Suy thận đang trẻ hóa: Liệu bạn có bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo?

Suy thận đang trẻ hóa: Thực tế đáng báo động!

Suy thận từng được xem là căn bệnh của tuổi già, nhưng nay nó đang rón rén gõ cửa những người mới ngoài đôi mươi. Không còn là ngoại lệ, suy thận ở người trẻ đã trở thành xu hướng đáng lo ngại, một phần do lối sống “bận rộn, tiện lợi” và tâm lý chủ quan của chính giới trẻ.

Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh thận mạn hiện chiếm khoảng 12,8% dân số, một con số đáng giật mình. Theo các bác sĩ tại các bệnh viện tuyến trung ương, số bệnh nhân dưới 40 tuổi mắc bệnh thận mạn ngày càng gia tăng. Đặc biệt, tại Bệnh viện Chợ Rẫy, 20% tổng số người bệnh khám và điều trị suy thận thuộc nhóm tuổi trẻ, cho thấy xu hướng trẻ hóa rõ rệt trong những năm gần đây.

Việt Nam cũng ghi nhận nhiều trường hợp suy thận giai đoạn cuối ở bệnh nhân trẻ tuổi. Trong khi đó, phần lớn bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối ở các nước trên thế giới thường ở độ tuổi 60 - 65, tại Việt Nam, độ tuổi này đang có dấu hiệu trẻ hóa, với nhiều ca bệnh dưới 60 tuổi. Có thể thấy, suy thận ở người trẻ đang trở thành vấn đề y tế đáng chú ý. Thói quen sống thiếu khoa học và sự thiếu hiểu biết về sức khỏe là nguyên nhân chính khiến căn bệnh này trẻ hóa nhanh chóng.

Những thói quen tưởng chừng “vô hại” đang hủy hoại thận người trẻ

Lối sống hiện đại của giới trẻ tưởng chừng vô hại, nhưng lại là những tác nhân âm thầm phá hủy chức năng thận. Dưới đây là những thói quen phổ biến cần thay đổi ngay.

Trà sữa, mì gói, thức khuya và nhịn tiểu: “Combo” phá hủy thận

Một số thói quen sau có thể gây ảnh hưởng đến thận: 

• Ăn mặn, uống ít nước, lạm dụng thức ăn nhanh: Mì gói, đồ chiên rán và trà sữa chứa lượng phosphate và muối cao, đường, chất bảo quản, ít rau xanh, trái cây, gây áp lực cho thận trong quá trình lọc chất thải. Uống ít nước khiến thận không đủ chất lỏng để hoạt động hiệu quả, lâu dần dẫn đến tổn thương.
• Nhịn tiểu khi bận học hoặc làm việc: Thói quen nhịn tiểu làm tăng nguy cơ viêm tiết niệu, gây nhiễm trùng ngược dòng và ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng thận.
• Thức khuya triền miên: Thức khuya làm rối loạn hormone điều chỉnh huyết áp, gây áp lực lên thận. Huyết áp không ổn định là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy thận mạn.
• Thói quen không lành mạnh: Uống nhiều nước ngọt, lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, ít vận động, làm việc quá sức.

Lạm dụng thuốc: Hiệu quả chưa thấy, thận đã tổn thương

Ngoài những tác hại từ lối sống, việc sử dụng thuốc không theo chỉ định cũng là một trong những nguyên nhân làm tổn thương hận:

• Tự ý sử dụng thuốc giảm đau, kháng sinh, steroid dùng bừa bãi: Những loại thuốc này, nếu không có chỉ định của bác sĩ, có thể gây tổn thương cầu thận và tăng gánh nặng cho thận. Nhiều bạn trẻ tự sử dụng thuốc để giảm đau đầu, đau bụng mà không biết rằng mình đang “đầu độc” thận.
• Lạm dụng thực phẩm chức năng tăng cơ không rõ nguồn gốc: Một số sản phẩm tăng cơ chứa chất độc hại hoặc gây tăng áp lực cầu thận, làm suy giảm chức năng thận theo thời gian. Đây là nguyên nhân phổ biến ở những người trẻ tập gym hoặc chơi thể thao.

Dấu hiệu thận “cầu cứu” mà người trẻ thường bỏ qua

Suy thận ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến người trẻ dễ bỏ qua. Tuy nhiên, thận vẫn âm thầm gửi những tín hiệu “cầu cứu” mà bạn cần chú ý:

• Mệt mỏi, lười ăn, mất ngủ: Nhiều bạn trẻ cho rằng đây chỉ là do áp lực học hành hoặc công việc, nhưng đây có thể là dấu hiệu thận đang suy yếu.
• Phù mặt, phù chân nhẹ: Phù nhẹ ở mí mắt hoặc bàn chân thường bị nhầm lẫn với dấu hiệu thiếu ngủ hoặc ngồi lâu.
• Da ngứa, hơi thở có mùi, nước tiểu sủi bọt: Những triệu chứng này cho thấy thận không còn lọc tốt các chất độc, nhưng ít ai đi khám ngay khi gặp phải.

Nhiều trường hợp không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi thận đã mất trên 70% chức năng. Khi đó, bệnh đã tiến triển đến giai đoạn nặng, khó hồi phục.

Hãy lắng nghe cơ thể từ những dấu hiệu nhỏ nhất và chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, vì khi thận đã tổn thương nặng, cơ hội phục hồi là rất mong manh.

Hậu quả của suy thận: không chỉ là chạy thận, mà là đánh mất tương lai

Suy thận không chỉ là một căn bệnh, mà còn là gánh nặng kéo dài cả đời, đặc biệt với người trẻ. Những hậu quả nghiêm trọng bao gồm:

• Phụ thuộc vào lọc máu: Mỗi tuần phải chạy thận 3 lần, mỗi lần kéo dài 4 - 5 giờ, khiến bệnh nhân không thể học tập hay làm việc bình thường.
• Sức khỏe suy kiệt: Người trẻ mắc suy thận khó theo đuổi ước mơ học cao, làm việc áp lực cao hay thậm chí sinh con.
• Gánh nặng tài chính: Chi phí điều trị suy thận kéo dài cả đời, làm khánh kiệt cả gia đình. Một ca chạy thận có thể tốn hàng triệu đồng mỗi tuần.
• Nỗi sợ sống chung với bệnh viện: Tuổi trẻ đáng lẽ là thời gian khám phá và tận hưởng, nhưng với người suy thận, phần lớn thời gian chỉ gắn bó với bệnh viện.

Người trẻ nên làm gì để giữ thận khỏe mạnh từ bây giờ?

Bảo vệ thận không đòi hỏi bạn phải “sống sạch tuyệt đối”, mà chỉ cần thay đổi lối sống một cách khoa học. Dưới đây là những gợi ý cụ thể:

Lối sống khoa học: Khởi đầu cho cơ thể khỏe mạnh

Bạn có thể bảo vệ thận bằng cách:

• Uống đủ nước: Uống 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ thận lọc chất thải. Hạn chế nước ngọt có ga, trà sữa và cà phê.
• Hạn chế rượu bia và thuốc lá: Rượu bia và thuốc lá có thể gây hại cho chức năng thận.
• Giảm ăn mặn: Hạn chế thức ăn nhanh, đồ chế biến sẵn nhiều muối, đường. Chọn thực phẩm tươi, rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, ít muối để giảm áp lực cho thận.
• Ngủ sớm và vận động nhẹ: Ngủ sớm và tập thể dục 30 phút mỗi ngày giúp điều hòa huyết áp, kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường, huyết áp cao và tăng cường sức khỏe thận.
• Đi tiểu đúng lúc: Đừng nhịn tiểu, vì đây là cách đơn giản để ngăn ngừa viêm tiết niệu và bảo vệ thận.
• Không tự ý dùng thuốc: Chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ và tránh các thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc.
• Quản lý stress: Việc quản lý căng thẳng cũng quan trọng, vì căng thẳng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát, bao gồm cả chức năng thận.

Kiểm tra chức năng thận định kỳ: Bảo vệ sức khỏe cả đời

Bạn nên kiểm tra chức năng thận hàng năm nếu thuộc các nhóm nguy cơ sau:

• Có tiền sử gia đình mắc tiểu đường, tăng huyết áp hoặc bệnh thận.
• Thường xuyên dùng thuốc không kê đơn hoặc thực phẩm chức năng.
• Từng bị viêm tiết niệu, đi tiểu khó hoặc nước tiểu bất thường (sủi bọt, có máu).

Xét nghiệm máu (creatinine, ure) và siêu âm thận là cách đơn giản để phát hiện sớm bất thường. Đừng chờ đến khi có triệu chứng mới đi khám!

Tuổi trẻ là tài sản quý giá, nhưng chỉ khi cơ thể còn khỏe mạnh. Suy thận không chừa bất kỳ ai, đặc biệt là những người trẻ sống vội, ăn tiện và nghĩ rằng mình vẫn còn thời gian để sửa sai. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ hôm nay như uống đủ nước, ăn uống khoa học, ngủ đúng giờ và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Đừng để thận “kêu cứu” trong im lặng, vì khi đó, cái giá phải trả có thể là cả tương lai của bạn.