Tăng phospho máu là gì? Cách điều trị và phòng ngừa

Phospho là một loại khoáng chất xuất hiện trong nhiều loại thực phẩm có tác dụng hỗ trợ xương và răng phát triển và giúp biến thức ăn thành năng lượng cho cơ thể sử dụng.

Thận kiểm soát mức độ phospho một cách tự nhiên. Tuy nhiên, nếu thận không hoạt động hiệu quả, chúng có thể không loại bỏ đủ lượng phospho, dẫn đến lượng phospho trong cơ thể tăng cao. Mặc dù cơ thể bạn cần phospho cho nhiều chức năng nhưng quá nhiều có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Chứng tăng phospho máu là gì?

Tăng phospho máu là tình trạng bạn có quá nhiều phosphat trong máu.

Phosphat là một loại chất điện phân. Chất điện giải là các khoáng chất có điện tích dương hoặc âm khi hòa tan trong nước hoặc các chất dịch cơ thể, chẳng hạn như máu.

Ai có thể bị chứng tăng phospho máu?

Bất cứ ai cũng có thể bị tăng phospho máu. Tuy nhiên, bạn có nhiều khả năng bị tăng phospho máu nếu mắc bệnh thận mãn tính hoặc suy thận.

Bạn có nguy cơ mắc bệnh thận mãn tính hoặc suy thận cao hơn nếu bạn:

• Bị bệnh tiểu đường;
• Bị huyết áp cao (tăng huyết áp);
• Mắc bệnh tim;
• Có tiền sử gia đình mắc bệnh thận;
• Có cấu trúc thận bất thường;
• Trên 60 tuổi;
• Có tiền sử sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên trong thời gian dài, bao gồm cả các sản phẩm không kê đơn (OTC) như thuốc chống viêm không steroid (NSAID).

Điều gì xảy ra khi nồng độ phosphat quá cao?

Cơ thể bạn cần phosphat để giúp hình thành và củng cố xương, răng. Nó cũng giúp các tế bào của bạn sản xuất năng lượng và xây dựng màng tế bào.

Nhưng nếu mức phosphat quá cao, nó có thể loại bỏ canxi khỏi xương, khiến xương trở nên giòn. Chưa kể, còn gây lắng đọng canxi trong mắt, phổi, tim và mạch máu, làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và tử vong theo thời gian.

Các triệu chứng của tăng phospho máu là gì?

Tăng phospho máu thường không có bất kỳ triệu chứng tức thời nào. Tuy nhiên, chứng tăng phospho máu có thể loại bỏ canxi khỏi xương và máu, điều này có thể gây hạ canxi máu.

Các triệu chứng hạ canxi máu bao gồm:

• Chuột rút;
• Móng tay dễ gãy;
• Da khô;
• Tóc thô hơn bình thường;
• Suy giảm trí nhớ;
• Cáu gắt;
• Ngứa ran ở môi, lưỡi, ngón tay và/hoặc bàn chân;
• Co giật;
• Nhịp tim bất thường (loạn nhịp tim).

Nguyên nhân gây tăng phospho máu?

Nguyên nhân tăng phospho máu bao gồm:

• Bệnh thận mãn tính;
• Suy tuyến cận giáp;
• Độ pH trong máu thấp hơn bình thường (tăng axit trong máu) vì phổi không thể loại bỏ toàn bộ lượng carbon dioxide mà cơ thể tạo ra (nhiễm toan hô hấp);
• Độ pH máu thấp hơn bình thường vì những lý do khác (toan chuyển hóa).

Mặc dù không phổ biến nhưng chứng tăng phosphat máu cũng có thể phát triển do:

• Nhiễm toan ceton liên quan đến bệnh tiểu đường;
• Tổn thương cơ bắp (tiêu cơ vân);
• Nhiễm trùng nặng (nhiễm trùng huyết);
• Chấn thương cơ thể do vật nặng rơi vào người hoặc đè lên bạn trong thời gian dài (chấn thương do va chạm);
• Cơ thể không phản ứng đúng cách với hormone tuyến cận giáp (giả suy tuyến cận giáp);
• Tiêu thụ quá nhiều phosphat trong chế độ ăn uống hoặc nhận quá nhiều phosphat qua thuốc xổ.

Điều trị chứng tăng phospho máu

Điều trị chứng tăng phospho máu sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:

• Đối với bệnh tiểu đường không kiểm soát được, điều cần thiết là phải kiểm soát bệnh này bằng chế độ ăn kiêng, tập thể dục và một loại thuốc gọi là insulin.
• Một người bị rối loạn nội tiết tố tuyến cận giáp có thể cần phải dùng thuốc bổ sung. Điều này sẽ đưa mức canxi và phosphat trong máu trở lại bình thường. 
• Kết hợp thay đổi chế độ ăn uống và dùng thuốc để điều trị. Mục đích chính là ngăn ngừa tổn thương thêm cho xương.

• Chất kết dính phosphat là một loại thuốc có chứa canxi. Khi dùng trong bữa ăn, thuốc kiểm soát lượng phospho mà cơ thể hấp thụ từ thức ăn.
• Người bị suy thận thường sẽ cần phải chạy thận nhân tạo. Đây là một quá trình làm sạch máu khỏi các chất thải và loại bỏ chất lỏng dư thừa nếu thận không thể làm được việc này. Lọc thận cũng loại bỏ một số phosphat ra khỏi máu.

Cách ngăn ngừa tình trạng tăng phospho máu

Cách chính để ngăn ngừa tình trạng tăng phospho máu là kiểm soát nồng độ phospho và canxi trong cơ thể. Điều này thường được thực hiện bằng cách:

• Tránh những thực phẩm chế biến sẵn bởi có chứa phospho làm chất bảo quản.
• Một số loại thực phẩm tự nhiên như đậu Hà Lan, sữa và bơ đậu phộng cũng chứa hàm lượng phospho cao.
• Thường xuyên ăn rau củ quả giúp giảm lượng phospho hấp thụ vào cơ thể so với các loại thực phẩm khác. Ngoài ra, việc đun sôi thực phẩm cũng giúp giảm lượng phospho có trong thức ăn.
• Đối với những người mắc bệnh thận, việc áp dụng chế độ ăn uống với lượng khoáng chất phù hợp là một phần thiết yếu để kiểm soát tình trạng bệnh. 

Tăng phospho máu là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở những người mắc bệnh thận mãn tính hoặc suy thận. Bạn có thể cảm thấy lo lắng hoặc choáng ngợp nếu bị tăng phospho máu, đặc biệt nếu bạn cần chạy thận để điều trị. Nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về bất kỳ mối quan tâm hoặc câu hỏi nào bạn có thể có. Họ có thể trả lời các câu hỏi của bạn cũng như cung cấp hỗ trợ và lời khuyên về cách bạn có thể điều trị chứng tăng phosphat máu tốt nhất.

Xem thêm: Những điều cần biết về chứng hạ phosphat trong máu