Tác dụng phụ của morphin: Những rủi ro bạn cần biết trước khi sử dụng

Morphin là một loại thuốc giảm đau mạnh thuộc nhóm opioid, thường được chỉ định để điều trị các cơn đau nghiêm trọng và kéo dài như ung thư, sau phẫu thuật hoặc chấn thương nặng. Tuy nhiên, ngoài khả năng giảm đau hiệu quả, morphin còn tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nguy hiểm. Bài viết này của Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các tác dụng phụ của morphin và cách sử dụng an toàn.

Những tác dụng phụ của morphin bạn cần lưu ý

Morphin là một loại thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid, thường được sử dụng trong điều trị các cơn đau nghiêm trọng. Tuy nhiên, loại thuốc này không chỉ có tác dụng giảm đau mà còn có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, ảnh hưởng tới cả ngắn hạn và dài hạn của sức khỏe người sử dụng. Việc nhận biết và hiểu rõ các tác dụng phụ của morphin là cần thiết để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng.

Tác dụng phụ ngắn hạn của morphin

Khi bắt đầu sử dụng morphin, người bệnh có thể gặp một loạt các tác dụng phụ ngắn hạn, bao gồm cả những biểu hiện nhẹ và nghiêm trọng. Những triệu chứng này có thể xảy ra ngay sau liều đầu tiên và phụ thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng cũng như thể trạng từng người.

• Buồn nôn và ói mửa: Đây là những tác dụng phụ của morphin phổ biến, đặc biệt là trong giai đoạn đầu dùng thuốc. Người bệnh có thể cảm thấy khó chịu ở dạ dày, buồn nôn và trong một số trường hợp, dẫn đến ói mửa.
• Táo bón: Morphin làm chậm nhu động ruột, dẫn đến táo bón, thậm chí táo bón mãn tính nếu sử dụng lâu dài. Đây là một trong những tác dụng phụ khó chịu và thường xuyên gặp phải nhất khi dùng morphin.
• Buồn ngủ và mệt mỏi: Morphin có tác dụng an thần, khiến người dùng cảm thấy buồn ngủ, mất năng lượng và khó duy trì sự tỉnh táo trong suốt ngày.
• Thay đổi nhịp tim: Tác dụng phụ của morphin có thể gây ra thay đổi nhịp tim, từ việc làm chậm nhịp tim cho đến các vấn đề tim mạch khác. Người dùng có thể cảm thấy chóng mặt hoặc choáng váng khi thay đổi tư thế đột ngột.
• Rối loạn tiết niệu: Một số người dùng morphin có thể gặp khó khăn trong việc tiểu tiện hoặc cảm giác khó tiểu và đi tiểu không hết.
• Ngứa và nổi mẩn: Morphin có thể gây kích ứng da, dẫn đến tình trạng ngứa ngáy, khó chịu. Tình trạng này xảy ra do phản ứng của cơ thể với thuốc, làm giải phóng histamine.
• Cảm giác hoang mang và hồi hộp: Người dùng morphin có thể trải qua các cảm xúc tiêu cực như lo lắng, hoang mang hoặc hồi hộp, đặc biệt nếu dùng liều cao hoặc không tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ.

Những tác dụng phụ của morphin trong thời gian dài

Khi sử dụng morphin thời gian dài, nguy cơ xuất hiện các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn tăng cao. Những tác dụng phụ dài hạn có thể ảnh hưởng không chỉ đến hệ thần kinh, mà còn ảnh hưởng đến các hệ cơ quan khác trong cơ thể.

• Rối loạn tiêu hóa mãn tính: Tác dụng phụ của morphin trong dài hạn có thể gây ra tình trạng táo bón mãn tính, trào ngược dạ dày, đầy hơi và đau bụng.
• Rối loạn nội tiết: Morphin có thể ảnh hưởng đến hệ thống hormone, gây ra các vấn đề như tăng lượng đường trong máu, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ, loãng xương và tăng nguy cơ gãy xương.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Việc sử dụng morphin kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, làm cho cơ thể dễ mắc phải các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe khác.
• Rối loạn chức năng tình dục: Morphin có thể ảnh hưởng đến chức năng tình dục, gây rối loạn cương dương ở nam giới và giảm ham muốn tình dục ở cả nam và nữ.

Nguy cơ phụ thuộc và nghiện morphin

Một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất khi sử dụng morphin là nguy cơ phát triển tình trạng phụ thuộc thuốc. Khi sử dụng morphin trong thời gian dài, cơ thể người bệnh sẽ dần dần trở nên dung nạp với thuốc, nghĩa là cần liều lượng cao hơn để đạt được hiệu quả giảm đau ban đầu. Điều này có thể dẫn đến việc lạm dụng thuốc và tăng nguy cơ quá liều.

Ngoài ra, khi cơ thể trở nên quen thuộc với sự hiện diện của morphin, người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc hoạt động bình thường nếu không có thuốc. Nếu ngừng sử dụng morphin đột ngột, cơ thể sẽ trải qua các triệu chứng cai nghiện như buồn nôn, đổ mồ hôi, run rẩy và đau nhức cơ thể.

Tác dụng phụ của morphin còn tạo ra cảm giác mạnh và dễ gây nghiện, đặc biệt là khi người dùng lạm dụng thuốc để trải nghiệm cảm giác thoải mái. Nghiện morphin là tình trạng người dùng không thể kiểm soát được việc sử dụng thuốc, ngay cả khi biết rõ nó có thể gây hại cho sức khỏe và các mối quan hệ trong cuộc sống.

Hội chứng cai morphin

Ngừng sử dụng morphin đột ngột sau một thời gian dài sử dụng có thể dẫn đến hội chứng cai nghiện, với các triệu chứng nghiêm trọng như:

• Lo âu và kích động: Người bệnh thường trải qua cảm giác lo âu tột độ, kích động và khó chịu khi cơ thể không còn nhận được liều morphin quen thuộc.
• Thèm thuốc: Cảm giác thèm thuốc mãnh liệt là một trong những triệu chứng đáng chú ý nhất của hội chứng cai nghiện morphin. Người bệnh có thể có ý nghĩ sử dụng lại morphin để giảm bớt cảm giác khó chịu.
• Đau nhức toàn thân: Các cơn đau nhức lan rộng khắp cơ thể, đặc biệt là ở các cơ bắp và khớp.
• Mất ngủ và phiền muộn: Hội chứng cai còn bao gồm tình trạng mất ngủ, trầm cảm và sự thiếu tập trung trong các hoạt động hàng ngày.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ của morphin

Liều lượng và thời gian sử dụng morphin

Liều lượng và thời gian sử dụng morphin là hai yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến nguy cơ gặp phải tác dụng phụ của morphin. Việc sử dụng morphin trong liều cao hoặc kéo dài sẽ tăng khả năng gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Tình trạng sức khỏe của người bệnh

Một số tình trạng sức khỏe có thể làm tăng tính nhạy cảm của cơ thể đối với tác dụng phụ của morphin:

• Người mắc bệnh lý về gan và thận: Gan và thận là hai cơ quan chính tham gia vào quá trình chuyển hóa và đào thải morphin. Những người có chức năng gan hoặc thận suy yếu sẽ gặp khó khăn trong việc loại bỏ morphin ra khỏi cơ thể, khiến nồng độ thuốc tích tụ cao hơn, dẫn đến nguy cơ cao hơn về tác dụng phụ.
• Bệnh nhân suy hô hấp hoặc các bệnh lý về phổi: Morphin có tác dụng ức chế hệ hô hấp, do đó, những người bị suy hô hấp hoặc các bệnh phổi mãn tính như hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) có nguy cơ cao bị suy hô hấp nghiêm trọng khi dùng morphin.
• Người cao tuổi: Cơ thể người già thường yếu hơn và có nguy cơ cao gặp phải các tác dụng phụ của morphin, bao gồm suy hô hấp, hạ huyết áp và rối loạn tâm thần. Do đó, liều lượng morphin dành cho người cao tuổi thường phải được điều chỉnh cẩn thận để tránh các biến chứng.

Sự tương tác với các loại thuốc khác

Sử dụng morphin cùng với các loại thuốc khác có thể làm tăng nguy cơ gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng. Một số loại thuốc có thể tương tác với morphin, làm tăng hoặc giảm tác dụng của nó, đồng thời gây ra các biến chứng không lường trước như: Thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc chống trầm cảm, rượu và các chất gây nghiện khác.

Tiền sử có sử dụng opioid

Người đã từng sử dụng các loại opioid khác trước khi dùng morphin có nguy cơ cao hơn gặp phải các tác dụng phụ. Điều này đặc biệt đúng với những người đã có tiền sử lạm dụng hoặc phụ thuộc vào opioid, do họ có thể cần liều cao hơn để đạt được hiệu quả giảm đau, dẫn đến tăng nguy cơ quá liều và tác dụng phụ.

Cách sử dụng Morphin an toàn và hiệu quả

Dưới đây là những hướng dẫn cụ thể giúp sử dụng morphin một cách an toàn và hiệu quả và tránh các tác dụng phụ của morphin:

Tuân thủ đúng liều lượng do bác sĩ chỉ định

Morphin là một loại thuốc rất mạnh, do đó không được tự ý thay đổi liều lượng mà không có sự đồng ý của bác sĩ. Tăng liều đột ngột có thể dẫn đến nguy cơ quá liều, trong khi giảm liều đột ngột có thể gây ra triệu chứng cai nghiện. Người dùng cần tuân thủ đúng lịch trình sử dụng thuốc do bác sĩ chỉ định. Nếu bỏ lỡ một liều, không nên dùng gấp đôi liều tiếp theo mà cần liên hệ bác sĩ để được tư vấn.

Giám sát y tế chặt chẽ trong quá trình sử dụng morphin

Bác sĩ sẽ theo dõi tình trạng sức khỏe của người bệnh thường xuyên để đánh giá hiệu quả của morphin cũng như kiểm tra các dấu hiệu của tác dụng phụ hoặc phụ thuộc thuốc. Nếu người bệnh có dấu hiệu dung nạp thuốc, bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng hoặc thay thế bằng loại thuốc khác để đảm bảo rằng việc điều trị vẫn hiệu quả mà không tăng nguy cơ tác dụng phụ. Người bệnh cũng cần thông báo ngay cho bác sĩ nếu gặp phải các tác dụng phụ như buồn ngủ quá mức, suy hô hấp hoặc đau bụng kéo dài.

Lưu ý khi sử dụng kết hợp với các loại thuốc khác

Việc kết hợp morphin với các loại thuốc khác cần được thực hiện cẩn thận để tránh tương tác thuốc nguy hiểm. Bạn cần cảnh giác khi sử dụng morphin cùng thuốc an thần, thuốc ngủ: Morphin kết hợp với các loại thuốc này có thể làm tăng nguy cơ gây buồn ngủ, mệt mỏi và làm suy giảm khả năng tỉnh táo. Đồng thời cũng không sử dụng rượu bia và các chất kích thích khác trong thời gian dùng morphin.

Tác dụng phụ của morphin có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được quản lý đúng cách. Vì vậy, khi sử dụng morphin, điều quan trọng là bạn phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, theo dõi các triệu chứng bất thường và liên hệ ngay với chuyên gia y tế nếu cần thiết. Việc hiểu rõ về các tác dụng phụ sẽ giúp bạn sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả hơn.