Phác đồ điều trị rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu là một tình trạng mà mức độ các chất béo trong máu không ổn định, bao gồm cholesterol và triglyceride. Khi có sự cố trong quá trình tổng hợp, chuyển hóa hoặc loại bỏ các chất béo này, có thể dẫn đến sự tăng cao của cholesterol toàn phần, LDL (low-density lipoprotein - cholesterol xấu) và triglyceride, cùng với sự giảm của HDL (high-density lipoprotein - cholesterol tốt) trong máu.

Đây là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng cho nhiều bệnh lý tim mạch và mạch máu, bao gồm các vấn đề như xơ vữa động mạch và đau thắt ngực. 

Rối loạn lipid máu là gì?

Rối loạn lipid máu là tình trạng mà hàm lượng cholesterol và triglyceride trong huyết tương tăng cao hoặc có thể là cả hai, đồng thời có thể làm giảm nồng độ của lipoprotein phân tử lượng cao (HDL-C) hoặc làm tăng nồng độ của lipoprotein phân tử lượng thấp (LDL-C), dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch.

Các mức độ tăng cholesterol và triglyceride được xác định như sau:

Tăng cholesterol trong huyết tương:

• Bình thường: Dưới 5,2 mmol/l (< 200 mg/dl).
• Tăng giới hạn: Từ 5,2 - 6,2 mmol/l (200 – 239mg/dl).
• Tăng: Trên 6,2 mmol/l (>240 mg/dl).

Tăng Triglyceride trong huyết tương:

• Bình thường: Dưới 1,7 mmol/l (<150 mg/dl).
• Tăng giới hạn: Từ 1,7-2,25 mmol/l (150-199 mg/dl).
• Tăng: Từ 2,26 – 5,64mmol/l (200 - 499mg/dl).
• Rất tăng: Trên 5,65 mmol/l (> 500 mg/dl).

Giảm HDL-C (Lipoprotein có tính bảo vệ thành mạch):

• Bình thường: Trên 0,9 mmol/l.
• Giảm: Dưới 0,9 mmol/l (<35mg/dl).

Tăng LDL–C (Lipoprotein làm tăng quá trình xơ vữa):

• Bình thường: Dưới 3,4 mmol/l (<130 mg/dl).
• Tăng giới hạn: Từ 3,4 – 4,1 mmol/l (130-159 mg/dl).
• Tăng nhiều: Trên 4,1 mmol/l (>160 mg/dl).

Rối loạn lipid máu hỗn hợp:

• Được xác định khi cholesterol cao hơn 6,2 mmol/l và triglyceride trong khoảng 2,26 – 4,5mmol/l.

Phác đồ điều trị rối loạn lipid máu

Nguyên tắc điều trị tăng lipid máu

Điều trị rối loạn lipid máu thường kết hợp cả thay đổi lối sống và sử dụng thuốc. Thay đổi lối sống được ưu tiên áp dụng đầu tiên, bao gồm việc tăng cường hoạt động thể chất, đặc biệt là đối với những người làm việc văn phòng, và điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe và cần thiết của cơ thể.

Thuốc điều trị rối loạn lipid máu

Nhóm statin (HMG - CoA reductase inhibitors)

Thuốc này hoạt động bằng cách ức chế enzym Hydroxymethylglutaryl CoA Reductase, một enzym quan trọng trong quá trình tổng hợp Cholesterol. Kết quả là giảm LDL-C, VLDL, cholesterol toàn phần, Triglycerid và tăng HDL-C. Ngoài ra, nhóm thuốc statin cũng giảm viêm nội mạc mạch máu và hỗ trợ trong việc làm giảm mảng xơ vữa.

Nhóm fibrate

Thuốc này làm giảm Triglycerid và cũng tăng HDL-C. Các hoạt chất phổ biến trong nhóm này bao gồm Gemfibrozil và Clofibrate.

Nhóm acid Nicotinic (Niacin, vitamin PP)

Nhóm này giúp giảm Triglycerid bằng cách ức chế sự phân hủy của mỡ từ tổ chức mỡ và giảm tổng hợp Triglycerid ở gan. Các thuốc này cũng giảm LDL-C và tăng HDL-C. Một số hoạt chất thông dụng là Niacin và vitamin PP.

Nhóm Resin

Resin làm giảm cholesterol bằng cách tăng tổng hợp acid mật từ cholesterol và kích thích thải LDL-C. Các hoạt chất phổ biến trong nhóm này bao gồm Cholestyramin, Colestipol, và Colesevelam.

Thuốc Ezetimibe

Thuốc này ức chế hấp thụ cholesterol tại ruột, dẫn đến giảm LDL-C và tăng HDL-C.

Omega 3 (dầu cá)

Dầu cá tăng dị hóa Triglycerid ở gan và thường được sử dụng trong trường hợp tăng Triglycerid.

Ngoài việc tuân thủ phác đồ điều trị rối loạn lipid máu theo sự chỉ định của bác sĩ, việc kết hợp tập luyện và vận động thể lực cũng là yếu tố quan trọng giúp giảm cân và duy trì cân nặng lý tưởng, đồng thời cải thiện chỉ số lipid máu và kiểm soát tốt đường huyết cũng như huyết áp. Thực hiện tập luyện và vận động thể lực khoảng 30 - 45 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần, với cường độ và thời gian thích hợp tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể, đặc biệt là đối với những người có bệnh lý như huyết áp cao, bệnh mạch vành, hoặc suy tim.

Trong quá trình điều trị rối loạn lipid máu, việc thực hiện chế độ ăn uống hợp lý là một phần quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn. Dưới đây là một số biện pháp cần tuân thủ:

• Hạn chế lượng calo: Đặc biệt quan trọng đối với những người có vấn đề về cân nặng. Việc giảm cân sẽ giúp cải thiện các chỉ số lipid máu.
• Hạn chế mỡ bão hòa: Tránh tiêu thụ quá nhiều mỡ động vật, như mỡ thịt heo, thịt bò, và thịt cừu, vì chúng chứa nhiều acid béo bão hòa, có thể làm tăng LDL-C.
• Giảm cholesterol từ thực phẩm: Hạn chế ăn nhiều lòng đỏ trứng, bơ, và tôm, vì chúng giàu cholesterol, góp phần vào tình trạng tăng cholesterol máu.
• Tăng lượng acid béo không bão hòa: Bổ sung dầu đậu nành, dầu ô liu, dầu bắp, và mỡ cá vào khẩu phần ăn, vì chúng chứa acid béo không bão hòa có ích cho sức khỏe tim mạch.
• Cân đối khẩu phần ăn: Đảm bảo một sự cân đối giữa các nhóm chất dinh dưỡng, bao gồm glucid, lipid, và protid, để duy trì cân nặng lý tưởng và cải thiện lipid máu.
• Hạn chế uống rượu: Giảm tiêu thụ bia và rượu, vì chúng có thể làm tăng triglycerid và cholesterol máu.
• Bổ sung chất xơ và vi chất dinh dưỡng: Tăng cường tiêu thụ rau củ, quả để cung cấp đủ chất xơ, vitamin, và khoáng chất cho cơ thể.

Tuân thủ các biện pháp trên sẽ giúp cải thiện tình trạng rối loạn lipid máu và giảm nguy cơ các biến chứng liên quan đến rối loạn lipid máu.

Xem thêm:

Điều trị rối loạn lipid máu gồm những giai đoạn nào?

Dấu hiệu rối loạn lipid máu thường gặp bạn cần chú ý