Bóng đè là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Hiện tượng khi ngủ cảm thấy cơ thể bị đè chặt, không thể cử động thường được dân gian gọi là bóng đè. Mặc dù lúc này bạn vẫn còn ý thức nhưng cơ thể không thể động đậy.

Bóng đè là gì?

Hiện tượng bóng đè là gì? Hiện tượng bóng đè có tên tiếng Anh là sleep paralysis (chứng liệt thân khi ngủ). Đây là tình trạng mặc dù tinh thần bạn vẫn tỉnh táo nhưng bạn lại cảm giác toàn thân không thể cử động được. Thông thường, hiện tượng bóng đè xảy ra khi cơ thể chuyển giao giữa các giai đoạn thức và ngủ. Khi ấy, bạn sẽ không thể di chuyển, không nói năng gì được hay không có cảm giác gì trong vòng vài giây hoặc thậm chí là vài phút.

Hiện tượng bóng đè dưới góc nhìn khoa học là chứng liệt thân khi ngủ

Dấu hiệu khi bị bóng đè

Dấu hiệu thường thấy và rõ ràng nhất khi bị bóng đè là bạn vẫn nhận thức được môi trường xung quanh nhưng tạm thời không thể di chuyển cơ thể hoặc nói chuyện được. Điều này có thể xảy ra kể cả khi bạn thức dậy hoặc đi ngủ. Ngoài ra một số dấu hiệu khác khi bị bóng đè như:

• Đổ mồ hôi, cảm thấy sợ hãi cao độ.
• Không thể hít thở sâu.
• Đau nhức đầu hay toàn thân.
• Cảm giác ngực bị thắt lại.
• Không thể mở mắt.
• Tưởng tượng thấy có ai đó muốn làm hại mình.

Thông thường, hiện tượng bóng đè sẽ kéo dài không lâu, chỉ từ vài giây đến vài phút. Tuy nhiên, sau đó bạn vẫn sẽ cảm thấy bất an, lo lắng và thậm chí lầ mất ngủ luôn đêm đó.

Sau khi bị bóng đè thường gặp triệu chứng nhức đầu

Ảo giác khi bị bóng đè như thế nào?

Hiện tượng bóng đè khiến bạn cảm thấy sợ hãi khi ngủ một phần là do sự xuất hiện của các ảo giác đáng sợ. Theo Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia Hoa Kỳ, có ba nhóm ảo giác mà người bị bóng đè thường gặp đó là:

• Ảo giác sự xuất hiện: Người bị bóng đè sẽ có cảm giác như có ma quỷ hay một người lạ nào đó xuất hiện gần mình, những người này đi vào phòng, đi lại xung quanh, ngồi ngay bên cạnh giường hoặc thậm chí là muốn làm hại bệnh nhân.
• Ảo giác thực thể: Lúc này bạn có thể cảm nhận như có ai đó hay thứ gì đang ấn mạnh lên vùng ngực hoặc bụng, từ đó gây ra cảm giác khó chịu và gần như không thể thở được.
• Ảo giác vận động: Người bị bóng đè trong trường hợp này sẽ có cảm giác mình đang trôi trên sông, bay lơ lửng hay có trải nghiệm như “hồn lìa khỏi xác”. Lúc này bạn sẽ thấy như linh hồn hay tâm trí dường như bay khỏi cơ thở, lơ lửng và quan sát mọi thứ từ bên ngoài.

Hiện tượng bóng đè dưới góc nhìn khoa học?

Hiện tượng bóng đè dưới góc nhìn khoa học sẽ kèm với các chứng rối loạn giấc ngủ, đặc biệt trong đó có chứng ngủ rũ. Đây là một dạng rối loạn thần kinh dẫn đến khả năng kiểm soát giấc ngủ và sự tỉnh táo bị rối loạn, khiến bạn thường bị buồn ngủ quá mức vào ban ngày và khó kiểm soát được cơn buồn ngủ.

Hiện tượng này thường không nguy hiểm nhưng dễ khiến bạn cảm giác hoang mang và sợ hãi. Nhiều người có thể chỉ bị bóng đè 1 – 2 lần trong đời, nhưng có người bị bóng đè khoảng vài lần trong một tháng hoặc có thể thường xuyên hơn.

Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng bóng đè

Hãy cùng lý giải hiện tượng bóng đè dưới góc nhìn khoa học để hiểu hơn nguyên nhân khiến bạn gặp phải hiện tượng khá kỳ lạ này.

Rối loạn trong giai đoạn giấc ngủ

Theo quan niệm dân gian cho rằng bóng đè là hiện tượng siêu nhiên, huyền bí. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã đưa ra được lời giải thích có cơ sở nghiên cứu cho hiện tượng khá phổ biến này là từ các giai đoạn giấc ngủ.

Hiện tượng bóng đè xảy ra khi một phần của giai đoạn giấc ngủ REM (giai đoạn cử động mắt nhanh hay giai đoạn ngủ mơ) xảy ra nhưng bạn vẫn còn thức. Giai đoạn cử động mắt nhanh là khi não bộ hoạt động rất tích cực và từ đó các giấc mơ cũng thường xuất hiện. Ngoại trừ cử động mắt và cơ trong lúc thở, việc cơ thể không thể cử động sẽ ngăn bạn làm hại chính mình trong lúc mơ.

Mặc dù vẫn chưa có nghiên cứu chính xác nhưng một vài nguyên nhân sau có thể có liên quan như:

• Không ngủ đủ giấc
• Giờ giấc ngủ bị xáo trộn.
• Mắc chứng ngủ rũ.

Chấn thương tâm lý

Tiến sĩ Clete Kushidacho rằng ngoài rối loạn trong chu kỳ giấc ngủ, hiện tượng bóng đè cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh tâm thần. Những người bị chấn thương tâm lý hay bị trầm cảm cũng thường được ghi nhận tần suất bị bóng đè khá cao.

Ngoài ra, hiện tượng bóng đè cũng thường bắt nguồn từ các căng thẳng tâm lý hay áp lực từ công việc. Thói quen lạm dụng đồ uống có cồn hay thói quen hút thuốc lá cũng dễ khiến bạn gặp phải ảo giác và gây hiện tượng bóng đè khi ngủ.

Nên làm gì khi bị bóng đè?

Nếu đã biết rõ nguyên nhân bị bóng đè, bạn có thể áp dụng một số phương pháp sau:

Cách để nhanh chóng thoát khỏi bóng đè

Để nhanh chóng trở lại bình thường, bạn nên:

• Tập trung vào hơi thở: Khi bị bóng đè, không nên hoảng loạn mà giữ hơi thở đều đều, tập trung vào hơi thở để giữ bình tĩnh cho đến khi tình trạng này kết thúc.
• Chuyển động nhẹ: Nắm hờ bàn tay, co ngón chân hay cố gắng cử động cơ mặt bằng cách nhăn mặt, mím môi để nhanh thoát khỏi hiện tượng bóng đè.
• Cố nói chuyện: Có thể cổ họng bạn đã tê cứng trong lúc bị bóng đè nhưng hãy cố gắng tập trung hết sức để nói ra một điều gì đó. Nếu không, hãy cố ho khan như một cách để tự đánh thức mình dậy.
• Giữ nguyên tư thế: Khi bạn có cảm giác bị ai đó đè xuống, bạn nên thả lỏng và tự trấn tĩnh bản thân bằng cách tự nhủ: “Mọi chuyện sẽ nhanh qua thôi”.

Cố gắng nhấc ngón chân để thoát khỏi tình trạng "bóng đè"

Cách điều trị khi bị bóng đè

Bóng đè không hẳn là một căn bệnh nên bạn không nên quá lo lắng. Tuy nhiên, nếu bị bóng đè thường xuyên, bạn hãy ý đến các dấu hiệu dưới đây để đến bác sĩ sớm nhất có thể:

• Bạn cảm thấy lo lắng quá độ.
• Cơ thể mệt mỏi cả ngày.
• Khó ngủ suốt cả đêm.

Bạn cần chú ý đến những câu hỏi bác sĩ và trả lời vấn đề một cách chính xác nhất. Trong trường hợp này, các bác sĩ thường sẽ:

• Hỏi về các rối loạn giấc ngủ gần đây của bạn.
• Yêu cầu mô tả lại cảm giác khi bạn bị bóng đè.
• Yêu cầu bạn viết lại nhật ký giấc ngủ trong vài tuần gần đây.

Trên đây là một số thông tin về bóng đè dưới góc nhìn khoa học. Hi vọng với những thông tin hữu ích trên, quý đọc giả đã hiểu hơn về hiện tượng bóng đè và cách để hạn chế gặp phải trường hợp này trong giấc ngủ.

Như Nguyễn

Nguồn: Tổng hợp