Phản xạ mắt búp bê là gì? Phân loại phản xạ mắt búp bê

Phản xạ mắt búp bê là một trong những phương pháp lâm sàng quan trọng và thông dụng trong lĩnh vực y học, đặc biệt là khi chăm sóc những người bị hôn mê hoặc chết não. Cùng tìm hiểu phản xạ mắt búp bê thông qua bài viết dưới đây để giúp bạn có thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!

Tổng quan về tình trạng hôn mê và chết não

Hôn mê

Hôn mê là trạng thái bất tỉnh kéo dài, khiến mắt không thể tự nhiên nhắm mở, người bệnh không thể nói, nghe hoặc vận động theo định hướng, ngay cả khi bị kích thích từ bên ngoài. Thời gian hôn mê phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ, nguyên nhân và tình trạng tổn thương hệ thần kinh.

Thời gian hôn mê phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ, nguyên nhân và tình trạng tổn thương của hệ thần kinh. Dấu hiệu đặc trưng của hôn mê bao gồm mắt đóng kín hoàn toàn, giảm phản xạ thân não, đặc biệt là phản xạ mắt đầu và thiếu phản ứng với tác động từ bên ngoài và ánh sáng. Ngoài ra, rối loạn nhịp thở là một biểu hiện thường gặp, khiến người bệnh không thể tự thở bình thường nếu không có ống thở.

Tình trạng chết não

Thân não đóng vai trò quan trọng như một cầu nối giữa hai bán cầu não bộ và tủy sống, chịu trách nhiệm dẫn truyền tín hiệu thần kinh đến cơ quan ngoại biên. Ngoài ra, nó còn là trung tâm điều khiển, điều hòa và kiểm soát các hoạt động sống trong cơ thể. Mất chức năng của thân não và não gây ra hiện tượng chết não.

Hôn mê là một trong những trạng thái của chết não, xuất phát từ tổn thương hoặc rối loạn thoái hóa thần kinh, kèm theo đời sống thực vật. Các trạng thái này đều mang theo nguy cơ tử vong cao, đặc biệt là nếu không phát hiện sớm và xử lý kịp thời. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận biết các dấu hiệu của hôn mê để có thể thực hiện biện pháp chẩn đoán và điều trị một cách hiệu quả, tăng cơ hội hồi phục và giảm nguy cơ tử vong.

Các nghiệm pháp thử nghiệm lâm sàng người bệnh bị chết não

Các phương pháp thử nghiệm lâm sàng cho người bệnh chết não bao gồm:

• Nghiệm pháp gây ho khi hút đờm âm tính: Dùng ống thông kích thích nơi phân chia phế quản gốc phải và trái qua ống nội khí quản. Mất phản xạ ho khi kích thích này có thể là một biểu hiện của tình trạng chết não.
• Phản xạ mắt búp bê: Bình thường, khi nghiêng đầu bệnh nhân sang một bên, hai mắt sẽ di chuyển ngược lại. Tuy nhiên khi có chết não nhãn cầu sẽ không cử động.
• Phản xạ mắt - tiền đình: Bình thường, khi bơm nước lạnh vào tai, mắt sẽ quay về phía bơm. Tìm kiếm phản xạ này thay cho phản xạ mắt búp bê khi nghi ngờ về chấn thương cột sống cổ hoặc phản xạ đầu - mắt không rõ.
• Nghiệm pháp ngừng thở: Bệnh nhân được thở máy với oxy 100% trong 10 phút, sau đó máy thở được tháo ra và bệnh nhân được đưa qua ống nội khí quản với dòng oxy 100% trong 10 phút. Nếu bệnh nhân không thở được, nghiệm pháp này được coi là dương tính và có thể là một chỉ báo về tình trạng chết não.

Phản xạ mắt búp bê là gì?

Phản xạ mắt búp bê là một phương pháp lâm sàng được sử dụng để đánh giá phản xạ của mắt đầu trong trường hợp bệnh nhân gặp suy giảm hoặc rối loạn ý thức, hôn mê hoặc chết não. Quá trình thực hiện của nghiệm pháp này đòi hỏi bệnh nhân nằm nghiêng về một bên, có thể là cúi hoặc ngửa đầu và sau đó quan sát sự phản xạ của nhãn cầu.

Phản xạ bình thường

Trong trạng thái bình thường, khi bệnh nhân nghiêng đầu sang một bên, đôi mắt sẽ di chuyển theo hướng ngược lại với hướng quay đầu. Sự di chuyển này chỉ ra rằng cơ chế tiền đình mắt - não vẫn hoạt động đúng cách. Ngay cả khi bệnh nhân nằm ngửa, đôi mắt vẫn giữ vị trí nhìn thẳng lên trên, ngay cả khi đầu xoay về hai bên.

Mất phản xạ mắt búp bê

Các trường hợp bệnh lý có thể gây mất phản xạ mắt búp bê. Khi đầu bệnh nhân xoay về một hướng nào đó, mắt sẽ di chuyển theo hướng đó thay vì giữ vị trí. Điều này cho biết rằng cơ chế tiền đình mắt - não có thể đã bị tổn thương. Đối với bệnh nhân chết não, phản xạ của nhãn cầu sẽ không hoạt động.

Lưu ý: Phản xạ mắt búp bê không được thực hiện với bệnh nhân có chấn thương cột sống cổ. Đối với trường hợp bệnh nhân mất ý thức, mất phản xạ mắt đầu hoặc có tổn thương cột sống cổ, nghiệm pháp phản xạ tiền đình mắt (nghiệm phát nhiệt) có thể được sử dụng thay thế.

Phân loại phản xạ mắt búp bê

Phản xạ mắt búp bê bao gồm hai loại chính: Phản xạ mắt búp bê dọc và phản xạ mắt búp bê ngang. Cả hai phản xạ này có thể xuất hiện khi bệnh nhân hôn mê, nhưng tổn thương não bộ chưa tác động đến trung khu của các phản xạ này.

Để kích thích phản xạ mắt búp bê dọc, người ta thường nhanh chóng gập hoặc duỗi đầu của bệnh nhân. Nếu phản xạ vẫn tồn tại, hai mắt sẽ di chuyển theo chiều dọc, ngược lại với hướng cử động của đầu. Nếu phản xạ mắt búp bê dọc bị mất, điều này có thể chỉ ra tổn thương trong thân não từ vùng tiếp giáp gian - trung não trở xuống.

Phản xạ mắt búp bê ngang được kích thích bằng cách nhanh chóng xoay đầu của bệnh nhân về phải và sau đó về trái. Nếu phản xạ xuất hiện, mắt của bệnh nhân sẽ di chuyển ngược lại với chiều xoay của đầu. Nếu phản xạ mắt búp bê ngang mất, điều này có thể cho thấy tổn thương tầng trung não.

Cả hai loại phản xạ mắt búp bê này cũng có thể bị mất trong trường hợp ngộ độc barbiturate. Lưu ý rằng không nên thực hiện cả hai nghiệm pháp phản xạ mắt búp bê khi nghi ngờ bệnh nhân có chấn thương cột sống cổ.

Qua bài viết này, mong rằng các bạn sẽ có nhiều thông tin hơn về phản xạ mắt búp bê. Nếu bạn cần kiểm tra các phản xạ có điều kiện hoặc không điều kiện của cơ thể, bao gồm cả phản xạ mắt búp bê, bạn nên tìm đến các bệnh viện chuyên khoa lớn và uy tín để thăm khám và điều trị.

Xem thêm: Chết não có chữa được không? Tiêu chuẩn chẩn đoán chết não