Người mù màu nhìn thấy gì? Cách hỗ trợ người mù màu

Khi nhắc đến bệnh mù màu, nhiều người nghĩ rằng người mắc chỉ có thể nhìn thấy thế giới dưới hai màu đen và trắng. Tuy nhiên, thực tế không hẳn vậy. Có nhiều dạng mù màu khác nhau, ảnh hưởng đến khả năng phân biệt các nhóm màu cụ thể. Việc hiểu rõ cách người mù màu nhìn thế giới sẽ giúp cộng đồng cảm thông và hỗ trợ họ tốt hơn. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu xem người mù màu nhìn thấy gì nhé!

Người mù màu nhìn thấy gì?

Khi ai đó bị mù màu, không có nghĩa là thế giới trong mắt họ chỉ toàn màu đen và trắng. Thực tế, phần lớn người bị mù màu vẫn có thể nhìn thấy màu sắc nhưng bị hạn chế ở một số dải màu nhất định. Để biết người mù màu thực sự nhìn thế giới như thế nào, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về các loại mù màu và ảnh hưởng của nó.

Mù màu đơn sắc (Monochromacy)

Người bị mù màu đơn sắc không thể nhìn thấy bất kỳ màu sắc nào. Thế giới của họ chỉ có các sắc thái đen, trắng và xám, giống như nhìn qua một màn hình tivi đen trắng cũ. Đây là dạng mù màu hiếm gặp, với tỷ lệ 1/33.000 người. Nguyên nhân là do chỉ có một phần tế bào nón hoạt động nhưng không đủ để nhận diện màu, khiến mắt không thể phân biệt màu sắc.

Mù màu toàn phần (Achromatopsia)

Mù màu toàn phần là dạng nghiêm trọng nhất của mù màu đơn sắc. Người mắc bệnh mù màu toàn phần không thể nhìn thấy bất kỳ màu sắc nào. Ngoài ra, họ còn có thị lực kém, nhạy cảm cao với ánh sáng mạnh. Nguyên nhân là do tất cả tế bào nón đều không hoạt động, buộc mắt phải chỉ sử dụng tế bào que. Loại tế bào này chỉ cảm nhận sáng/tối chứ không nhận diện màu sắc.

Mù màu đa sắc (Dyschromatopsia)

Mù màu đa sắc là dạng phổ biến nhất, trong đó người mắc vẫn có thể nhìn thấy màu sắc nhưng gặp khó khăn khi phân biệt một số nhóm màu nhất định. Các dạng chính của mù màu đa sắc gồm:

• Mù màu đỏ - xanh lá cây hoặc mù màu đỏ và xanh lục (Protanomaly & Deuteranomaly): Người bệnh khó phân biệt giữa đỏ và xanh lá.
• Mù màu xanh dương - vàng (Tritanomaly): Người bệnh nhầm lẫn giữa xanh dương và vàng.

Vậy người bị mù màu đơn sắc hoặc toàn phần nhìn thấy gì? Họ chỉ có thể thấy màu đen, trắng và các sắc thái xám. Còn người bị mù màu đơn sắc vẫn có thể nhìn thấy màu sắc nhưng có những hạn chế, nhầm lẫn nhất định.

So sánh tầm nhìn của người mù màu và người bình thường

Mỗi ngày, con người tiếp nhận hàng nghìn thông tin qua thị giác. Nhưng với khoảng hơn 300 triệu người mắc mù màu trên thế giới, việc phân biệt màu sắc không hề dễ dàng. Không giống như người bình thường, người mù màu nhìn thấy màu sắc bị hạn chế hoặc biến đổi theo các mức độ khác nhau.

Một người bình thường có thể phân biệt hàng triệu màu sắc nhờ vào ba loại tế bào nón trong võng mạc. Tuy nhiên, người mù màu thiếu hoặc bị suy giảm chức năng một hoặc nhiều loại tế bào này. Kết quả là họ khó phân biệt các màu có bước sóng gần nhau, đặc biệt là đỏ - xanh lá cây hoặc xanh dương - vàng. Bảng mô phỏng dưới đây cho thấy sự khác biệt giữa người bình thường và người mù màu đỏ - xanh lá cây (dạng phổ biến nhất):

• Màu đỏ: Người bình thường nhìn thấy màu đỏ rõ nét và tươi sáng. Trong khi đó, người mù màu đỏ - xanh lá cây có thể thấy màu đỏ bị nhạt hơn, trông giống màu nâu hoặc xám.
• Màu xanh lá cây: Với người bình thường, xanh lá cây tươi sáng và dễ phân biệt. Tuy nhiên, người mù màu đỏ - xanh lá cây thường thấy màu xanh lá bị pha trộn với vàng hoặc xám, làm giảm độ rõ ràng.
• Màu xanh dương: Đây là một trong những màu ít bị ảnh hưởng bởi chứng mù màu đỏ - xanh lá cây. Người mắc dạng này vẫn có thể nhìn thấy màu xanh dương gần như bình thường.

Người mù màu có thể sống bình thường không?

Hy vọng với những so sánh cụ thể bên trên, bạn đã có thể hiểu rõ hơn người mù màu nhìn thấy gì. Vì khả năng phân biệt màu sắc hạn chế nên người mắc căn bệnh này có thể gặp nhiều khó khăn trong các tình huống hàng ngày như:

• Khó phân biệt đèn đỏ và đèn xanh khi tham gia giao thông.
• Dễ phối đồ sai màu do không phân biệt được tông màu.
• Bảng biểu, đồ thị màu sắc gây khó khăn khi đọc hiểu trong học tập.
• Họ gần như rất ít cơ hội phát triển nghề nghiệp ở một số ngành như thiết kế đồ họa, y tế hoặc điện tử yêu cầu khả năng nhận diện màu chính xác.

Nhiều người mù màu chia sẻ rằng họ không nhận ra vấn đề của mình cho đến khi làm bài kiểm tra màu sắc. Một số bị bạn bè trêu chọc vì cách chọn màu sắc "kỳ lạ". Một nghiên cứu từ American Optometric Association (2023) chỉ ra rằng 80% người mù màu gặp khó khăn khi nhận biết tín hiệu giao thông, trong khi 60% gặp trở ngại trong công việc liên quan đến màu sắc. Tuy nhiên, hầu hết người mắc vẫn có thể sinh hoạt, học tập và làm việc bình thường nếu biết cách thích nghi.

Thích nghi với bệnh mù màu và nâng cao chất lượng sống

Dù có hạn chế trong việc phân biệt màu sắc, người bị mù màu vẫn có thể thành công trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Họ có thể làm tốt các công việc không yêu cầu nhận diện màu sắc chính xác như lập trình, viết lách, kế toán hoặc âm nhạc. Nếu mắc mù màu, người bệnh hãy tìm hiểu giới hạn thị giác của mình và chọn công việc phù hợp. Trong cuộc sống hàng ngày, họ có thể sử dụng ghi chú màu sắc bằng ký hiệu thay vì dựa vào thị giác. Nếu làm việc trong môi trường yêu cầu nhận diện màu, người bệnh nên thông báo với đồng nghiệp để nhận được sự hỗ trợ.

Hiện nay, có nhiều giải pháp công nghệ giúp người mù màu cải thiện khả năng nhận diện màu. Kính cho người mù màu với tính năng lọc màu chuyên biệt (như EnChroma) giúp tăng cường sự tương phản màu sắc. Ứng dụng di động như Color Blind Pal hỗ trợ nhận diện màu bằng camera điện thoại. Các phần mềm giúp điều chỉnh màu sắc trên máy tính có thể hỗ trợ đắc lực cho công việc của người bệnh.

Người mù màu nhìn thế giới theo một cách rất khác. Hiểu rõ người mù màu nhìn thấy gì và sự khác biệt của họ sẽ góp phần xây dựng môi trường thân thiện hơn với người mù màu. Từ đó, người bị mù màu có thể tự tin hơn trong cuộc sống, phát huy được hết năng lực của bản thân và nâng cao chất lượng cuộc sống của chính họ.