Phúc mạc là gì? Nguyên nhân gây viêm phúc mạc

Phúc mạc, hay còn được gọi màng bụng là một lớp thanh mạc liên tục bảo vệ, che phủ mặt trong của thành bụng. Nó đảm nhận vai trò bọc lấy tất cả các cơ quan thuộc hệ tiêu hóa cũng như một số cơ quan khác trong ổ bụng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tham khảo về giải phẫu phúc mạc, cấu trúc của nó, mối quan hệ với các cơ quan trong ổ bụng.

Phúc mạc là gì?

Giải phẫu phúc mạc

Phúc mạc đóng một vai trò rất quan trọng trong cơ thể, nó là một màng thanh mạc lớn nhất, bảo vệ, bao bọc cho các cơ quan trong ổ bụng và hố chậu. Nó nằm ở bên trong thành bụng, mặt dưới cơ hoành và mặt trên hoành chậu hông.

Phúc mạc bao gồm hai lá là phúc mạc thành và phúc mạc tạng. Phúc mạc thành là lớp màng lót bên trong thành bụng và thành chậu, còn phúc mạc tạng bao phủ các cơ quan và trở thành một lớp thanh mạc bảo vệ chúng. Giữa phúc mạc tạng và phúc mạc thành có một khoảng không gọi là ổ phúc mạc, chứa một ít thanh dịch giúp làm giảm sự tiếp xúc giữa các cơ quan.

Phân loại các tạng trong ổ bụng bao gồm:

• Tạng trong ổ phúc mạc: Là nơi chứa buồng trứng và nó không được che phủ hoàn toàn bởi phúc mạc.
• Tạng trong phúc mạc: Là nơi chứa các cơ quan như dạ dày, gan, lách,... được phúc mạc che phủ gần hết các mặt.
• Tạng ngoài phúc mạc: Bao gồm các cơ quan nằm ở phía sau thành ổ bụng như thận hoặc ở chậu hông như bàng quang và tử cung.
• Tạng bị thành hóa: Là các cơ quan nguồn gốc từ phôi thai nằm trong phúc mạc nhưng qua quá trình phát triển, chúng di chuyển ra khỏi phúc mạc như tá tràng, tụy, kết tràng lên hoặc kết tràng xuống.

Chức năng của phúc mạc

Phúc mạc có kích thước lớn, mặc dù nằm trong ổ bụng nhưng lại có nhiều nếp gấp nên tạo ra một diện tích bề mặt đáng kể, tương đương với diện tích da của toàn bộ cơ thể. Điều này là quan trọng để đáp ứng các chức năng phức tạp và đa dạng của phúc mạc trong cơ thể con người.

Phúc mạc có nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể con người, bao gồm:

• Bảo vệ và che chở: Phúc mạc bao bọc các cơ quan nội tạng trong ổ bụng, tạo ra lớp bảo vệ chắc chắn. Chức năng này giúp giữ cho các cơ quan không bị tổn thương và đồng thời duy trì sự vững chắc của cấu trúc nội tạng.
• Giúp ruột di chuyển: Phúc mạc giúp ruột di chuyển dễ dàng trong ổ bụng, một phần nhờ vào sự tồn tại của một ít thanh dịch trong ổ phúc mạc. Chức năng này quan trọng cho quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng.
• Kháng khuẩn: Mạc nối trong phúc mạc đóng vai trò quan trọng trong việc đề kháng nhiễm trùng. Nó cô lập vùng nhiễm trùng và giúp ngăn chặn sự lan truyền của vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh trong cơ thể.
• Hấp thu chất dinh dưỡng: Phúc mạc có bề mặt rộng, tương đương với diện tích da của cơ thể nên giúp tăng cường khả năng hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn. Sự lớn mạnh của bề mặt này là quan trọng để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể.
• Dự trữ mỡ: Mỡ nằm ở giữa các mạc nối của phúc mạc, chức năng này giúp dự trữ mỡ và cung cấp nguồn năng lượng cho cơ thể khi cần thiết. Mỡ cũng có vai trò trong việc cách nhiệt và bảo vệ cơ quan nội tạng khỏi va chạm.

Viêm phúc mạc là gì?

Viêm phúc mạc là một tình trạng có lớp màng sinh học bao phủ lấy các cơ quan trong phúc mạc, dẫn đến sưng và tổn thương, thường xuyên xuất hiện do nhiễm khuẩn hoặc nấm.

Điều trị viêm phúc mạc đòi hỏi sự can thiệp y tế ngay lập tức để ngăn chặn sự lan truyền của nhiễm trùng và nếu cần thiết, điều trị các bệnh lý gốc. Thông thường, phác đồ điều trị cho viêm phúc mạc bao gồm sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng. Trong một số trường hợp nặng, phẫu thuật có thể là cần thiết để loại bỏ mô tổn thương hoặc phục hồi tính nguyên vẹn của màng phúc mạc.

Việc không điều trị viêm phúc mạc có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng, bao gồm cả sự nhiễm trùng máu, nhiễm trùng toàn thân có thể đe dọa tính mạng. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời là quan trọng để ngăn chặn những biến chứng tiềm ẩn và đảm bảo sức khỏe toàn diện của người bệnh.

Viêm phúc mạc do đâu?

Viêm phúc mạc là một bệnh phổ biến và nghiêm trọng do nhiễm khuẩn, kích ứng hoặc chấn thương. Dựa vào nguyên nhân có thể chia viêm phúc mạc thành hai loại là:

• Viêm phúc mạc nguyên phát: Đây là tình trạng viêm phúc mạc xảy ra khi ổ bụng không có tổn thương từ bên ngoài mà viêm phúc mạc do vi khuẩn gây bệnh lây nhiễm vào khoang bụng thông qua tuần hoàn máu, đường bạch huyết hoặc hệ thống sinh sản nữ. Nó ít phổ biến hơn trên lâm sàng.
• Viêm phúc mạc thứ phát: Hầu hết trong số đó là viêm phúc mạc thứ phát, bắt nguồn từ nhiễm trùng cơ quan ổ bụng, hoại tử, thủng và chấn thương. 

Các nguyên nhân phổ biến dẫn đến sự thủng vỡ của cơ quan bao gồm:

• Các thủ thuật y tế như lọc màng bụng, nơi sự nhiễm trùng có thể xảy ra do vệ sinh kém hoặc thiết bị y tế nhiễm trùng. Ngoài ra, các phẫu thuật đường tiêu hóa như sử dụng ống nuôi ăn, thủ thuật rút dịch ổ bụng hay nội soi đại tràng cũng có thể gây ra viêm phúc mạc.
• Các vấn đề khác như ruột thừa vỡ, loét dạ dày, thủng đại tràng, viêm tụy hay viêm túi thừa đại tràng cũng có thể dẫn đến viêm phúc mạc khi vi khuẩn hoặc chất thải từ các cơ quan này lan ra khoang bụng.

Các biến chứng gan như xơ gan tạo điều kiện thuận lợi cho sự nhiễm trùng khi có sự tích tụ dịch báng bên trong khoang bụng, được cho là nguyên nhân dẫn đến viêm phúc mạc nguyên phát. Để đưa ra chẩn đoán và kế hoạch điều trị hiệu quả cho bệnh nhân thì bác sĩ phải biết được chính xác nguyên nhân và mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ là rất quan trọng.

Bài viết trên đây của Nhà thuốc Long Châu đã chia sẻ những thông tin quan trong, bổ ích về phúc mạc. Trong tổng thể cơ thể con người, phúc mạc đóng vai trò không thể phủ nhận, thực hiện nhiều chức năng quan trọng để duy trì sự hoạt động và cân bằng nội tạng. Sự hiểu biết về cấu tạo, chức năng của phúc mạc không chỉ mang lại kiến thức y học hữu ích mà còn giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Xem thêm: 

• Những điều cần biết về tụ máu ngoài phúc mạc
• Hội chứng viêm phúc mạc và những điều bạn nên biết
• Ung thư di căn phúc mạc? Triệu chứng và yếu tố nguy cơ