Rối loạn giọng nói tuổi dậy thì: Nguyên nhân, cơ chế và biện pháp điều trị

Dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, đánh dấu sự trưởng thành của cơ thể. Bên cạnh những thay đổi về thể chất, giọng nói cũng trải qua quá trình biến đổi. Tuy nhiên, một số trường hợp, giọng nói lại không phát triển theo hướng bình thường gây nên tình trạng rối loạn giọng nói tuổi dậy thì, làm ảnh hưởng đến giao tiếp và tâm lý của người bệnh.

Rối loạn giọng nói tuổi dậy thì là gì?

Rối loạn giọng nói tuổi dậy thì (còn gọi là puberphonia) là một tình trạng bất thường xảy ra ở nam giới trong quá trình chuyển đổi giọng nói khi bước vào tuổi dậy thì. Ở giai đoạn này, giọng của trẻ nam thường sẽ thay đổi từ giọng cao, thanh của trẻ nhỏ sang giọng trầm hơn do sự phát triển của thanh quản và dây thanh.

Tuy nhiên, ở những trẻ bị rối loạn giọng tuổi dậy thì, quá trình chuyển đổi này không diễn ra bình thường, khiến giọng nói vẫn duy trì cao độ như trước, mặc dù cơ thể và thanh quản đã phát triển hoàn thiện.

Tình trạng này có thể gây ra cảm giác tự ti, khó khăn trong giao tiếp và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời là cần thiết để khôi phục chức năng giọng nói bình thường và cải thiện tình trạng tâm lý của người bệnh.

Nguyên nhân của rối loạn giọng nói tuổi dậy thì

Nguyên nhân của chứng puberphonia thường liên quan đến cả yếu tố sinh lý và tâm lý:

Nguyên nhân sinh lý:

• Bất thường về giải phẫu: Các vấn đề về cấu trúc hoặc chức năng của thanh quản và dây thanh có thể ngăn cản sự chuyển đổi bình thường từ giọng cao của trẻ nhỏ sang giọng trầm của người trưởng thành.
• Vấn đề chức năng: Rối loạn trong hoạt động của dây thanh có thể ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh cao độ và âm lượng của giọng nói.

Nguyên nhân tâm lý:

• Căng thẳng cảm xúc: Lo âu hoặc căng thẳng về mặt cảm xúc trong giai đoạn dậy thì có thể khiến trẻ cố gắng duy trì giọng nói cao.
• Mất cân bằng tâm lý: Thiếu tự tin hoặc không chấp nhận sự thay đổi cơ thể có thể dẫn đến việc sử dụng giọng cao như cách bảo vệ bản thân.

Các yếu tố này có thể tác động kết hợp, ảnh hưởng đến sự chuyển đổi giọng nói trong tuổi dậy thì.

Cơ chế của rối loạn giọng nói tuổi dậy thì

Giọng nói của con người phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó cao độ là một trong những đặc trưng quan trọng nhất. Cao độ được quyết định bởi tần số cơ bản của âm thanh (F0). Ở trẻ em và phụ nữ, F0 thường dao động trong khoảng 200 - 300Hz, tạo ra giọng nói có tính thanh, cao. Trong khi đó, ở nam giới trưởng thành, F0 thường khoảng 100Hz, khiến giọng có tính trầm ấm.

Khi đến tuổi dậy thì, nam giới trải qua quá trình phát triển sinh lý, bao gồm sự mở rộng thanh quản và sự dày lên của dây thanh, làm giảm F0 và khiến giọng nói trở nên trầm hơn. Tuy nhiên, ở những trẻ bị rối loạn giọng nói tuổi dậy thì, quá trình này không diễn ra bình thường. Trẻ vẫn giữ giọng cao, thanh mảnh, giọng yếu và đôi khi có giọng thở (airy voice).

Theo các nghiên cứu, phần lớn các trường hợp rối loạn giọng nói tuổi dậy thì là do yếu tố tâm lý, với chỉ một tỷ lệ nhỏ liên quan đến các bệnh lý nội tiết hoặc tổn thương thực thể ở dây thanh quản.

Chẩn đoán rối loạn giọng nói tuổi dậy thì

Việc đánh giá giọng nói là một phần quan trọng của chẩn đoán và bao gồm việc điều tra chất lượng giọng nói, cao độ, cường độ và phạm vi giọng nói. Nhà trị liệu ngôn ngữ có thể sử dụng chương trình giọng nói đa chiều (MDVP) hoặc công cụ tương tự để phân tích giọng nói của bệnh nhân. Bệnh nhân có thể được yêu cầu phát ra các nguyên âm, nói ở mức độ đàm thoại hoặc hát để đánh giá khả năng phát âm giọng nói hiện tại và xác định bất kỳ bất thường nào.

Lưu ý rằng, việc chẩn đoán rối loạn giọng nói tuổi dậy thì cần được thực hiện bởi các chuyên gia y tế, đặc biệt là các bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng hoặc chuyên viên âm thanh học. Bên cạnh đó, một số phương pháp chẩn đoán thường được áp dụng như:

• Tiền sử và diễn biến rối loạn giọng: Bác sĩ sẽ đánh giá chi tiết các giai đoạn phát triển giọng nói và các triệu chứng liên quan.
• Khám các cơ vùng cổ: Các cơ ngoại thanh quản có vai trò quan trọng trong việc phát âm, và việc kiểm tra chúng có thể giúp xác định nguyên nhân của rối loạn.
• Nội soi hoạt nghiệm thanh quản: Phương pháp này giúp quan sát trực tiếp hoạt động của dây thanh trong quá trình phát âm.
• Đo thời gian phát âm tối đa (MPT): Đây là một chỉ số đánh giá khả năng kiểm soát giọng nói.
• Phân tích chất thanh: Các thông số về giọng nói như độ cao, cường độ và chất lượng giọng được phân tích để đưa ra đánh giá toàn diện.

Điều trị rối loạn giọng nói tuổi dậy thì

Điều trị rối loạn giọng nói tuổi dậy thì thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Trong hầu hết các trường hợp, liệu pháp giọng nói (voice therapy) là phương pháp điều trị hiệu quả nhất. Liệu pháp giọng nói bao gồm các bài tập hướng dẫn trẻ cách kiểm soát và thay đổi cao độ giọng nói để đạt được giọng trầm hơn, tự nhiên hơn.

Liệu pháp giọng nói

Liệu pháp giọng nói thường được thực hiện bởi các chuyên gia âm thanh hoặc nhà trị liệu ngôn ngữ. Các bài tập bao gồm:

• Kỹ thuật thở: Hướng dẫn trẻ cách kiểm soát hơi thở để tạo ra âm thanh trầm hơn.
• Kỹ thuật điều chỉnh cao độ: Các bài tập giúp trẻ điều chỉnh tần số cơ bản của giọng nói.
• Tư thế và vận động: Hướng dẫn trẻ cách điều chỉnh tư thế và các cơ tham gia vào quá trình phát âm để tạo ra âm thanh đúng.

Điều trị y khoa

Trong những trường hợp rối loạn giọng do tổn thương thực thể hoặc bệnh lý nội tiết, điều trị y khoa có thể được áp dụng. Ví dụ, nếu trẻ bị rãnh dây thanh bẩm sinh, phẫu thuật có thể được chỉ định để khắc phục tình trạng này.

Tâm lý trị liệu

Vì yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng trong nhiều trường hợp rối loạn giọng nói tuổi dậy thì, hỗ trợ tâm lý cũng có thể là một phần của quá trình điều trị. Tư vấn tâm lý giúp trẻ vượt qua sự tự ti và lo lắng về hình ảnh bản thân, từ đó cải thiện tình trạng giọng nói.

Rối loạn giọng nói tuổi dậy thì là một vấn đề có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của trẻ. Tuy nhiên, với sự can thiệp kịp thời bằng liệu pháp giọng nói và điều trị y khoa khi cần thiết, tình trạng này có thể được cải thiện đáng kể. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế của rối loạn này là bước quan trọng để giúp trẻ vượt qua và lấy lại sự tự tin trong giao tiếp.