Sơ cứu uốn ván và những điều cần biết

Theo thống kê, khi đã khởi phát triệu chứng, tỉ lệ tử vong do uốn ván có thể từ 25 đến 90%, nếu đối tượng là trẻ sơ sinh thì con số này là 90%. Số liệu này đã cho thấy mức độ nguy hiểm của bệnh uốn ván là không thể coi thường. Việc biết sơ cứu uốn ván đúng cách là vô cùng quan trọng để ngăn chặn tiến triển nặng nề về sau.

Bệnh uốn ván là gì? 

Uốn ván là bệnh nhiễm trùng nguy hiểm do ngoại độc tố của trực khuẩn uốn ván Clostridium tetani. Bệnh uốn ván thường xuất hiện rải rác ở các vùng nông thôn và ở các nước chưa có chương trình tiêm chủng mở rộng.

Uốn ván có thể bắt nguồn từ những vết thương nhỏ mà chúng ta không chú ý tới

Một người có thể bị nhiễm bệnh khi những bào tử này xâm nhập vào máu qua vết cắt hoặc vết thương sâu. Sau đó, các bào tử vi khuẩn lây lan đến hệ thần kinh trung ương và tạo ra một chất độc gọi là Tetanospasmin. Nhiễm trùng uốn ván có thể bắt đầu từ những vết thương rất nhỏ nhưng môi trường bẩn, điển hình như:

• Thương tích với mô bị hoại tử.
• Vết thương do bỏng, xỏ khuyên, xăm hình, tiêm chích ma túy, hoặc bị thương do giẫm phải đinh, cứa tay vào hàng rào…
• Vết thương bị nhiễm bẩn do đất, cát, phân…

Ít phổ biến hơn, nguyên nhân gây ra bệnh uốn ván có thể do:

• Động vật cắn.
• Nhiễm trùng răng miệng.
• Côn trùng cắn.
• Vết loét và nhiễm trùng mãn tính.

Uốn ván không lây từ người sang người. Bệnh phổ biến hơn ở những vùng khí hậu nóng ẩm với đất đai màu mỡ. Bệnh uốn ván có tỷ lệ tử vong từ 25-90%. Đặc biệt là uốn ván rốn ở trẻ sơ sinh, tỉ lệ tử vong trên 95% và để lại nhiều biến chứng sau này.

Triệu chứng của bệnh uốn ván 

Trực khuẩn uốn ván phát triển tại vết thương trong điều kiện yếm khí, sau đó giải phóng ngoại độc tố vào máu và tấn công hệ thần kinh vận động, làm cho bệnh nhân bị co cứng cơ kèm theo các cơn co giật. Một số dấu hiệu đáng lưu ý nhằm phát hiện sớm người bị bệnh uốn ván bao gồm:

• Co cứng cơ hàm.
• Co cứng cổ và cơ bụng.
• Khả năng nuốt giảm đáng kể. 
• Sốt, vã mồ hôi.
• Tăng nhịp tim và huyết áp.
• Có những cơn co thắt toàn cơ thể trong vài phút.
• Cơ thắt lưng co cứng tạo ra tư thế uốn cong lưng đặc trưng của bệnh uốn ván.

Khi người bệnh có những dấu hiệu trên cùng với những nguyên nhân khác như giẫm phải đinh, ngã xe, động vật cắn… chúng ta cần tiến hành sơ cứu kịp thời để tránh những diễn tiến và biến chứng xấu hơn.

Trạng thái "uốn cong như tấm ván"

Thời gian ủ bệnh thường khoảng từ 3 đến 10 ngày nhưng đôi khi cũng có thể tới 3 tuần. Nguy cơ tử vong càng cao nếu thời gian ủ bệnh càng ngắn, có nghĩa là sau khi nhiễm trực khuẩn uốn ván thì thời gian tới khi khởi phát triệu chứng ngắn. Nếu không được điều trị kịp thời, uốn ván sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như:

• Gãy xương do những cơ co thắt mạnh liên tục.
• Ngạt thở, suy hô hấp do co thắt thanh quản.
• Động kinh trong trường hợp nhiễm trùng lan đến não.
• Viêm phổi do hít phải dịch tiết dạ dày.
• Suy thận.

Hướng dẫn sơ cứu uốn ván đúng cách

Như đã nói ở trên, uốn ván bắt đầu từ những vết thương nhỏ, nhưng do người bệnh thường không cho rằng nghiêm trọng và bỏ qua nên không chú ý sơ cứu, không điều trị kịp thời, cho tới khi khởi phát triệu chứng bệnh đã ở giai đoạn nặng. Vậy sơ cứu uốn ván cần thực hiện khi nào? Các bước sơ cứu uốn ván thế nào mới đúng?

Đối với người gặp chấn thương, chúng ta cần sơ cứu uốn ván như sau:

Bước 1: Rửa tay trước khi tiến hành sơ cứu

• Rửa tay trước khi sơ cứu bất cứ loại vết thương nào. Trực khuẩn uốn ván hay bất cứ loại vi khuẩn nào khác có thể xâm nhập vào cơ thể người bệnh thông qua vết thương.
• Làm sạch tay bằng nước xà phòng ấm trong tối thiểu 20 giây.

Trước hết đừng để tay người sơ cứu là nguồn nguy cơ của uốn ván

Bước 2: Tiến hành cầm máu

Nếu bị chảy máu, hãy ấn nhẹ vào vết thương để cầm máu cũng như thúc đẩy quá trình đông máu. Lưu ý: Hãy ấn nhẹ nhàng, nếu ấn quá mạnh có thể làm tình trạng đau và chảy máu thêm trầm trọng.

Bước 3: Làm sạch vết thương

• Dị vật gây chấn thương bên ngoài môi trường có thể tồn tại nhiều loại vi sinh vật có hại (đặc biệt khi chúng bị gỉ sét). Làm sạch vết thương cho người bệnh là một trong những cách tốt nhất để ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng như uốn ván.

Làm sạch và băng vết thương trong sơ cứu uốn ván

Lưu ý: Nếu đó là một vết thương thủng, đừng cố loại bỏ dị vật mà hãy tìm kiếm sự trợ giúp từ y tế nhanh nhất có thể.

• Rửa vết thương dưới dòng nước sạch trong khoảng từ 5 đến 10 phút. Điều này giúp loại bỏ bụi bẩn và các mảnh vụn khu vực vết thương.
• Nếu cần thiết, dùng nhíp để loại bỏ các mảnh vụn trên vết thương. Trước khi thực hiện, hãy làm sạch nhíp bằng cồn tẩy rửa.
• Ngoài ra, hãy dùng xà phòng, nước và khăn nhẹ nhàng làm sạch vùng da xung quanh vết thương.

Bước 4: Bôi kem kháng sinh

Làm sạch là quan trọng nhưng vẫn chưa đủ. Chúng ta cũng nên bảo vệ vết thương sau khi được rửa sạch và lau khô bằng cách thoa một lớp mỏng kem kháng sinh để tránh nhiễm trùng.

Bước 5: Băng vết thương của bạn

Có thể mất vài ngày để vết thương lành lại. Trong thời gian này, che vết thương trong lớp băng gạc để bảo vệ và giữ cho nó sạch sẽ. Thay băng ít nhất một lần một ngày, tốt nhất là sau khi tắm. Vết thương phải ngừng chảy máu trước khi băng bó.

Lưu ý khi sơ cứu uốn ván:

• Một vết thương nhỏ có thể không cần tới gặp bác sĩ nhưng đối với vết thương sâu và không cầm được máu, chúng ta cần đưa tới cơ sở y tế để điều trị kịp thời.
• Trong trường hợp có những dấu hiệu của nhiễm trùng uốn ván, hãy lập tức tìm kiếm hỗ trợ y tế. Người bệnh có thể sẽ được tiêm huyết thanh kháng độc tố uốn ván.

Cách phòng chống bệnh uốn ván đơn giản, hiệu quả nhất

Bệnh uốn ván tuy có thể để lại những hậu quả khó kiểm soát nhưng vẫn có cách phòng ngừa chúng. Dưới đây là những cách phòng bệnh uốn ván đơn giản, hiệu quả nhất mà bạn cần ghi nhớ.

• Trẻ 18 tháng tuổi cần được tiêm vắc xin phòng uốn ván.
• Cần tiêm nhắc lại vắc xin phòng uốn ván sau 5-10 năm.
• Trong cuộc sống sinh hoạt và lao động hàng ngày, mọi người cần cẩn thận tránh những tai nạn vì có thể gây ra các tổn thương sâu, bẩn, kín.
• Giữ gìn vệ sinh nơi ở và làm việc.
• Sơ cứu vết thương đúng cách.

Trẻ nhỏ cần được tiêm vắc xin phòng uốn ván

Với bài viết trên đây, Nhà Thuốc Long Châu hi vọng đã mang tới quý độc giả những kiến thức cơ bản về bệnh uốn ván và cách sơ cứu uốn ván ban đầu. Một lần nữa phải nhắc lại, uốn ván là bệnh lý có tỉ lệ tử vong cao và không thể coi thường các bạn ạ. Nhà thuốc Long Châu luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình!

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp