Tay chân miệng ở lưỡi: Nguyên nhân và dấu hiệu bệnh

Khi trẻ mắc tay chân miệng, sự xuất hiện của các mụn nước và vết loét trên niêm mạc miệng, đặc biệt là khu vực lưỡi, thường gây nhiều khó khăn nhất cho phụ huynh. Đây là triệu chứng khiến trẻ từ chối bú, ăn uống, dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng và mất nước. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu đặc điểm của các vết loét tay chân miệng ở lưỡi và hướng dẫn chăm sóc đúng cách.

Tay chân miệng ở lưỡi là gì?

Tay chân miệng ở lưỡi là tình trạng trẻ xuất hiện các mụn nước hoặc vết loét tại mặt lưỡi, rìa lưỡi hoặc phần gốc lưỡi. Những tổn thương này thường nhỏ, có màu đỏ hoặc trắng ngà, rất dễ vỡ và gây đau nhiều khi trẻ nhai hoặc nuốt thức ăn. Trẻ có thể chảy nước dãi nhiều hơn và trở nên biếng ăn. Các tổn thương ở lưỡi thường đi kèm với mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân hoặc quanh miệng, nhưng đôi khi có thể xuất hiện trước khiến phụ huynh dễ nhầm với viêm loét miệng thông thường.

Nguyên nhân trẻ bị tay chân miệng ở lưỡi

Bệnh tay chân miệng chủ yếu do các virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Virus xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp hoặc tiêu hóa, nhân lên tại niêm mạc miệng và sau đó lan sang da. Trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 5 tuổi có nguy cơ cao hơn vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

Một số yếu tố khiến trẻ dễ xuất hiện tổn thương tại lưỡi gồm:

• Virus xâm nhập và gây viêm niêm mạc lưỡi, tạo ra các mụn nước đặc trưng.
• Hệ miễn dịch của trẻ còn yếu, nhất là trẻ dưới 5 tuổi.
• Thói quen đưa tay hoặc đồ chơi vào miệng, tạo điều kiện virus lây lan.
• Tiếp xúc gần với người bệnh hoặc người mang virus nhưng không có triệu chứng.

Dấu hiệu trẻ bị tay chân miệng ở lưỡi

Ngoài các tổn thương ở tay, chân, bệnh còn có biểu hiện rõ rệt trong miệng, đặc biệt là ở lưỡi.

Mụn nước và vết loét

Trẻ có thể xuất hiện nhiều nốt phồng nhỏ chứa dịch, màu đỏ hoặc trắng đục, dễ vỡ và để lại vết loét đau rát. Các nốt có thể nằm ở đầu lưỡi, rìa lưỡi hoặc mặt trên - dưới lưỡi.

Đau rát khi ăn uống

Trẻ thường bỏ bú, bỏ ăn, khóc khi nuốt và chảy nước dãi nhiều. Nếu tình trạng kéo dài, trẻ dễ bị suy dinh dưỡng và mất nước.

Triệu chứng toàn thân

Bên cạnh các tổn thương ở lưỡi, trẻ có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao, nổi mụn nước ở tay, chân, mông hoặc quanh miệng. Nhiều trẻ trở nên mệt mỏi, khó ngủ, kém chơi hoặc nổi ban đỏ trước khi xuất hiện mụn nước.

Biến chứng có thể gặp khi trẻ bị tay chân miệng ở lưỡi

Tay chân miệng ở trẻ, khi tổn thương xuất hiện trong miệng và lưỡi, không chỉ gây đau rát mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được theo dõi và xử trí kịp thời.

• Mất nước do đau lưỡi khiến trẻ uống ít.
• Suy dinh dưỡng nếu kéo dài tình trạng bỏ ăn.
• Bội nhiễm vi khuẩn tại các vết loét trong miệng.
• Biến chứng thần kinh như giật mình, run tay chân, lơ mơ (đặc biệt khi nhiễm EV71).
• Biến chứng tim mạch và hô hấp như thở nhanh, tím tái, mạch nhanh.
• Nguy cơ lây lan cho người khác, nhất là trong gia đình và trường học.

Dù các biến chứng nặng không phổ biến, chúng có thể diễn tiến nhanh, vì vậy phụ huynh cần theo dõi trẻ sát sao.

Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng ở lưỡi

Phụ huynh có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc sau:

• Giữ vệ sinh miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch súc miệng phù hợp cho trẻ.
• Cho trẻ uống đủ nước, ưu tiên nước mát hoặc oresol theo hướng dẫn.
• Chuẩn bị thức ăn mềm, nguội như cháo loãng, súp hoặc sinh tố để bé dễ nuốt.
• Theo dõi nhiệt độ cơ thể và dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định nhân viên y tế.
• Rửa tay cho trẻ và người chăm sóc thường xuyên để hạn chế lây lan virus.
• Không tự ý dùng thuốc bôi hoặc kháng sinh khi chưa có chỉ định.
• Cho trẻ nghỉ ngơi, tránh đến nơi đông người trong thời gian bệnh.

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu sau:

• Sốt cao trên 38,5°C kéo dài hoặc không đáp ứng thuốc hạ sốt.
• Bé bỏ ăn uống hoàn toàn, quấy khóc nhiều hoặc có dấu hiệu mất nước.
• Trẻ có biểu hiện bất thường như giật mình liên tục, run tay chân, đi loạng choạng, thở nhanh, thở mệt hoặc tím tái.
• Mụn nước lan nhanh, tấy đỏ hoặc nghi ngờ bội nhiễm.
• Trẻ có bệnh nền khiến nguy cơ nặng cao hơn.

Tay chân miệng ở lưỡi là tình trạng khiến trẻ rất khó chịu và dễ bỏ ăn, nhưng phần lớn có thể chăm sóc tại nhà nếu được phát hiện sớm và theo dõi đúng cách. Phụ huynh cần chú ý vệ sinh miệng, bổ sung nước đầy đủ, giảm đau cho trẻ và theo dõi các dấu hiệu nguy hiểm. Khi được xử lý kịp thời, hầu hết trẻ sẽ hồi phục hoàn toàn trong vài ngày. Chủ động quan sát và can thiệp đúng thời điểm là chìa khóa giúp trẻ vượt qua bệnh an toàn và hạn chế tối đa biến chứng.