Những biến chứng của viêm phổi cộng đồng và cách phòng ngừa

Viêm phổi được chia thành hai loại, bao gồm viêm phổi bệnh viện và viêm phổi cộng đồng. Trong đó, viêm phổi cộng đồng là bệnh lý phổ biến hơn cả. Căn bệnh này có khả năng diễn tiến nặng hơn và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh. Vậy triệu chứng và biến chứng của viêm phổi cộng đồng là gì?

Tổng quan về viêm phổi cộng đồng

Viêm phổi cộng đồng là bệnh lý viêm phổi mắc phải ở bên ngoài bệnh viện, biểu hiện bằng tình trạng nhiễm khuẩn của nhu mô phổi, bao gồm phế nang hoặc tiểu phế quản tận hay hiện tượng viêm mô kẽ của phổi. Ở phổi người bệnh sẽ xuất hiện tình trạng viêm phổi đốm, viêm phổi thùy hoặc viêm phổi không điển hình. Đặc điểm chung của các thể bệnh này đó là xuất hiện hội chứng bóng mờ ở phế nang và đông đặc ở phổi hoặc mô kẽ, có thể quan sát rõ nét thông qua hình ảnh chụp X-quang phổi.

Theo ước tính, viêm phổi cộng đồng tác động đến hàng trăm triệu người mỗi năm trên toàn cầu và bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ quốc gia nào. Đây cũng chính là một trong những tác nhân nguy hiểm gây tử vong ở mọi độ tuổi. Theo thống kê có khoảng 4 triệu ca tử vong do viêm phổi cộng đồng mỗi năm, chiếm khoảng 7% trong tổng số ca tử vong. Số lượng người mắc bệnh viêm phổi cộng đồng có xu hướng tăng lên, trong đó các nước đang phát triển có tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 5 lần so với các nước phát triển.

Viêm phổi có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng, trong trường hợp nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng người bệnh. Các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh và bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bệnh viêm phổi cộng đồng bao gồm trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi trên 65 tuổi, người suy giảm miễn dịch…

Nguyên nhân gây bệnh

Một số nguyên nhân chính gây nên bệnh viêm phổi cộng đồng có thể kể đến như:

Vi khuẩn điển hình

Các loại vi khuẩn điển hình thường gây bệnh viêm phổi mắc phải cộng đồng bao gồm Haemophilus (thường gây bệnh cúm), Moraxella Catarrhalis, liên cầu khuẩn nhóm A, S. Aureus, một số vi khuẩn kỵ khí, hiếu khí… Đặc biệt, vi khuẩn S. Pneumoniae là nguyên nhân phổ biến nhất.

Vi khuẩn không điển hình

Một số vi khuẩn thuộc nhóm vi khuẩn không điển hình như Legionella spp, Chlamydia Psittaci, Chlamydia gây viêm phổi, Mycoplasma gây viêm phổi, Coxiella Burnetii… Sở dĩ gọi là “không điển hình” là bởi khả năng kháng beta-lactam nội tại của các loại vi khuẩn này. Hơn thế nữa, rất khó và hầu như là không thể quan sát được chúng bằng cách nhuộm gram hay nuôi cấy bằng những kỹ thuật truyền thống.

Nấm

Đây cũng là tác nhân quen thuộc thường tấn công vào những người có hệ miễn dịch kém hoặc người mắc bệnh mãn tính. Một số loại nấm quen thuộc thường gây bệnh viêm phổi cộng đồng bao gồm Cryptococcus Neoformans, Histoplasma Capsulatum, Neoformans Gattii, Coccidioides Immitis…

Virus

Đây cũng là tác nhân quen thuộc gây nên viêm phổi cộng đồng, bao gồm virus cúm A, B, virus Parainfluenza, virus SARS-CoV-2, Adenovirus, Rhinovirus…

Triệu chứng bệnh viêm phổi cộng đồng

Một số triệu chứng thường gặp ở người mắc bệnh viêm phổi cộng đồng bao gồm sốt, ớn lạnh, rét run, ho, khó chịu, đau ngực, khó thở… Ở trẻ vị thành niên hoặc người trưởng thành có thể xuất hiện thêm tình trạng ho có đờm. Trong khi ho khan lại thường gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn tuổi. Triệu chứng khó thở cũng có thể xuất hiện ở mức độ nhẹ khi người bệnh thở gắng sức và hiếm khi xuất hiện trong lúc nghỉ ngơi.

Đau ngực, cụ thể là đau màng phổi ở cạnh vùng bị nhiễm trùng cũng thường gặp. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị đau bụng trên nếu thùy dưới bị tổn thương do tình trạng nhiễm trùng gây nên, khiến cho cơ hoành bị kích thích. Một số triệu chứng trên đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn, tiêu chảy cũng có thể xuất hiện. Một số trạng thái sẽ có thể khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của người mắc bệnh. Cụ thể, trẻ sơ sinh sẽ thường cáu gắt, bồn chồn, khó chịu, trong khi người lớn tuổi lại xuất hiện tình trạng lú lẫn hoặc mất ý thức.

Trong một số trường hợp nặng hơn, người bệnh sẽ xuất hiện triệu chứng thở nhanh, sốt, tim đập nhanh, âm thanh đục khi kiểm tra phổi… Đôi khi triệu chứng tràn dịch màng phổi cũng có thể xuất hiện. Đối với trẻ sơ sinh, có thể bạn sẽ quan sát được các dấu hiệu như thở co kéo, phập phồng cánh mũi, cơ thể bị tím tái và phải sử dụng các cơ phụ. Còn ở người lớn thì lại đặc biệt hơn khi không thường xuất hiện triệu chứng sốt.

Nếu tác nhân gây bệnh là vi khuẩn điển hình và không điển hình có thể gây khó khăn trong việc chẩn đoán và điều trị. Nguyên nhân là bởi các đối tượng này sẽ không có dấu hiệu hoặc triệu chứng đơn lẻ nào đặc hiệu, rõ ràng để bác sĩ kết luận bệnh. Thậm chí các triệu chứng của viêm phổi cộng đồng do hai nhóm vi khuẩn này gây nên còn dễ bị nhầm lẫn với các bệnh viêm phổi không nhiễm trùng khác.

Biến chứng của viêm phổi cộng đồng

Sở dĩ viêm phổi cộng đồng nguy hiểm là bởi các biến chứng nguy hiểm mà bệnh gây nên. Một số biến chứng nguy hiểm của viêm phổi cộng đồng:

Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn ở phổi có thể xâm nhập vào đường máu rồi đi đến nhiều vị trí khác trong cơ thể, gây suy đa tạng và nhanh chóng dẫn đến tử vong.

Khó thở: Ở mức độ nặng, viêm phổi cộng đồng có thể gây nên biến chứng suy hô hấp nghiêm trọng. Phổi đông đặc, gây khó khăn cho việc cung cấp đầy đủ oxy cho máu. Trong trường hợp này người bệnh cần có sự hỗ trợ của máy thở để đảm bảo nồng độ oxy cho cơ thể.

Tràn dịch màng phổi: Viêm phổi khiến các chất lỏng tích tụ ở giữa khoang ngực và lớp mô lót phổi gây ra chứng tràn dịch màng phổi. Người bệnh xuất hiện biến chứng này sẽ cảm thấy tức ngực, đau ngực, khó thở. Biến chứng này cần được theo dõi và phát hiện kịp thời để cấp cứu giảm triệu chứng và góp phần ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm hơn.

Áp xe phổi: Viêm phổi sẽ hình thành nên một khoang chứa đầy mủ, gây ra áp xe phổi. Trong trường hợp nặng người bệnh cần được phối hợp can thiệp phẫu thuật và sử dụng kháng sinh để điều trị tình trạng bệnh.

Suy tim: Số người mắc bệnh viêm phổi cộng đồng nguy cơ diễn tiến thành suy tim chiếm khoảng 30% tổng số ca mắc bệnh. Biến chứng này chủ yếu xảy ra ở những người mắc bệnh nền hoặc tiền sử mắc các bệnh tim mạch trước đó. Suy tim do viêm phổi có thể diễn tiến trong thời gian dài, đôi khi kéo dài lên đến 10 năm, đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh tim mạch từ trước.

Suy thận: Viêm phổi sẽ là yếu tố thúc đẩy hình thành bệnh thận mạn tính và ngược lại. Bởi một số vi khuẩn từ phổi có thể xâm nhập vào máu rồi đi đến các cơ quan khác làm suy yếu các cơ quan này. Ngược lại, người mắc bệnh thận sẽ khiến cho hệ miễn dịch bị suy yếu đáng kể, tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh và xâm nhập gây bệnh viêm phổi cộng đồng.

Cách phòng ngừa viêm phổi cộng đồng

Viêm phổi cộng đồng là bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm phòng đầy đủ, giữ vệ sinh cá nhân, nâng cao sức khỏe và kiểm soát tốt bệnh nền. Một số vắc xin quan trọng như:

• Vắc xin phế cầu (PCV13, PPSV23): Ngăn ngừa viêm phổi do S. pneumoniae, tiêm cho trẻ nhỏ, người trên 65 tuổi và người có bệnh nền.
• Vắc xin cúm: Tiêm nhắc hàng năm giúp giảm nguy cơ viêm phổi do virus cúm.
• Vắc xin COVID-19, Hib: Bảo vệ khỏi viêm phổi do SARS-CoV-2 và H. influenzae type B.

Những nhóm nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người cao tuổi, người có bệnh mạn tính cần đặc biệt chú ý đến các biện pháp phòng bệnh để giảm nguy cơ mắc và biến chứng.

Việc dùng kháng sinh hợp lý và khám bệnh sớm khi có triệu chứng cũng là yếu tố quan trọng giúp giảm tỷ lệ mắc viêm phổi và hạn chế kháng thuốc.

Trên đây là một số đặc điểm, triệu chứng và những biến chứng của viêm phổi cộng đồng. Viêm phổi là bệnh lý phổ biến và có khả năng lây nhiễm, đặc biệt gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng người bệnh. Do đó, việc phòng ngừa viêm phổi cộng đồng và các biến chứng liên quan là rất quan trọng. Người dân cần chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo bệnh và thăm khám sớm tại các cơ sở y tế khi xuất hiện triệu chứng ban đầu.

Tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch là biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm như viêm phổi. Tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm chủng an toàn, đảm bảo chất lượng vắc xin, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.