Sốt xuất huyết đau dạ dày: Dấu hiệu chồng lấp nguy hiểm không thể bỏ qua

Trong bối cảnh dịch bệnh sốt xuất huyết đang diễn biến phức tạp tại nhiều tỉnh thành, đặc biệt ở nhóm người lớn và người có bệnh nền, việc nhầm lẫn biểu hiện sốt xuất huyết đau dạ dày với viêm loét dạ dày, viêm ruột thừa hay thậm chí là ngộ độc thực phẩm khiến nhiều bệnh nhân nhập viện trễ, chẩn đoán muộn và rơi vào các biến chứng nặng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hệ thống hóa toàn bộ kiến thức y khoa về mối liên hệ giữa sốt xuất huyết và đau dạ dày, từ cơ chế, dấu hiệu lâm sàng đến định hướng xử trí phù hợp.

Cơ chế vì sao sốt xuất huyết có thể gây đau dạ dày?

Sốt xuất huyết đau dạ dày không đơn thuần chỉ là tình trạng hai bệnh lý cùng lúc tồn tại. Trên thực tế, virus Dengue sau khi xâm nhập vào cơ thể sẽ gây ra một chuỗi phản ứng viêm hệ thống, dẫn đến rối loạn nội mô mạch máu, tăng tính thấm thành mạch và thoát huyết tương.

Khi lượng dịch thoát ra ngoài lòng mạch tăng, máu trở nên cô đặc và lưu lượng tuần hoàn giảm, khiến hệ tiêu hóa - đặc biệt là dạ dày - bị ảnh hưởng trực tiếp:

• Giảm tưới máu niêm mạc dạ dày: Gây thiếu oxy cục bộ, làm tổn thương lớp niêm mạc bảo vệ.
• Rối loạn đông máu: Giảm tiểu cầu và rối loạn chức năng tiểu cầu làm tăng nguy cơ xuất huyết niêm mạc tiêu hóa, bao gồm xuất huyết dạ dày.
• Rối loạn nhu động ruột và co thắt dạ dày: Dưới tác động của các cytokine viêm khiến bệnh nhân đau quặn, đầy bụng, buồn nôn.

Chính những rối loạn này là yếu tố nền tảng dẫn đến tình trạng đau thượng vị, nôn ói, tiêu chảy hoặc thậm chí xuất huyết tiêu hóa trong bệnh cảnh sốt xuất huyết.

Dấu hiệu nhận biết sốt xuất huyết khi có biểu hiện đau dạ dày

Không ít trường hợp bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau bụng dữ dội, bụng trướng nhẹ, đi ngoài phân lỏng, kèm sốt nhẹ. Ban đầu, triệu chứng dễ khiến người bệnh và cả nhân viên y tế nghĩ đến viêm dạ dày - ruột thông thường. Tuy nhiên, khi xét nghiệm cho thấy giảm tiểu cầu và Hct tăng, chẩn đoán mới chuyển hướng sang sốt xuất huyết.

Một số dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết đau dạ dày điển hình gồm:

• Đau vùng thượng vị âm ỉ hoặc quặn từng cơn, không rõ liên quan đến bữa ăn.
• Buồn nôn, nôn nhiều, có thể nôn ra dịch vàng do tăng nhu động ruột.
• Tiêu chảy kèm đau bụng, không thấy máu trong phân nhưng mệt lả sau khi đi tiêu.
• Sốt cao liên tục từ 38.5 - 40 độ C trong 2 - 4 ngày đầu, khó hạ bằng thuốc thông thường.
• Xuất hiện ban đỏ hoặc mảng xuất huyết nhỏ dưới da, thường ở cánh tay, chân hoặc bụng.
• Dấu hiệu mất nước: Môi khô, da nhăn, nước tiểu sẫm màu.
• Xét nghiệm máu: Tiểu cầu giảm dưới 100.000/mm³, HCT tăng, bạch cầu giảm.

Phân biệt với các bệnh lý tiêu hóa cấp tính

Điều quan trọng trong quá trình điều trị là cần phải phân biệt được đau bụng do sốt xuất huyết đau dạ dày với các bệnh lý nội - ngoại khoa khác, nhất là ở giai đoạn đầu khi triệu chứng chưa điển hình:

Việc chủ quan nghĩ rằng đau bụng là do ăn uống, đặc biệt khi không đi kèm ban xuất huyết, là nguyên nhân khiến bệnh nhân sốt xuất huyết nhập viện muộn và rơi vào tình trạng sốc.

Điều trị sốt xuất huyết khi có đau dạ dày: Cần lưu ý gì?

Một khi người bệnh đã xuất hiện các triệu chứng của bệnh việc điều trị sốt xuất huyết đau dạ dày tuân theo nguyên tắc:

• Theo dõi sát dấu hiệu cảnh báo: Như chảy máu tiêu hóa, tràn dịch màng phổi, tiểu cầu giảm sâu.
• Bù dịch đúng cách: Bằng đường uống hoặc truyền dịch tùy theo mức độ thoát dịch.
• Kiểm soát triệu chứng đau: Sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt an toàn như Paracetamol (không dùng NSAID hay Aspirin).
• Bảo vệ dạ dày: Có thể dùng thuốc ức chế bơm proton (PPI) như Esomeprazole, Omeprazole nếu nghi ngờ xuất huyết tiêu hóa.
• Tuyệt đối không tự dùng kháng sinh hay thuốc cầm tiêu chảy.

Trong mọi tình huống nghi ngờ đau dạ dày khi sốt xuất huyết, đặc biệt khi người bệnh: Sốt cao liên tục ≥ 2 ngày, không đáp ứng hạ sốt thông thường, đau bụng dữ dội không khu trú kèm nôn ói liên tục, có dấu hiệu xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu mũi, cảm giác chóng mặt, vật vã, khó thở, tay chân lạnh, mạch nhanh. Thì việc đến cơ sở y tế gần nhất là bắt buộc. Các bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm công thức máu, test Dengue NS1 hoặc kháng thể IgM/IgG và theo dõi sát dấu hiệu cảnh báo, nhằm ngăn ngừa sốc Dengue - biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh.

Ngoài ra, cần duy trì chế độ ăn dễ tiêu, tránh thực phẩm cay nóng, chua và nhiều dầu mỡ để giảm kích thích niêm mạc dạ dày trong giai đoạn nhạy cảm.

Sốt xuất huyết đau dạ dày là một biểu hiện không điển hình nhưng rất quan trọng, cần được nhận diện sớm để tránh bỏ sót chẩn đoán và làm chậm trễ điều trị. Trong mùa dịch, bất kỳ biểu hiện đau bụng, buồn nôn, sốt nào cũng nên được thăm khám y tế, đặc biệt khi có yếu tố dịch tễ rõ ràng. Việc theo dõi sát và can thiệp kịp thời không chỉ giảm nguy cơ biến chứng mà còn giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng, tránh các tổn thương hệ tiêu hóa kéo dài về sau.