hưởng trực tiếp đến con cái. Và một số đặc điểm như xu hướng cầu toàn, dễ lo âu, sự khó tính có thể được di truyền. Theo một báo cáo của Đại học Minnesota (2023), khoảng 30 - 40% các đặc điểm tính cách có thể liên quan đến yếu tố di truyền.

Môi trường sống dẫn đến sự khó tính

Môi trường sống cũng ảnh hưởng lớn đến việc hình thành sự khó tính. Trẻ em lớn lên trong một môi trường quá bảo bọc thường có xu hướng khắt khe với mọi thứ để cảm thấy an toàn. Ngược lại, môi trường sống khắc nghiệt hoặc thiếu sự quan tâm cũng có thể khiến một người trở nên khó tính do sự phòng thủ hoặc mất niềm tin vào người khác. Những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ, chẳng hạn như thất bại trong các mối quan hệ hoặc công việc, thường làm gia tăng sự cẩn trọng quá mức.

Sự giáo dục khắt khe

Khó tính là gì? Cũng có thể nói đây là hậu quả của sự giáo dục quá khắt khe. Cha mẹ hoặc người lớn đặt ra những tiêu chuẩn quá cao và yêu cầu trẻ phải tuân thủ nghiêm ngặt. Hậu quả là trẻ em lớn lên trong môi trường này thường cảm thấy áp lực và sợ thất bại. Điều này có thể dẫn đến tính cách cầu toàn quá mức của trẻ. Từ đó trẻ không dễ dàng chấp nhận sự không hoàn hảo ở bản thân hoặc người khác, dẫn đến khó tính.

Sự giáo dục khắt khe thường đi kèm với những lời phê bình gay gắt, trừng phạt hoặc thiếu sự động viên. Hậu quả là những đứa trẻ sẽ học cách bảo vệ bản thân bằng cách phản ứng gay gắt hoặc tạo ra rào cản tâm lý. Điều này có thể biểu hiện qua việc trở nên khó tính, dễ bực bội hoặc khó hài lòng.

Áp lực cuộc sống

Áp lực cuộc sống từ công việc đến gia đình và xã hội cũng là một nguyên nhân gây ra sự khó tính. Những người đối mặt với áp lực lớn thường đặt ra tiêu chuẩn cao để kiểm soát mọi thứ. Theo một nghiên cứu từ APA (Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ, 2022), 74% người trưởng thành cho biết căng thẳng thường xuyên ảnh hưởng tiêu cực đến hành vi của họ, bao gồm xu hướng khắt khe hơn trong cuộc sống.

Ưu điểm và nhược điểm của người khó tính

Khó tính là gì và nguyên nhân nào dẫn đến sự khó tính đến đây đã rõ. Người khó tính có cả ưu điểm lẫn nhược điểm. Nếu hiểu rõ những điều này, họ sẽ biết kiểm soát khuyết điểm và phát huy thế mạnh của bản thân.

Ưu điểm của người khó tính

Người khó tính thường có tinh thần trách nhiệm cao. Họ luôn đặt ra những tiêu chuẩn rõ ràng và yêu cầu bản thân phải đạt được kết quả tốt nhất. Điều này giúp họ thường xuyên hoàn thành công việc một cách xuất sắc. Theo một nghiên cứu của Viện Gallup (2023), những người cầu toàn hoặc khắt khe có xu hướng đạt hiệu quả công việc cao hơn 15% so với đồng nghiệp ít chú trọng đến chi tiết.

Khả năng tập trung cao độ là một ưu điểm khác của người khó tính. Điều này cho phép họ xử lý các nhiệm vụ phức tạp hoặc đòi hỏi độ chính xác. Nhờ thế, họ thường đạt được thành công lớn trong công việc, đặc biệt ở các ngành nghề yêu cầu sự cẩn trọng, như kế toán, kiểm toán, hay nghiên cứu khoa học.

Nhược điểm của người khó tính

Người khó tính thường gặp khó khăn trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ. Sự khắt khe và dễ chỉ trích của họ khiến người khác cảm thấy áp lực hoặc không thoải mái. Theo một khảo sát của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (2022), hơn 60% người được hỏi cho rằng họ ngại kết thân với những người quá cầu toàn.

Ngoài ra, sự căng thẳng và mệt mỏi là hệ quả tất yếu khi họ luôn cố gắng kiểm soát mọi thứ. Điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe như mất ngủ, đau đầu, hoặc các bệnh liên quan đến tâm lý. Cuộc sống xã hội của họ thường kém phong phú, vì họ ít có bạn bè thân thiết để chia sẻ.

Cách khắc phục sự khó tính ở bản thân

Sau khi tìm hiểu khó tính là gì và nhận ra mình là một người khó tính, bạn có thể khắc phục hạn chế của bản thân bằng những cách sau:

Bạn cần tự đánh giá hành vi của mình để xác định những điểm khắt khe quá mức. Theo nghiên cứu của Đại học California (2023), 65% người thay đổi tính cách thành công khi họ ý thức được hành vi của mình. Hãy xin phản hồi và góp ý chân thành từ bạn bè, gia đình để nhận diện những vấn đề mà cần cải thiện một cách sớm nhất.

Sau khi nhận thức được sự khó tính của bản thân, điều tiếp theo bạn cần làm là thay đổi suy nghĩ. Bạn nên học cách chấp nhận sự không hoàn hảo, cả của bản thân và người khác. Điều này sẽ giúp bạn giảm bớt áp lực và căng thẳng. Bạn hãy tập trung vào những điều tích cực thay vì chỉ nhìn vào khuyết điểm. Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA, 2022), việc thực hành suy nghĩ tích cực mỗi ngày có thể giảm tới 30% cảm giác căng thẳng và tăng cường hạnh phúc.

Rèn luyện kỹ năng giao tiếp cũng là điều quan trọng giúp bạn cải thiện mối quan hệ với mọi người. Lắng nghe và thấu hiểu người khác, biểu đạt cảm xúc một cách rõ ràng sẽ giúp bạn giảm xích mích và tăng sự kết nối với những người xung quanh.

Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu rõ khó tính là gì cũng như những ưu điểm, hạn chế của tính cách này. Những người khó tính cần tự nhận thức được hạn chế của bản thân để trở thành người dễ gần hơn.