Sỏi bàng quang: Bệnh thường gặp của hệ tiết niệu

Sỏi bàng quang là gì? 

Sỏi bàng quang là những khối rắn, được hình thành từ sự tích tụ khoáng chất trong nước tiểu. Sỏi bàng quang thường xảy ra phổ biến ở nam giới từ 50 tuổi trở lên.

Đôi khi, soi bàng quang không gây ra triệu chứng gì và tự đào thải ra khỏi cơ thể theo đường tiểu nhưng đối với các viên sỏi có kích thước lớn, chúng nằm lại tại bàng quang và tích tụ lâu dần, gây ra cơn đau khó chịu.

Những dấu hiệu và triệu chứng của sỏi bàng quang 

Nếu kích thước viên sỏi nhỏ có thể không gây ra triệu chứng, nhưng nếu sỏi lớn có thể gây ra các triệu chứng sau:

• Đau bụng dưới;

• Đai và/hoặc khó chịu dương vật (nam giới);

• Tiểu buốt, tiểu nhiều lần, tiểu rắc;

• Tiểu khó, gián đoạn dòng nước tiểu;

• Tiểu ra máu hay nước tiểu sậm màu.

Tác động của sỏi bàng quang đối với sức khỏe

Sỏi bàng quang có thể làm tổn thương niêm mạc bàng quang vì nước tiểu thay đổi liên tục (trước lúc tiểu và sau khi đi tiểu) cùng với sự co bóp thành bàng quang làm sỏi cọ sát vào niêm mạc gây viêm loét và nhiễm khuẩn, thậm chí sẽ gây ra nhiều biến chứng nếu không được điều trị kịp thời.

Biến chứng có thể gặp khi mắc sỏi bàng quang

Ngay cả trường hợp không có triệu chứng vẫn có thể dẫn đến biến chứng nếu không được điều trị kịp thời như:

• Tình trạng rối loạn chức năng bàng quang mạn tính;

• Viêm bàng quang;

• Rò bàng quang;

• Nhiễm trùng đường tiểu;

• Ung thư bàng quang.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến sỏi bàng quang 

• Sỏi từ thận và niệu quản rơi xuống bàng quang.

• Túi thừa bàng quang, viêm nhiễm trùng, cổ bàng quang bị hẹp do u xơ tuyến tiền liệt, viêm tuyến tiền liệt mãn tính,.. đè lên cổ bàng quang làm nước tiểu bị ứ đọng làm tạo sỏi.

• Thần kinh bàng quang: các dây thần kinh của bàng quang hoạt động không bình thường dẫn đến tồn đọng nước tiểu.

• Sa bàng quang (Cystocele): thành bàng quang ở phụ nữ yếu và tụt xuống âm đạo, chặn dòng nước tiểu và hình thành sỏi.

• Phẫu thuật nâng bàng quang để điều trị tiểu không kiểm soát, nhưng lại có thể gây ra sỏi bàng quang.

• Bàng quang có dị vật hoặc niệu đạo bị hẹp làm ứ đọng nước tiểu và ứ đọng cặn tạo thành sỏi.

• Sưng bàng quang: có thể bị nhiễm trùng đường tiết niệu.

• Thừa calci, phospho nhưng lại ít uống nước cũng có thể dẫn đến sỏi bàng quang.

• Ống thông tiểu, các dụng cụ tránh thai đặt trong bàng quang cũng có thể gây sỏi.

• Ít vận động, hay ngồi một chỗ và có thói quen nhịn tiểu cũng là một trong các nguyên nhân gây nên sỏi bàng quang.

Những ai có nguy cơ mắc phải sỏi bàng quang?

• Nam giới có nguy cơ mắc sỏi bàng quang nhiều hơn nữ giới.

• Người từ 50 tuổi trở lên.

• Người bị phì đại tuyến tiền liệt, u xơ tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt, nhiễm trùng hoặc phẫu thuật gây hẹp niệu đạo.

• Người bị thần kinh bàng quang do tổn thương tủy sống, Parkinson, di chứng đột quỵ, đái tháo đường, thoát vị đĩa đệm.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải sỏi bàng quang

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc sỏi bàng quang, bao gồm:

• Bổ sung quá nhiều calci, phospho;

• Uống ít nước, ăn ít rau;

• Ít vận động;

• Chế độ ăn nhiều chất béo, muối, đường, thiếu vitamin A, B.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán sỏi bàng quang

• Thăm khám lâm sàng;

• Chẩn đoán hình ảnh;

• Xét nghiệm.

Thăm khám lâm sàng

Thăm khám phần bụng dưới để kiểm tra cầu bàng quang. Trong một số trường hợp, cần kiểm tra trực tràng để xác định có phì đại hay u xơ tuyến tiền liệt hay không.

Chẩn đoán hình ảnh

Soi bàng quang là phương pháp hiệu quả và thường được dùng để chẩn đoán sỏi bàng quang, có thể thấy được cả số lượng, vị trí và kích thước viên sỏi.

Chụp cắt lớp vi tính CT Scan có thể phát hiện các viên sỏi với kích thước rất nhỏ.

Siêu âm: Phát hiện viên sỏi bằng sóng âm.

Chụp X-Quang: Xác định vị trí viên sỏi, nhưng có trường hợp sỏi không cản quang sẽ không nhìn thấy được trên X-Quang thông thường.

Chụp cắt lớp tĩnh mạch: Tiêm chất cản quang vào tĩnh mạch, chất cản quang sẽ theo tĩnh mạch đi từ hệ tiết niệu (từ thận xuống niệu quản, bàng quang), sau đó chụp X-Quang để đánh giá hệ thống tiết niệu.

Xét nghiệm

Tổng phân tích nước tiểu: Kiểm tra xem có máu, vi khuẩn hay sự kết tinh của các khoáng chất hay không.

Phương pháp điều trị sỏi bàng quang hiệu quả

Đối với sỏi có kích thước nhỏ, cần uống nhiều nước để loại bỏ sỏi thông qua việc đi tiểu.

Nếu sỏi có kích thước lớn, cần xác định loại sỏi cũng như kích thước để có phương pháp điều trị thích hợp.

Sỏi < 6 mm có thể làm nội soi lấy sỏi, tán sỏi nội soi và tán sỏi ngoài cơ thể.

Nếu sỏi có kích thước quá lớn hoặc đã thất bại với các phương pháp trên, cần phẫu thuật mở bàng quang để loại bỏ sỏi.

Ngoài ra, có thể điều trị từ nguyên nhân gây sỏi.

Túi thừa bàng quang: Nên thực hiện phẫu thuật để loại bỏ.

Phì đại tuyến tiền liệt ở nam giới: Có thể dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

Thần kinh bàng quang: Dùng thuốc để điều trị hoặc đặt ống thông tiểu.

U nang ở phụ nữ: Cân nhắc phẫu thuật.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của sỏi bàng quang

Chế độ sinh hoạt:

• Chế độ sinh hoạt và nghỉ ngơi khoa học, không thức khuya.

• Tuyệt đối không nhịn tiểu.

• Vệ sinh vùng kín sạch sẽ, không sử dụng các loại dung dịch vệ sinh độ pH cao và có tính tẩy rửa mạnh.

• Mặc đồ thoáng mát, chất liệu thấm hút mồ hôi.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ăn thực phẩm chứa ít chất béo.

• Bổ sung nhiều chất xơ như trái cây, rau củ, các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt.

• Uống nhiều nước.

• Nên ăn cá nhiều hơn ăn thịt.

• Kiêng các loại thực phẩm chứa nhiều acid, vitamin C, oxalate (tỏi tây, khoai lang, bí, rau cải, dâu tây, cần tây, nho, đậu bắp,..), muối, đường, thực phẩm giàu calci.

Phương pháp phòng ngừa sỏi bàng quang

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Uống 2 lít nước mỗi ngày.

• Ăn nhiều rau, hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ.

• Hạn chế các loại thực phẩm nhiều đạm, không ăn nội tạng.

• Không sử dụng rượu, bia và các chất kích thích khác.