Những phương pháp đánh giá mức độ thiếu máu dựa trên triệu chứng và xét nghiệm

Đánh giá mức độ thiếu máu là một quá trình quan trọng giúp các bác sĩ xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh, từ đó tìm ra phương pháp điều trị phù hợp. Có nhiều cách phân độ thiếu máu dựa trên mức độ huyết sắc tố, diễn tiến của bệnh, nguyên nhân gây thiếu máu và đặc điểm của hồng cầu giúp xác định tình trạng thiếu máu và lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.

Đánh giá mức độ thiếu máu dựa vào tiến triển bệnh

Đánh giá mức độ thiếu máu có thể được phân loại theo diễn tiến bệnh, bao gồm thiếu máu cấp tính và thiếu máu mạn tính:

• Thiếu máu cấp tính: Là tình trạng thiếu máu xảy ra đột ngột, nhanh chóng, chủ yếu do các nguyên nhân như tan máu hoặc xuất huyết cấp tính. 
• Thiếu máu mạn tính: Là tình trạng thiếu máu kéo dài trong một khoảng thời gian dài, đặc trưng bởi sự suy giảm dần dần số lượng hồng cầu theo thời gian.

Đánh giá thiếu máu bằng nồng độ huyết sắc tố

Một trong những phương pháp đánh giá thiếu máu là dựa vào nồng độ huyết sắc tố trong máu. Huyết sắc tố (hemoglobin) là một loại protein có chứa sắt trong hồng cầu, giúp vận chuyển oxy từ phổi đến các mô trong cơ thể. Dựa trên chỉ số này, tình trạng thiếu máu được phân thành các mức độ sau:

• Thiếu máu mức độ nhẹ: Huyết sắc tố từ 10,0 g/dL đến 12,0 g/dL;
• Thiếu máu mức độ trung bình: Huyết sắc tố từ 8,0 g/dL đến 10,0 g/dL;
• Thiếu máu mức độ nặng: Huyết sắc tố từ 6,5 g/dL đến 7,9 g/dL;
• Thiếu máu mức độ đe dọa tính mạng: Huyết sắc tố dưới 6,5 g/dL.

Tuy nhiên, các tổ chức y tế có thể có sự phân loại khác nhau. Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương phân loại thiếu máu theo nồng độ huyết sắc tố như sau:

• Thiếu máu nhẹ: Huyết sắc tố từ 90 đến 120 g/L (tương đương 9,0 – 12,0 g/dL);
• Thiếu máu trung bình: Huyết sắc tố từ 60 đến dưới 90 g/L (tương đương 6,0 – 9,0 g/dL);
• Thiếu máu nặng: Huyết sắc tố từ 30 đến dưới 60 g/L (tương đương 3,0 – 6,0 g/dL);
• Thiếu máu rất nặng, nguy hiểm, nguy cơ tử vong rất cao: Huyết sắc tố dưới 30 g/L (tương đương dưới 3,0 g/dL).

Phân độ thiếu máu dựa trên nguyên nhân

Một cách phân loại khác để đánh giá thiếu máu là dựa vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các nguyên nhân chính có thể gây thiếu máu bao gồm:

• Thiếu máu do mất máu: Do chảy máu cấp tính hoặc mãn tính, dẫn đến giảm số lượng hồng cầu trong máu.
• Thiếu máu do tan máu: Do quá trình tan rã nhanh chóng các tế bào hồng cầu, khiến số lượng hồng cầu giảm nhanh hơn so với khả năng sản sinh của tủy xương.
• Thiếu máu do rối loạn quá trình tạo máu: Khi tủy xương gặp vấn đề trong việc sản xuất hồng cầu, dẫn đến tình trạng thiếu máu.

Phân độ thiếu máu dựa trên đặc điểm hồng cầu

Để đánh giá mức độ thiếu máu dựa trên đặc điểm của hồng cầu, bác sĩ thường sử dụng các chỉ số huyết học như MCV (thể tích trung bình của hồng cầu) và MCH (lượng huyết sắc tố trung bình trong mỗi tế bào hồng cầu). Dựa vào các chỉ số này, thiếu máu có thể được phân chia như sau. Phân độ theo chỉ số MCV hay thể tích của hồng cầu sẽ có ba loại chính, gồm:

• Thiếu máu hồng cầu nhỏ: Khi MCV thấp, chỉ ra rằng hồng cầu nhỏ hơn bình thường.
• Thiếu máu hồng cầu bình thường: Khi MCV ở mức bình thường.
• Thiếu máu hồng cầu to: Khi MCV cao, cho thấy các tế bào hồng cầu lớn hơn bình thường.

Kết hợp với phân độ theo chỉ số MCH chia thiếu máu thành hai nhóm chính, gồm:

• Thiếu máu nhược sắc: Khi MCH thấp, nghĩa là mỗi tế bào hồng cầu có ít huyết sắc tố hơn bình thường.
• Thiếu máu ưu sắc: Khi MCH cao, nghĩa là mỗi tế bào hồng cầu chứa nhiều huyết sắc tố hơn bình thường.

Một số thông tin về tình trạng thiếu máu

Thiếu máu (anemia) là một tình trạng bệnh lý phổ biến liên quan đến sự thiếu hụt hồng cầu hoặc huyết sắc tố trong máu, dẫn đến giảm khả năng vận chuyển oxy đến các tế bào trong cơ thể.

Hồng cầu, một thành phần quan trọng của máu, có chức năng mang oxy từ phổi đến các mô và chất thải như carbon dioxide quay lại phổi để thải ra ngoài. Huyết sắc tố (hemoglobin), một loại protein giàu sắt trong hồng cầu, đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển oxy.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu của thiếu máu là thiếu sắt trong cơ thể. Khi thiếu sắt, tủy xương không thể tạo ra đủ huyết sắc tố, từ đó dẫn đến sự thiếu hụt tế bào hồng cầu và khiến các tế bào hồng cầu không đủ khả năng cung cấp oxy cho cơ thể. Thiếu máu không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của cơ thể mà còn tác động đến khả năng làm việc, học tập của người bệnh, do thiếu oxy cung cấp cho các mô cơ quan.

Tình trạng thiếu máu có thể gây ra nhiều triệu chứng như mệt mỏi, xanh xao, khó thở, chóng mặt, nhức đầu, suy giảm khả năng tập trung. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thiếu máu có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn như suy tim.

Để điều trị thiếu máu, việc tiêu thụ sắt qua chế độ ăn uống hoặc sử dụng thuốc bổ sung sắt là một biện pháp quan trọng. Các nguồn thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, gan, các loại đậu, rau xanh và trái cây tươi cần được khuyến khích trong chế độ ăn uống hàng ngày.

Thông qua bài viết trên, Nhà thuốc Long Châu xin gửi tới quý độc giả thông tin về các phương pháp đánh giá mức độ thiếu máu. Có nhiều cách phân độ tình trạng thiếu máu dựa trên biểu hiện bệnh và kết quả cận lâm sàng. Chăm sóc bệnh nhân thiếu máu cần kết hợp giữa điều trị y tế và duy trì chế độ ăn uống hợp lý, thận trọng trong sinh hoạt, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng ngừa thích hợp.