Võng mạc là gì? Các bệnh lý về võng mạc

Võng mạc là một phần quan trọng trong cấu trúc của mắt, chúng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng ánh sáng thành tín hiệu thị giác và truyền tải chúng đến vùng não xử lý thị giác. Vậy võng mạc là gì và nó hoạt động như thế nào trong cơ chế của mắt? Để có cái nhìn rõ hơn, hãy cùng tìm hiểu cùng Long Châu  ngay thông qua bài viết dưới đây nhé!

Võng mạc là gì?

Mắt thường hoạt động như một chiếc máy ảnh, trong đó ánh sáng phản xạ từ vật thể được khúc xạ qua hệ thống thấu kính và hội tụ tại võng mạc. Tại đây, tín hiệu ánh sáng kích thích các tế bào cảm thụ ánh sáng trên võng mạc, biến chúng thành tín hiệu thần kinh. Sau đó, tín hiệu này được truyền đến não thông qua hệ thần kinh thị giác, nơi chúng được xử lý và hiểu là hình ảnh mà chúng ta nhìn thấy.

Võng mạc là một lớp mỏng trong cấu trúc của mắt, nơi ánh sáng cuối cùng đi qua trước khi tạo nên hình ảnh. Khi võng mạc nhận được ánh sáng, nó chuyển đổi nó thành tín hiệu điện, sau đó truyền đến não thông qua hệ thần kinh, giúp chúng ta có thể nhìn thấy và hiểu biểu hiện của thế giới xung quanh.

Vị trí của võng mạc

Bình thường, cấu trúc của mắt bao gồm 3 lớp màng chính theo thứ tự từ bên ngoài vào bên trong:

• Củng mạc (kết mạc): Lớp màng ở phía ngoại cùng, liền kề với giác mạc ở phía trước.
• Màng bồ đào: Mống mắt và thể mi ở phía trước còn hắc mạc nằm ở phía sau.
• Võng mạc: Là lớp màng chỉ có ở phía sau của nhãn cầu, nối trực tiếp với thần kinh thị giác.

Với vai trò quan trọng, võng mạc kết nối trực tiếp với thần kinh thị giác. Tuy nhiên, từ bên ngoài, chúng ta không thể quan sát được vì lớp màng này nằm ở vị trí bên trong cùng của mắt.

Chức năng của võng mạc

Võng mạc đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận ánh sáng và hình ảnh từ môi trường bên ngoài mắt. Sau đó, thông tin này được truyền đến vùng não thị giác ở vỏ não để được phân tích và tạo ra hình ảnh.

Cấu trúc của võng mạc rất phức tạp, bao gồm 10 loại tế bào khác nhau bên trong. Trong số này, có hai loại tế bào quan trọng nhất:

• Tế bào nón: Đóng vai trò trong việc cung cấp khả năng nhìn rõ nét và chi tiết trong điều kiện ánh sáng đủ.
• Tế bào que: Tham gia vào việc nhìn rõ hình ảnh trong điều kiện thiếu sáng.

Sự phân bổ của các loại tế bào trên võng mạc đóng góp vào khả năng đặc biệt của mắt. Trong điều kiện tối, đồng tử mở rộng để thu nhận nhiều ánh sáng nhất có thể. Các tia sáng sau đó lan tỏa vào vùng ngoại vi chứa nhiều tế bào que, giúp phân tích hình ảnh trong điều kiện thiếu sáng. Còn trong điều kiện sáng, đồng tử co lại để tập trung ánh sáng vào trung tâm võng mạc, nơi chứa nhiều tế bào nón, giúp nhìn rõ những hình ảnh sắc nét với màu sắc sống động nhất.

Các bệnh võng mạc thường gặp

Viêm võng mạc là thuật ngữ chung để mô tả một số bệnh lý liên quan đến rối loạn trong võng mạc, còn được gọi là đáy mắt. Viêm võng mạc, đứng thứ hai sau bệnh đục thủy tinh thể, là một trong những nguyên nhân chính gây mù lòa. Các dạng phổ biến của bệnh này bao gồm bệnh bong võng mạc và bệnh võng mạc tiểu đường.

Bong võng mạc

Bong võng mạc là tình trạng võng mạc bị bong tróc và tách ra khỏi lớp mô ở đáy mắt. Đây là một biến chứng nặng của chấn thương nhãn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực nhãn khoa. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.

Có nhiều nguyên nhân gây ra bong võng mạc bao gồm:

• Thoái hóa.
• Xuất phát từ các bệnh lý khác của mắt như bệnh võng mạc đái tháo đường, cận thị nặng, viêm giác mạc…
• Chấn thương xuyên nhãn cầu, vỡ nhãn cầu...

Bệnh này không gây đau đớn mà thay vào đó, gây rối loạn thị giác và giảm thị lực. Do đó, nhiều người thường hay chủ quan khi gặp phải tình trạng này.

Bệnh võng mạc tiểu đường

Đây là một biến chứng về mắt mang tính hệ thống của bệnh tiểu đường, những bệnh nhân mắc tiểu đường trên 10 năm có tới 80% nguy cơ mắc phải bệnh này.

Để kiểm tra tình trạng sức khỏe mắt và đánh giá nguy cơ mắc bệnh võng mạc tiểu đường, việc khám sàng lọc tiểu đường và thăm bác sĩ để kiểm tra mắt là rất quan trọng. Phương pháp kiểm tra bao gồm soi đáy mắt và chụp huỳnh quang đáy mắt, giúp phát hiện sớm các tổn thương của bệnh.

Nếu bệnh võng mạc tiểu đường phát triển, thị lực có thể trở nên mờ và có thể dẫn đến mất thị lực do sốt xuất huyết. Vì bệnh lý thường không có triệu chứng rõ ràng, việc thăm khám ngay khi phát hiện bệnh tiểu đường là quan trọng để ngăn chặn sự phức tạp của tình trạng và tối ưu hóa khả năng điều trị.

Bệnh võng mạc trẻ đẻ non

Bệnh võng mạc trẻ đẻ non (ROP) là một loại bệnh võng mạc tăng sinh thường xuyên xảy ra ở trẻ đẻ non và thiếu cân. Thường là ở thai nhi được sinh ra dưới 36 tuần hoặc có cân nặng khi sinh dưới 2kg.

Mạch máu nuôi võng mạc phát triển hoàn chỉnh ở những trẻ được sinh đủ tháng. Do đó, ở những trẻ sinh non, mạch máu này có thể phát triển ít hoặc phát triển không đúng cách, tăng nguy cơ mắc bệnh ROP.

Phần lớn trường hợp mạch máu không phát triển đúng cách có thể tự lành (khoảng 90%). Tuy nhiên, ở một số trẻ, mạch máu chỉ có thể khỏi một phần, dẫn đến tình trạng cận thị hoặc mắt lác sau này. Ngoài ra, bệnh cũng có thể gây sẹo ở võng mạc, làm giảm thị lực của trẻ.

Võng mạc tăng huyết áp

Võng mạc tăng huyết áp thường trải qua nhiều giai đoạn phức tạp. Bệnh này có thể gây tổn thương cơ thể nặng, dẫn đến suy giảm thị lực và thậm chí không thể hồi phục.

Các vị trí trên võng mạc có thể trở nên nhợt nhạt do thiếu máu cung cấp. Ngoài ra, có thể xuất hiện xuất huyết từ các mạch máu bị vỡ hoặc tình trạng phù nề.

Để kiểm soát bệnh lý này, quản lý huyết áp là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ các biến chứng. Người bệnh nên thường xuyên thăm bác sĩ để kiểm tra mắt, từ đó bác sĩ có thể theo dõi mức độ huyết áp và áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị một cách tích cực.

Phát hiện và điều trị bệnh võng mạc sớm sẽ giúp quá trình chăm sóc mắt trở nên dễ dàng hơn đáng kể. Vì lý do này, quan trọng để thực hiện kiểm tra mắt định kỳ, đặc biệt là đối với những người thường xuyên tham gia hoạt động thể thao như vận động viên. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào xuất hiện trong tầm nhìn, việc đến các cơ sở y tế có trang thiết bị hiện đại để được kiểm tra ngay lập tức là quan trọng.

Xem thêm: Giải đáp thắc mắc bong võng mạc có mổ cận được không?