Những dấu hiệu bướu cổ: Cách nhận biết và chẩn đoán chính xác

Bướu cổ là một bệnh lý liên quan đến sự bất thường ở tuyến giáp, thường gặp ở cả nam và nữ, đặc biệt phổ biến hơn ở phụ nữ. Mặc dù bệnh không phải lúc nào cũng gây nguy hiểm ngay lập tức, nhưng việc nhận biết sớm các dấu hiệu bướu cổ là rất quan trọng để điều trị kịp thời và ngăn ngừa các biến chứng về sau. Vậy đâu là những dấu hiệu cho thấy bạn đang gặp vấn đề với tuyến giáp? Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu chi tiết thông tin này qua bài viết dưới đây để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

Bướu cổ là gì? Nguyên nhân gây bệnh

Bướu cổ là tình trạng tuyến giáp bị phình to bất thường, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu cho người bệnh. Tuyến giáp là một tuyến nhỏ nằm ở phía trước cổ, đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết hormone giúp duy trì các chức năng trao đổi chất, tăng trưởng và phát triển của cơ thể. Khi tuyến giáp bị tổn thương hoặc mất cân bằng, bướu cổ có thể hình thành.

Bướu cổ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, trong đó bao gồm cả yếu tố dinh dưỡng, môi trường và di truyền. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra bướu cổ:

• Thiếu hụt i-ốt: I-ốt là khoáng chất cần thiết cho quá trình sản xuất hormone tuyến giáp. Khi cơ thể không cung cấp đủ i-ốt, tuyến giáp sẽ phình to để bù đắp cho sự thiếu hụt này. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bướu cổ ở những khu vực mà nguồn cung cấp i-ốt từ thực phẩm bị hạn chế.
• Rối loạn hormone tuyến giáp: Các rối loạn về hormone như suy giáp (hypothyroidism) hoặc cường giáp (hyperthyroidism), cũng có thể gây ra bướu cổ. Suy giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất không đủ hormone, trong khi cường giáp là khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone. Cả hai tình trạng này đều có thể dẫn đến sự phình to của tuyến giáp.
• Yếu tố di truyền: Một số trường hợp bướu cổ có liên quan đến yếu tố di truyền, nghĩa là nếu trong gia đình có người mắc bệnh, khả năng bạn cũng có nguy cơ cao hơn. Các đột biến gen có thể làm rối loạn chức năng tuyến giáp và dẫn đến sự phát triển của bướu cổ.
• Rối loạn hệ miễn dịch: Bệnh Graves và bệnh Hashimoto là hai dạng rối loạn hệ miễn dịch có thể gây ra bướu cổ. Bệnh Graves dẫn đến tình trạng cường giáp, trong khi bệnh Hashimoto lại gây suy giáp, cả hai đều làm tuyến giáp phình to. Cơ thể nhầm lẫn tuyến giáp là một yếu tố ngoại lai và tấn công nó, dẫn đến viêm và phì đại.
• Tiếp xúc với các chất độc hại: Một số hóa chất độc hại trong môi trường như kim loại nặng hay các chất phóng xạ, cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp và gây ra bướu cổ. Những người làm việc trong môi trường công nghiệp hoặc sống gần các khu vực có mức độ ô nhiễm cao có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Những dấu hiệu bướu cổ dễ nhận biết nhất

Nhận biết các dấu hiệu bệnh bướu cổ là bước quan trọng giúp người bệnh sớm phát hiện và điều trị kịp thời. Mặc dù ở giai đoạn đầu, các triệu chứng bướu cổ có thể không rõ ràng, nhưng khi bệnh tiến triển, người bệnh sẽ gặp phải những biểu hiện đặc trưng sau:

Sưng to ở vùng cổ

Dấu hiệu bướu cổ phổ biến và dễ thấy nhất là sự sưng to ở vùng cổ, đặc biệt là phía trước cổ, nơi tuyến giáp nằm. Bướu cổ có thể phát triển dần dần hoặc nhanh chóng, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Người bệnh có thể nhận thấy cổ họ trở nên dày hơn hoặc xuất hiện một khối u rõ ràng dưới da. Kích thước bướu có thể thay đổi khi người bệnh nuốt hoặc di chuyển cổ.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bướu cổ có thể không dễ nhận thấy vì sự phì đại của tuyến giáp có thể nằm sâu bên trong hoặc không đủ lớn để tạo ra sự khác biệt rõ rệt ở bên ngoài. Điều này làm cho nhiều người không phát hiện ra tình trạng bệnh của mình cho đến khi có các triệu chứng bướu cổ khác đi kèm.

Khó nuốt và khó thở

Khi bướu cổ phát triển lớn hơn, nó có thể chèn ép lên các cơ quan lân cận như khí quản và thực quản, gây ra các vấn đề về hô hấp và tiêu hóa. Một trong những dấu hiệu bướu cổ thường gặp nhất là cảm giác khó nuốt. Người bệnh có thể cảm thấy có vật gì đó mắc kẹt trong cổ họng, đặc biệt khi nuốt thức ăn rắn. Tình trạng này nếu kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến việc ăn uống mà còn gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Ngoài khó nuốt, một số người bệnh cũng có thể gặp khó khăn trong việc hít thở, đặc biệt khi nằm xuống hoặc trong các hoạt động thể chất. Điều này xảy ra khi bướu cổ chèn ép lên khí quản, khiến luồng không khí qua đường hô hấp bị hạn chế.

Thay đổi giọng nói

Bướu cổ phát triển có thể ảnh hưởng đến dây thanh quản, gây ra sự thay đổi trong giọng nói của người bệnh. Một số người nhận thấy giọng của mình trở nên khàn hơn hoặc họ gặp khó khăn trong việc duy trì âm lượng bình thường khi nói. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, bệnh nhân có thể mất giọng hoàn toàn.

Giọng khàn kéo dài mà không có nguyên nhân rõ ràng, đặc biệt không liên quan đến các bệnh lý về đường hô hấp khác như viêm họng hoặc cảm cúm, có thể là dấu hiệu quan trọng cho thấy bướu cổ đang chèn ép lên dây thanh âm. Nếu gặp phải tình trạng này, người bệnh nên nhanh chóng tìm đến bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn.

Mệt mỏi và suy nhược

Bướu cổ, đặc biệt là khi liên quan đến các rối loạn hormone tuyến giáp như suy giáp hoặc cường giáp, có thể dẫn đến những triệu chứng toàn thân, mà một trong những dấu hiệu bướu cổ rõ ràng nhất là mệt mỏi và suy nhược. Người bệnh có thể cảm thấy cơ thể mất năng lượng, kiệt sức ngay cả khi không thực hiện các hoạt động đòi hỏi thể lực cao.

Trong trường hợp suy giáp (khi tuyến giáp sản xuất không đủ hormone), cơ thể sẽ trở nên chậm chạp, khó tập trung và dễ bị suy nhược. Ngược lại, trong trường hợp cường giáp (khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone), người bệnh có thể gặp tình trạng mất ngủ, hồi hộp và cảm thấy luôn trong tình trạng kích động, gây ra mệt mỏi do thiếu ngủ.

Sụt cân hoặc tăng cân bất thường

Rối loạn chức năng tuyến giáp có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình trao đổi chất của cơ thể, do đó người mắc bướu cổ thường gặp phải các vấn đề về cân nặng mà không rõ nguyên nhân. Khi tuyến giáp sản xuất quá ít hormone (suy giáp), quá trình trao đổi chất bị chậm lại, dẫn đến việc tăng cân không kiểm soát, ngay cả khi người bệnh không thay đổi chế độ ăn uống hoặc lối sống.

Ngược lại, khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone (cường giáp), quá trình trao đổi chất tăng cao, dẫn đến việc đốt cháy năng lượng nhanh chóng, khiến người bệnh sụt cân đáng kể trong thời gian ngắn. Sụt cân hoặc tăng cân không rõ lý do, đặc biệt khi đi kèm với các dấu hiệu bướu cổ khác như mệt mỏi, khó ngủ hoặc cảm giác không thoải mái ở vùng cổ, là những dấu hiệu đáng lo ngại và cần được kiểm tra y tế.

Thay đổi nhiệt độ cơ thể

Những người mắc bướu cổ có thể gặp phải những thay đổi về nhiệt độ cơ thể do tuyến giáp mất khả năng điều tiết hormone. Điều này có thể biểu hiện ở cảm giác lạnh hơn so với người bình thường, ngay cả khi thời tiết ấm áp (trong trường hợp suy giáp) hoặc ngược lại, người bệnh có thể luôn cảm thấy nóng bức, ra nhiều mồ hôi ngay cả khi không có hoạt động thể lực nhiều (trong trường hợp cường giáp).

Khó ngủ và lo lắng

Trong một số trường hợp, đặc biệt khi bướu cổ liên quan đến cường giáp, người bệnh có thể gặp phải tình trạng lo lắng, căng thẳng và khó ngủ. Sự kích thích quá mức của hormone tuyến giáp khiến người bệnh cảm thấy luôn ở trong trạng thái căng thẳng, dẫn đến khó thư giãn và ngủ sâu giấc.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh bướu cổ

Khi nhận thấy các dấu hiệu bướu cổ, bạn nên nhanh chóng đến bệnh viện hoặc các phòng khám chuyên khoa tuyến giáp để kiểm tra. Các bác sĩ sẽ sử dụng nhiều phương pháp chẩn đoán khác nhau để xác định chính xác tình trạng bướu cổ, bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra kích thước của tuyến giáp và tìm kiếm các dấu hiệu khác như sưng ở vùng cổ, khó thở hoặc khó nuốt.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này giúp xác định mức độ hormone tuyến giáp trong máu, bao gồm hormone thyroxine (T4), triiodothyronine (T3) và hormone kích thích tuyến giáp (TSH). Kết quả xét nghiệm máu có thể cho biết tuyến giáp hoạt động bình thường hay không.
• Siêu âm tuyến giáp: Siêu âm giúp xác định kích thước và cấu trúc của tuyến giáp, cũng như phát hiện các khối u hoặc nốt bất thường trong tuyến giáp.
• Sinh thiết: Trong trường hợp nghi ngờ có tế bào ung thư, bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết tuyến giáp để kiểm tra mô tuyến giáp dưới kính hiển vi.

Bướu cổ là một bệnh lý không thể xem nhẹ vì nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bướu cổ và áp dụng các phương pháp điều trị thích hợp sẽ giúp người bệnh tránh được nhiều biến chứng. Nếu bạn cảm thấy có bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến tuyến giáp, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.