Tác dụng của vắc xin thủy đậu là gì? Những ai nên tiêm vắc xin thuỷ đậu?

Thủy đậu là một bệnh nhiễm virus phổ biến có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, đặc biệt là trẻ em. Trong những năm qua, việc tiêm vắc xin thủy đậu đã trở thành một biện pháp phòng ngừa quan trọng giúp giảm thiểu số lượng ca bệnh và các biến chứng nguy hiểm của bệnh. Trong bài viết hôm nay, Nhà thuốc Long Châu sẽ cung cấp đầy đủ thông tin quan trọng liên quan đến vắc xin thủy đậu.

Tổng quan về bệnh thủy đậu

Trước khi tìm hiểu về vắc xin thủy đậu, chúng ta cần nắm rõ bệnh thủy đậu là gì. Thủy đậu hay còn gọi là bệnh varicella, là một bệnh nhiễm trùng do virus varicella zoster gây ra. Bệnh thường bắt đầu bằng các triệu chứng giống cảm cúm như sốt, mệt mỏi, sau đó là sự xuất hiện của các nốt mụn nước trên da, gây ngứa và có thể để lại sẹo. Đặc biệt, virus này rất dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với chất dịch từ các mụn nước của người bệnh hoặc qua đường hô hấp khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.

Mặc dù thủy đậu không phải là một bệnh quá nghiêm trọng đối với nhiều người, tuy nhiên đối với trẻ em dưới 1 tuổi, người lớn chưa từng mắc bệnh, phụ nữ mang thai hoặc những người có hệ miễn dịch yếu, căn bệnh này có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, nhiễm trùng da, viêm não hoặc thậm chí là tử vong.

Vắc xin thủy đậu là gì? Lợi ích phòng bệnh như thế nào?

Vắc xin thủy đậu là một loại vắc xin được phát triển để phòng ngừa bệnh thủy đậu. Vắc xin này chứa một dạng virus thủy đậu sống yếu, tức là virus đã bị làm suy yếu để không còn gây bệnh nhưng vẫn có thể kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể bảo vệ cơ thể trước bệnh. Khi tiêm vắc xin thủy đậu, cơ thể sẽ tạo ra phản ứng miễn dịch, giúp chống lại virus varicella zoster nếu người đó tiếp xúc với virus trong tương lai.

Cơ thế phòng bệnh của vắc xin thủy đậu

Vắc xin thủy đậu chứa virus Varicella Zoster đã được giảm độc lực, nghĩa là virus đã được làm suy yếu sao cho không có khả năng gây bệnh nhưng vẫn đủ mạnh để kích thích hệ miễn dịch. Đây là cách giúp cho hệ thống miễn dịch đánh trận giả và "ghi nhớ" lại phản ứng với tác nhân gây bệnh này. Từ đó giúp cho cơ thể nhanh chóng nhận diện cũng như tiêu diệt virus thủy đậu khi chúng xâm nhập vào cơ thể. 

Thông qua cơ chế trên, người đã được tiêm chủng vắc xin thủy đậu sẽ được bảo vệ khỏi căn bệnh truyền nhiễm này và những biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra.

Ai nên tiêm phòng thủy đậu?

Vắc xin thủy đậu được khuyến cáo tiêm cho hầu hết tất cả mọi người, đặc biệt là những nhóm đối tượng sau:

• Trẻ em: Trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên được khuyến cáo tiêm vắc xin thủy đậu. Thông thường, vắc xin được tiêm ở độ tuổi 12 - 15 tháng, sau đó nhắc lại một liều vào độ tuổi 4 - 6 tuổi. Việc tiêm vắc xin sớm sẽ giúp trẻ có sự bảo vệ ngay từ những năm đầu đời, khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện và có nguy cơ cao mắc phải bệnh.
• Người lớn chưa tiêm hoặc chưa mắc bệnh: Người trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ chưa từng mắc thủy đậu và chưa tiêm vắc xin cũng nên tiêm vắc xin này để bảo vệ sức khỏe. Điều này càng quan trọng với những người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang có ý định mang thai.
• Phụ nữ có ý định mang thai: Phụ nữ mang thai chưa từng mắc bệnh hoặc chưa tiêm vắc xin thủy đậu cần phải tiêm vắc xin này trước khi mang thai để bảo vệ cho bản thân và thai nhi khỏi nguy cơ lây nhiễm. Tuy nhiên, vắc xin thủy đậu không được tiêm trong thai kỳ mà cần được tiêm ít nhất một tháng trước khi mang thai.
• Nhân viên y tế và những người tiếp xúc với trẻ em hoặc người có hệ miễn dịch yếu: Những người làm việc trong môi trường y tế hoặc có tiếp xúc gần gũi với trẻ em và người có hệ miễn dịch yếu như bệnh nhân ung thư, người ghép tạng cần tiêm vắc xin để giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.

Ai không nên tiêm ngừa thủy đậu?

Mặc dù vắc xin thủy đậu là một biện pháp hiệu quả để ngừa bệnh, nhưng có một số nhóm người không nên tiêm ngừa thủy đậu hoặc cần phải thận trọng trước khi tiêm. Cụ thể:

• Người có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vắc xin thủy đậu hoặc các thành phần trong vắc xin: Nếu bạn đã có phản ứng dị ứng nghiêm trọng như phản ứng dị ứng nghiêm trọng với gelatin hoặc neomycin, bạn không nên tiêm vắc xin thủy đậu.
• Phụ nữ mang thai: Vắc xin thủy đậu không nên tiêm cho phụ nữ mang thai, vì đây là một loại vắc xin sống, mặc dù các trường hợp nguy cơ tiêm trong thai kỳ là hiếm. Thông thường, người ta khuyến cáo tiêm vắc xin thủy đậu sau khi sinh con và trong khi không mang thai.
• Người có hệ miễn dịch yếu: Những người có hệ miễn dịch suy giảm do các bệnh lý như ung thư, HIV/AIDS hoặc do sử dụng thuốc ức chế miễn dịch như corticosteroid, người đang xạ trị hoặc xạ trị.
• Người mắc bệnh bạch cầu tế bào lympho U hoặc lympho T, khối u ác tính gây ảnh hưởng đến hệ bạch huyết hoặc tuỷ xương thì không nên chích ngừa vắc xin thủy đậu.
• Người gần đây nhận máu hoặc các sản phẩm từ máu khác. Bởi máu hoặc các sản phẩm của máu khi được truyền vào cơ thể có nồng độ kháng thể khá thấp, từ đó làm giảm phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với vắc xin thủy đậu.
• Vắc xin Varicella (Hàn Quốc) có chống chỉ định với những người bị suy dinh dưỡng.

Trước khi tiêm vắc xin thủy đậu, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo rằng bạn không thuộc các trường hợp trên và để được tư vấn phù hợp về thời điểm tiêm phòng.

Các loại vắc xin thủy đậu đã được cấp phép tiêm tại Việt Nam

Dưới đây là các loại vắc xin thủy đậu đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành và sử dụng tại Việt Nam, bao gồm:

Vắc xin Varivax của Mỹ

Là một loại vắc xin thủy đậu được sản xuất bởi Tập đoàn Merck Sharp and Dohme (Mỹ). Varivax là vắc xin dạng sống giảm độc lực, giúp phòng ngừa bệnh thủy đậu do virus varicella zoster gây ra. Vắc xin này được chỉ định tiêm cho trẻ em từ 1 tuổi trở lên và người lớn chưa từng mắc thủy đậu với phác đồ 2 mũi tiêm. 

Vắc xin Varilrix của Bỉ

Là vắc xin phòng bệnh thủy đậu do GlaxoSmithKline (GSK) sản xuất, có xuất xứ từ Bỉ. Đây cũng là loại vắc xin sống giảm độc lực, được sử dụng để phòng ngừa bệnh thủy đậu do virus Varicella-Zoster gây ra. Vắc xin Varilrix được chỉ định sử dụng cho trẻ tròn 9 tháng tuổi và người lớn chưa từng bị thủy đậu với phác đồ 2 mũi tiêm.

Vắc xin Varicella của Hàn Quốc

Varicella là một trong những loại vắc xin thủy đậu phổ biến được sản xuất tại Hàn Quốc và đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép sử dụng. Đây là loại vắc xin sống giảm độc lực, giúp cơ thể phát triển miễn dịch chống lại virus thủy đậu mà không gây bệnh. Loại vắc xin này cũng được chỉ định sử dụng cho trẻ từ 1 tuổi trở lên và người lớn chưa có tiền sử bị thủy đậu với phác đồ 2 mũi tiêm.

Nên tiêm vắc xin thủy đậu loại nào?

Tất cả các loại vắc xin thủy đậu được sử dụng tại Việt Nam đều được Bộ Y tế xét duyệt, cấp phép và đảm bảo an toàn khi tiêm chủng cho trẻ em cũng như người lớn.

Cả 3 loại vắc xin thủy đậu nêu trên đều được WHO khuyến cáo tiêm cho trẻ em và người lớn đủ 2 mũi tiêm với khả năng bảo vệ lên đến 98%. 

Chi phí và độ tuổi bắt đầu tiêm chủng của các loại vắc xin thủy đậu có thể là khác nhau. Do đó, các bậc phụ huynh và người tiêm chủng có thể cân nhắc về mong muốn, điều kiện kinh tế để lựa chọn loại vắc xin thủy đậu phù hợp với bản thân cũng như các thành viên trong gia đình. 

Khi nào nên tiêm vắc xin thủy đậu?

Trẻ em có thể bắt đầu tiêm vắc xin thủy đậu là từ khi đủ 9 tháng tuổi. Đối với người trưởng thành có sức khỏe tốt và chưa từng mắc thủy đậu, có thể tiêm loại vắc xin này bất cứ khi nào mong muốn.

Phụ nữ có ý định mang thai nên chủ động tiêm vắc xin thủy đậu trước khi mang thai tối thiểu là 3 tháng nhằm đảm bảo cơ thể sản sinh đủ miễn dịch bảo vệ cả hai mẹ con trong suốt thai kỳ.

Ngoài ra, WHO cũng đã đưa ra khuyến cáo rằng mũi tiêm hiệu quả nhất luôn là mũi tiêm tiêm sớm nhất. Do đó, mọi người cần được tiêm chủng vắc xin thủy đậu ngay khi có thể mà không nên chần chừ. 

Tiêm vắc xin thủy đậu ở đâu an toàn, đúng lịch?

Nếu bạn có kế hoạch tiêm vắc xin thủy đậu cho bản thân hoặc gia đình, Tiêm chủng Long Châu là lựa chọn đáng tin cậy nhờ những ưu điểm trên. Bạn nên tiêm vắc xin thủy đậu tại các cơ sở thuộc Hệ thống Tiêm chủng Long Châu vì:

• Đảm bảo chất lượng vắc xin: Long Châu là một trong những cơ sở tiêm chủng uy tín, thường xuyên kiểm tra chất lượng vắc xin, giúp đảm bảo vắc xin được cung cấp đúng tiêu chuẩn và an toàn cho người tiêm.
• Đội ngũ bác sĩ chuyên nghiệp: Long Châu có đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm trong việc tiêm chủng, giúp giảm thiểu nguy cơ tác dụng phụ và tư vấn tốt nhất cho người tiêm.
• Dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt: Long Châu luôn chú trọng đến việc chăm sóc khách hàng, cung cấp đầy đủ thông tin trước và sau khi tiêm để người tiêm hiểu rõ hơn về vắc xin và các biện pháp chăm sóc sau tiêm.
• Tiện lợi và nhanh chóng: Tiêm chủng tại Long Châu có thể giúp bạn tiết kiệm thời gian, với các thủ tục đơn giản và việc tiêm chủng được tổ chức một cách nhanh chóng và thuận tiện.
• Dịch vụ tiêm vắc xin đầy đủ: Long Châu có thể cung cấp một loạt các vắc xin, bao gồm vắc xin thủy đậu, giúp bạn dễ dàng thực hiện các mũi tiêm phòng khác mà không cần phải đến nhiều nơi.

Một số phản ứng phụ sau khi tiêm thủy đậu có thể gặp

Các phản ứng phụ thường gặp phải sau khi tiêm vắc xin thủy đậu và có thể tự khỏi trong vòng 1- 2ngày, bao gồm:

• Sưng, đỏ hoặc đau tại chỗ tiêm: Đây là phản ứng phụ thường gặp và thường tự hết sau vài ngày.
• Sốt nhẹ: Một số người có thể bị sốt nhẹ trong vòng 2 - 3 ngày sau khi tiêm.
• Phát ban nhẹ: Một số trẻ hoặc người lớn có thể xuất hiện phát ban nhẹ (chấm đỏ, ngứa) sau khi tiêm vắc xin. Đây là phản ứng nhẹ và thường không nghiêm trọng.
• Cảm giác mệt mỏi, khó chịu: Một số người có thể cảm thấy mệt mỏi, đau đầu hoặc đau cơ sau khi tiêm.

Một số phản ứng phụ hiếm gặp và cần phải đến bệnh viện ngay lập tức để được hỗ trợ xử trí: Phản ứng dị ứng nghiêm trọng (phản vệ). Đây là phản ứng phụ rất hiếm gặp nhưng có thể xảy ra ngay sau khi tiêm, đặc biệt là nếu người tiêm có dị ứng với thành phần của vắc xin như gelatine hoặc neomycin. Các triệu chứng có thể bao gồm khó thở, sưng môi, mắt, cổ họng hoặc nổi mẩn ngứa toàn thân.

Các lưu ý khi đi tiêm ngừa vắc xin thủy đậu

Dù vắc xin thủy đậu rất an toàn nhưng vẫn có một số điều cần lưu ý khi tiêm. Do đó, bạn nên lưu ý đến một số vấn đề khi tiêm vắc xin thủy đậu như:

• Phản ứng sau tiêm: Sau khi tiêm vắc xin thủy đậu, một số người có thể gặp phải một số phản ứng phụ nhẹ như đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ hoặc phát ban giống như bệnh thủy đậu. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường tự hết sau vài ngày và không cần lo lắng.
• Không tiêm trong thai kỳ: Vắc xin thủy đậu không được khuyến cáo tiêm trong thai kỳ. Phụ nữ mang thai cần tiêm vắc xin trước khi mang thai ít nhất là 1 tháng.
• Không tiêm nếu có dị ứng nặng với gelatin hoặc các thành phần trong vắc xin: Những người có tiền sử dị ứng nặng với các thành phần này nên tránh tiêm vắc xin thủy đậu.
• Trẻ em mắc bệnh nặng hoặc bị suy giảm miễn dịch: Trẻ em mắc các bệnh nặng hoặc có hệ miễn dịch yếu cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm vắc xin.
• Theo dõi sau tiêm: Đối tượng tiêm chủng cần phải ở lại cơ sở tiêm vắc xin thủy đậu ít nhất là 30 phút sau tiêm để theo dõi phản ứng của cơ thể. Sau đó, tiếp tục theo dõi sức khoẻ tại nhà trong 24 - 48 giờ tiếp theo.

Vắc xin thủy đậu có tác dụng trong bao lâu? Có cần tiêm nhắc lại không?

Sau khi tiêm vắc xin thủy đậu, cơ thể cần khoảng 1 - 2 tuần để sản sinh ra kháng thể. Do vậy, người đi tiêm chủng cần tiêm vắc xin thủy đậu trước mùa dịch ít nhất là 1 tháng hoặc sớm hơn khi có thể để tránh lây nhiễm bệnh thủy đậu từ người khác.

Theo các chuyên gia y tế, vắc xin thủy đậu được cho là khá bền vững và theo thời gian thì mức độ giảm dần không đáng kể. Tuy nhiên, nếu bạn thuốc nhóm có nguy cơ cao mắc thủy đậu, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ khi có nhu cầu tiêm nhắc lại.

Giải đáp một số câu hỏi về vắc xin thủy đậu

Dưới đây là một số thắc mắc thường gặp về vắc xin thủy đậu mà bạn có thể tham khảo:

Đã tiêm vắc xin thủy đậu có khả năng mắc thủy đậu nữa không?

Câu trả lời là có nhé! Vắc xin thủy đậu được chứng minh là có khả năng bảo vệ cơ thể lên đến 98%. Do đó, người đã tiêm vắc xin thủy đậu vẫn có khả năng nhỏ mắc phải căn bệnh này. Tuy nhiên, khi chẳng may bị bệnh thì các triệu chứng bệnh thường ở mức độ nhẹ, nhanh khỏi và không để lại những biến chứng gây nguy hiểm đến tính mạng.

Vắc xin thủy đậu có trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng không?

Câu trả lời là không nhé! Trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, vắc xin thủy đậu không nằm trong danh sách các vắc xin được tiêm miễn phí. Do đó, trẻ em và người lớn có nhu cầu tiêm vắc xin thủy đậu thì cần đến các trung tâm tiêm chủng dịch vụ trên cả nước đã được cấp phép tiêm loại vắc xin này.

Chỉ tiêm 1 mũi vắc xin thủy đậu có được không?

Câu trả lời là không nên. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, ngay sau mũi vắc xin thủy đậu đầu tiên, cơ thể người tiêm chủng đã bắt đầu sản sinh ra kháng thể nhằm bảo vệ cơ thể trước tác nhân gây bệnh này. Tuy nhiên, mọi người cần tiêm chủng vắc xin thủy đậu theo đúng phác đồ khuyến cáo để mang lại hệ miễn dịch tốt nhất và bền vững nhất đối với bệnh thủy đậu.

Vắc xin thủy đậu là một công cụ quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh thủy đậu và giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng của bệnh. Việc tiêm vắc xin không chỉ bảo vệ cho bản thân mà còn giúp giảm sự lây lan của virus trong cộng đồng. Các bậc phụ huynh và những người trong nhóm nguy cơ cần chú ý tuân thủ lịch tiêm vắc xin để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và những người xung quanh.