Phục hồi chức năng hô hấp là gì? Các kỹ thuật phục hồi chức năng hô hấp

Phục hồi chức năng hô hấp là quá trình tái lập và cải thiện khả năng hô hấp của cơ thể sau khi gặp các vấn đề về sức khỏe hoặc sau các ca phẫu thuật hô hấp. Điều này bao gồm các biện pháp vật lý và thực hành để tăng cường khả năng hít thở, kiểm soát nhịp thở và cải thiện sự thông thoáng của đường hô hấp.

Tìm hiểu về phục hồi chức năng hô hấp

Phục hồi chức năng hô hấp đóng vai trò quan trọng trong việc giảm triệu chứng khó thở, cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng khả năng vận động. Tuy nhiên, phục hồi chức năng hô hấp không được áp dụng trong giai đoạn cấp tính của bệnh. Phương pháp điều trị sẽ thay đổi tùy thuộc vào loại bệnh, nhưng mục tiêu chung vẫn là phục hồi chức năng hô hấp.

Đặc biệt đối với các bệnh như phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản và hen phế quản, vận động hô hấp trị liệu đóng vai trò kiểm soát nhịp thở, tăng cường sự trao đổi khí trong phổi. Đồng thời, giúp duy trì độ linh hoạt của cột sống và khớp vai, ngăn ngừa biến dạng do tư thế xấu và tăng khả năng vận động cho người bệnh.

Phân loại các loại phục hồi theo tình trạng bệnh

Dựa vào kết quả thăm dò chức năng thông khí phổi, các bệnh lý thuộc cơ quan hô hấp được phân chia thành các nhóm sau:

Nhóm bệnh phổi rối loạn thông khí hạn chế:

• Mục tiêu: Tăng thông khí phổi, giảm khó thở và năng lượng cần thiết cho việc thở, đồng thời thúc đẩy hoạt động tối đa của các cơ hô hấp hỗ trợ.
• Các bệnh thường gặp: Tràn dịch màng phổi, viêm phổi mô kẽ, xơ phổi, ung thư phổi, lao phổi,...
• Chỉ định kỹ thuật: Tập ho hữu hiệu, tập thở cơ hoành ở các tư thế khác nhau, tập thở cơ hoành với hoặc không có sự trợ giúp, sử dụng dụng cụ như gậy, thang tường, ròng rọc, đai vải và các kỹ thuật vận động tăng cường thể lực.

Nhóm bệnh phổi có rối loạn thông khí tắc nghẽn:

• Mục tiêu: Tống đẩy đờm và dịch trong đường hô hấp, tăng thông khí phổi, giảm khó thở và dự phòng viêm nhiễm tái phát.
• Các bệnh thường gặp: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), giãn phế quản, nung mủ phổi phế quản, viêm phổi, áp xe phổi,...
• Kỹ thuật phục hồi: Tập ho hữu hiệu, tập thở cơ hoành, sử dụng dụng cụ hỗ trợ như gậy, thang tường, ròng rọc, đai vải, dẫn lưu tư thế kết hợp với kỹ thuật vỗ, rung lồng ngực và các kỹ thuật vận động tăng cường thể lực.

Nhóm bệnh phổi có rối loạn thông khí hỗn hợp:

• Mục tiêu: Tăng thông khí phổi, tống đẩy đờm và dịch, giảm khó thở và dự phòng viêm nhiễm tái phát.
• Các bệnh thường gặp: Sau phẫu thuật lồng ngực, đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phổi, áp xe phổi.
• Kỹ thuật phục hồi: Tập ho hữu hiệu, tập thở cơ hoành, dẫn lưu tư thế kết hợp với kỹ thuật vỗ, rung lồng ngực và các kỹ thuật vận động tăng cường thể lực.

Các kỹ thuật phục hồi chức năng hô hấp

Có nhiều kỹ thuật phục hồi chức năng hô hấp được áp dụng để giúp cải thiện khả năng hô hấp và giảm triệu chứng như khó thở. Dưới đây là một số kỹ thuật phổ biến:

Kỹ thuật vỗ lồng ngực

Mục đích:

• Giúp long đờm dãi di chuyển và được khạc nhổ ra ngoài phổi.
• Tạo sóng cơ học tác động vào phổi thông qua việc vỗ vào thành ngực.

Vị trí:

• Vị trí tương ứng với phân thùy phổi.
• Vỗ phía sau và hai bên của thành ngực.

Cách thực hiện:

• Bàn tay của kỹ thuật viên luôn ở tư thế chụm lại, các ngón tay khép.
• Khi vỗ lên thành ngực, tạo ra một đệm không khí giữa tay và thành ngực.
• Vai, khuỷu tay và cổ tay của kỹ thuật viên giữ ở trạng thái thoải mái, mềm mại.
• Tốc độ vỗ vừa phải, tránh gây đau và khó chịu cho bệnh nhân.
• Bàn tay vỗ có thể di chuyển lên hoặc xuống, hoặc vòng quanh theo kiểu vòng tròn.
• Đảm bảo lót một lớp khăn mỏng trên da trước khi vỗ, tránh vỗ vào vùng xương nhô lên như cột sống, xương đòn, xương bả vai.

Kỹ thuật rung lồng ngực

Mục đích:

• Giúp di chuyển đờm từ phế quản nhỏ đến phế quản lớn và ra ngoài.
• Rung lồng ngực để tạo sóng cơ học, giúp làm long đờm dãi.

Vị trí: Thực hiện ở phía sau của lồng ngực.

Cách thực hiện:

• Kỹ thuật rung được tiến hành khi bệnh nhân thở ra.
• Kỹ thuật viên đặt hai tay lên thành ngực phía sau, đồng thời luồn tay vào kẽ sườn của người bệnh.
• Khi bệnh nhân hít vào sâu, kỹ thuật viên ấn và rung nhẹ nhanh vào thành ngực để đờm dãi từ phế quản nhỏ đi ra phế quản lớn và ra ngoài.

Kỹ thuật tập thở

Thở bụng (thở cơ hoành)

• Bệnh nhân nằm ngửa hoặc nửa nằm nửa ngồi, đầu gối gấp 45 độ và hai khớp háng xoay ngoài.
• Kỹ thuật viên làm mẫu cho bệnh nhân thực hiện thở bằng cơ hoành, với việc hít vào cơ hoành hạ xuống và bụng phồng lên, và ngược lại khi thở ra.
• Kỹ thuật viên đặt một tay lên vùng thượng vị của bệnh nhân để theo dõi nhịp thở và hướng dẫn bệnh nhân thực hiện đúng cách.

Thở phân thùy hoặc thở cạnh sườn

• Kỹ thuật viên đặt tay lên thành ngực tương ứng với vùng phổi cần tăng thông khí và thực hiện động tác lên xuống theo nhịp thở của bệnh nhân, sau đó ấn và rung lồng ngực khi bệnh nhân thở ra.
• Để lồng ngực có thể di chuyển tự do khi bệnh nhân hít vào.
• Kỹ thuật này khuyến khích bệnh nhân hít vào mạnh mẽ để tạo ra áp lực ngược lại trên bàn tay của kỹ thuật viên, giúp hít thở trở nên đầy đủ hơn.

Quá trình phục hồi chức năng hô hấp thường được tiến hành dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia về hô hấp như các bác sĩ, điều dưỡng, hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu. Các biện pháp thường bao gồm tập thở, kỹ thuật ho và các bài tập vận động để tăng cường sức mạnh và linh hoạt của cơ hô hấp. Hy vọng bài viết của Nhà thuốc Long Châu giúp bạn hiểu hơn về phục hồi chức năng hô hấp. 

Xem thêm: Vì sao nên tập phục hồi chức năng khớp gối sau mổ?