Sỏi thận đài dưới là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa

Bệnh sỏi thận đài dưới nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến viêm nhiễm đường tiết niệu suy giảm chức năng thận và nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh kiểm soát tình trạng này hiệu quả, đồng thời có biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Sỏi thận đài dưới là gì?

Sỏi thận là tình trạng các khoáng chất và muối trong nước tiểu kết tinh thành sỏi do sự rối loạn trong quá trình đào thải. Sỏi có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong hệ tiết niệu bao gồm thận, niệu quản và bàng quang. Trong đó, sỏi thận nhóm đài dưới là một trong những trường hợp phổ biến.

Kích thước sỏi phụ thuộc vào vị trí, thời gian lắng đọng và mức độ tích tụ khoáng chất trong nước tiểu. Một số người có thể chỉ có một viên sỏi đơn lẻ nằm trong đài dưới của thận nhưng cũng có trường hợp sỏi kết thành nhiều viên tạo thành chùm, làm ảnh hưởng đến chức năng thận.

So với sỏi niệu quản hay sỏi bàng quang, sỏi thận đài dưới thường ít gây tắc nghẽn hoặc ứ nước trong thận hơn. Tuy nhiên, nếu sỏi lớn hoặc phát triển lâu ngày có thể làm cản trở dòng chảy của nước tiểu dẫn đến viêm nhiễm hoặc suy giảm chức năng thận. Vì vậy, việc phát hiện và xử lý sớm sỏi thận đài dưới là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên nhân hình thành sỏi thận đài dưới

Sỏi thận nhóm đài dưới hình thành do sự lắng đọng lâu ngày của các khoáng chất trong nước tiểu, bao gồm canxi, oxalat, muối urat, natri, cystine hay phốt pho. Khi nồng độ các chất này quá cao và không được đào thải hiệu quả, chúng sẽ kết tủa và dần tạo thành sỏi tại vùng đài dưới của thận.

Quá trình hình thành sỏi có thể diễn ra trong nhiều năm mà không gây ra triệu chứng rõ ràng. Kích thước sỏi phụ thuộc vào thời gian lắng đọng và vị trí xuất hiện. Sỏi có thể di chuyển trong đường tiết niệu hoặc nằm cố định tại đài thận. Tuy nhiên, khi sỏi nằm trong đài dưới, chúng thường không gây ra những cơn đau quặn thận như sỏi niệu quản hay bàng quang. Thay vào đó, người bệnh có thể chỉ cảm thấy đau âm ỉ hoặc thậm chí không có triệu chứng gì đáng kể.

Sỏi thận đài dưới thường chỉ được phát hiện tình cờ khi người bệnh đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn có biến chứng như viêm nhiễm đường tiết niệu hay ứ nước trong thận. Vì vậy, để phòng ngừa và phát hiện sớm sỏi thận, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng.

Dấu hiệu nhận biết sỏi thận đài dưới

Như đã đề cập bên trên, sỏi thận nhóm đài dưới thường tiến triển âm thầm và không gây triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nhiều trường hợp chỉ tình cờ phát hiện sỏi khi thực hiện siêu âm hoặc chụp X-quang vùng bụng trong quá trình kiểm tra sức khỏe hoặc thăm khám các bệnh lý khác. Một số bệnh nhân chỉ nhận ra mình mắc bệnh khi sỏi đã gây biến chứng.

Khác với sỏi niệu quản hoặc sỏi bàng quang, sỏi thận đài dưới hiếm khi gây ra cơn đau dữ dội. Nếu có triệu chứng, người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ vùng thắt lưng hoặc vùng hông nhưng cơn đau thường không liên tục và ít ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Ngoài ra, sỏi nhóm đài dưới ít khi gây tiểu đục, tiểu ra máu hay sốt như các dạng sỏi thận khác.

Tuy nhiên, nếu sỏi làm giãn đài thận dưới hoặc gây nhiễm khuẩn đường tiết niệu, người bệnh có thể gặp tình trạng nước tiểu đục, đau vùng thận và sốt. Khi có những dấu hiệu này, người bệnh cần đến cơ sở y tế để kiểm tra kịp thời nhằm ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng hơn như viêm nhiễm hoặc suy giảm chức năng thận.

Các phương pháp điều trị sỏi thận nhóm đài dưới hiệu quả

Sỏi thận đài dưới thường không được chỉ định phẫu thuật lấy sỏi theo phương pháp truyền thống do nguy cơ tái phát cao và dễ gây biến chứng viêm nhiễm. Thay vào đó, các phương pháp tán sỏi hiện đại được ưu tiên nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế tổn thương đến thận.

Các phương pháp tán sỏi thận nhóm đài dưới

Tùy vào kích thước và tính chất của sỏi, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Hiện nay, có hai nhóm phương pháp chính để tán sỏi thận nhóm đài dưới:

Tán sỏi không xâm lấn

Phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng điện từ (ESWL) được áp dụng cho sỏi thận đài dưới có kích thước nhỏ hơn 2cm. Sóng điện từ sẽ phá vỡ sỏi thành những mảnh nhỏ để cơ thể có thể đào thải qua đường tiểu.

Tán sỏi ít xâm lấn

Tán sỏi qua da đường hầm nhỏ bằng laser.

Phương pháp này phù hợp với sỏi lớn hơn 2cm. Bác sĩ tạo một đường hầm nhỏ từ da vào thận, sau đó sử dụng laser để tán sỏi thành mảnh vụn và lấy ra ngoài.

Tán sỏi nội soi ống mềm bằng laser

Đây là phương pháp có thể áp dụng cho sỏi ở mọi vị trí và kích thước. Bác sĩ sử dụng ống nội soi mềm đưa qua niệu đạo lên đến thận để tiếp cận và tán sỏi bằng laser mà không cần mổ mở.

Việc lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của người bệnh. Do đó, cần thăm khám và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn hướng điều trị phù hợp.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt giúp ngăn ngừa sỏi thận

Nếu sỏi còn nhỏ và chưa cần can thiệp y tế, người bệnh có thể áp dụng biện pháp tự nhiên để hỗ trợ đào thải sỏi:

Uống nhiều nước

Cung cấp đủ 2 - 3 lít nước mỗi ngày giúp tăng cường hoạt động bài tiết, hạn chế sự lắng đọng của khoáng chất gây hình thành sỏi.

Dinh dưỡng hợp lý

Nên bổ sung nhiều rau xanh và hoa quả giàu chất xơ để hỗ trợ thận hoạt động tốt hơn. Hạn chế thực phẩm chứa nhiều oxalat như rau bina, socola và một số loại hạt để tránh hình thành sỏi mới.

Duy trì chế độ sinh hoạt khoa học

Hạn chế sử dụng rượu bia, cà phê và các chất kích thích gây ảnh hưởng đến chức năng thận.

Khám sức khỏe định kỳ để kiểm soát nguy cơ tái phát

Khám sức khỏe định kỳ là một trong những biện pháp quan trọng để phát hiện sớm sỏi thận và có hướng xử lý kịp thời. Với những người đã từng bị sỏi, việc theo dõi sức khỏe giúp kiểm soát tình trạng bệnh và hạn chế nguy cơ tái phát. Nếu có dấu hiệu bất thường như đau lưng kéo dài, tiểu buốt hay tiểu ra máu, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra ngay lập tức.

Sỏi thận đài dưới có thể không gây triệu chứng rõ rệt nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc duy trì chế độ ăn uống khoa học uống đủ nước và thăm khám sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ sỏi thận người bệnh nên đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị phù hợp tránh để bệnh tiến triển gây biến chứng nguy hiểm.