Thành phần, cấu trúc và chức năng của vòng bạch huyết Waldayer với hệ miễn dịch

Cấu trúc vòng bạch huyết Waldayer giúp thực hiện chức năng bảo vệ đầu tiên của hệ miễn dịch, chống lại các tác nhân gây hại từ đường hô hấp và đường tiêu hóa. Điều này giúp đảm bảo sự phát triển, duy trì sức khỏe toàn diện của cơ thể, đặc biệt ở đối tượng trẻ nhỏ khi chức năng hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

Tổng quan về vòng bạch huyết Waldayer

Vòng bạch huyết Waldayer là một cấu trúc đặc biệt của hệ hạch bạch huyết, nằm ở phía dưới niêm mạc hầu họng. Cấu trúc này bao gồm nhiều tổ chức lympho tập trung thành từng đám lớn gọi là amidan.

Các amidan nằm xung quanh cửa hầu, hợp thành một vòng kín, đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch. Vòng bạch huyết Waldayer bắt đầu hình thành từ giai đoạn thai kỳ. Sau khi trẻ ra đời, quá trình tiếp xúc với các kháng nguyên trong môi trường khiến các amidan tăng dần kích thước và khối lượng, đạt mức cao nhất vào khoảng 7 - 10 tuổi trước khi dần giảm đi khi bước vào tuổi dậy thì.

Cấu trúc của vòng bạch huyết Waldayer bao gồm 6 khối amidan được phân bố tại các vị trí khác nhau trong hầu họng. Thứ nhất, amidan vòm (còn gọi là VA - Végétation Adénoides), nằm ở nóc và thành sau của vòm họng, gồm một khối duy nhất.

Thứ hai, amidan vòi, gồm hai khối nằm ở hai bên phải và trái, bao quanh lỗ vòi tai. Thứ ba, amidan khẩu cái, gồm hai khối nằm ở hai bên phải và trái của thành họng, nằm trong hố amidan.

Cuối cùng là amidan lưỡi, bao gồm một khối duy nhất nằm ở đáy lưỡi. Các khối amidan này tạo thành một hệ thống bảo vệ khép kín xung quanh hầu họng, giúp chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh từ đường hô hấp và đường tiêu hóa.

Cấu tạo chung của amidan bao gồm ba lớp chính, mỗi lớp đảm nhận một chức năng cụ thể trong việc bảo vệ cơ thể. Lớp biểu mô phủ nằm trên bề mặt, có chức năng chính là bảo vệ và loại bỏ các tác nhân gây hại bám trên bề mặt amidan.

Tiếp theo là lớp mô liên kết, đây là lớp mỏng nằm ngay dưới lớp biểu mô phủ, chứa rất nhiều mạch máu nhỏ giúp cung cấp dưỡng chất và nuôi dưỡng amidan. Phần quan trọng nhất là lớp hạch bạch huyết, nằm ở phía trong cùng. Các hạch bạch huyết này có khả năng tiết ra Immunoglobulin, kháng thể giúp cơ thể nhận diện và chống lại các tác nhân gây bệnh xâm nhập.

Cấu trúc vòng bạch huyết Waldayer

Vòng bạch huyết Waldayer là hệ thống phòng thủ miễn dịch quan trọng ở vùng hầu họng, bao gồm các amidan được cấu tạo từ tổ chức bạch huyết. Mỗi loại amidan trong vòng Waldayer có đặc điểm cấu trúc và vị trí riêng, đóng vai trò cụ thể trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường.

Amidan vòm (V.A)

Amidan vòm được hình thành từ tháng thứ 3 đến tháng thứ 7 của thai kỳ. Đây là một khối tổ chức bạch huyết hình tam giác, dày khoảng 2cm và không có vỏ bọc giống như amidan khẩu cái.

Cấu trúc của V.A có nhiều khe rãnh chạy dọc từ trước ra sau, chia khối này thành nhiều múi nhỏ. Trong suốt giai đoạn từ trước khi sinh đến khoảng 8 - 10 tuổi, V.A phát triển mạnh mẽ, góp phần tạo miễn dịch chống lại virus, vi khuẩn, dị nguyên và các chất kích thích trong thức ăn cũng như không khí.

Tuy nhiên, sau tuổi này, V.A dần teo lại, thường biến mất gần như hoàn toàn sau 15 tuổi, làm cho vòm họng trở nên trơn nhẵn.

Amidan khẩu cái (Amidan)

Amidan khẩu cái là thành phần lớn nhất trong vòng bạch huyết Waldayer, thường được gọi tắt là amidan. Cấu trúc của nó bao gồm hai khối bạch huyết hình ô van, có màu hồng, nằm ở hai bên thành họng. Kích thước của amidan khẩu cái thay đổi theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe.

Bề mặt amidan có nhiều hốc sâu, tạo điều kiện để tiếp xúc với các kháng nguyên, đồng thời được bảo vệ bởi lớp biểu mô phủ bên trên. Amidan khẩu cái dễ dàng được quan sát khi sử dụng que đè lưỡi kết hợp với đèn soi, đây cũng là loại amidan thường được chú ý nhất trong y học do tầm quan trọng của cấu trúc này trong các bệnh về đường hô hấp.

Amidan vòi và amidan lưỡi

Amidan vòi và amidan lưỡi là những thành phần ít được chú ý hơn trong vòng Waldayer do số lượng tế bào lympho tương đối ít. Amidan vòi gồm hai phần, nằm đối xứng ở hai bên phải và trái quanh lỗ vòi tai, ngay dưới vòi Eustache. Chức năng chính của amidan vòi là bảo vệ lỗ vòi tai khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh.

Trong khi đó, amidan lưỡi chỉ có một khối duy nhất nằm ở đáy lưỡi, đóng vai trò hỗ trợ trong việc ngăn ngừa sự xâm nhập của các tác nhân từ đường tiêu hóa.

Chức năng của vòng Waldayer

Mặc dù có kích thước nhỏ, vòng bạch huyết Waldayer đảm nhiệm vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể, đặc biệt ở vùng hầu họng. Cấu trúc này bao gồm các amidan, với bề mặt được xếp thành nhiều nếp gấp, làm tăng diện tích tiếp xúc và tối ưu hóa khả năng nhận diện các yếu tố gây hại từ môi trường như virus, vi khuẩn và các kháng nguyên khác.

Khi cơ thể tiếp xúc với các vật lạ hoặc kháng nguyên gây hại qua đường hô hấp và tiêu hóa, amidan nhanh chóng nhận diện chúng. Cơ chế này diễn ra nhờ sự hỗ trợ của các tế bào bạch cầu trong amidan, đặc biệt là ở bề mặt giàu tế bào lympho. Những tế bào này bắt giữ kháng nguyên, kích hoạt phản ứng miễn dịch, từ đó tạo ra các kháng thể để tiêu diệt yếu tố gây bệnh.

Một trong những chức năng nổi bật của vòng Waldayer là tạo miễn dịch tại chỗ, đặc biệt ở vùng mũi họng. Khi không khí được hít vào qua mũi, nó sẽ đi qua vùng V.A trước khi đến phổi. Tại đây, các kháng nguyên trong không khí sẽ bám vào bề mặt V.A, nơi chúng bị nhận diện và xử lý bởi các tế bào bạch cầu. Sau đó, các kháng thể được tạo ra không chỉ bảo vệ cục bộ mà còn lan tỏa khắp cơ thể, sẵn sàng đối phó với các yếu tố gây hại nếu chúng tái xâm nhập.

Bằng cách lọc và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh từ môi trường, vòng Waldayer đóng vai trò như một hàng rào miễn dịch đầu tiên. Chức năng này đặc biệt quan trọng trong việc ngăn chặn các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên như viêm họng, viêm amidan hay viêm mũi.

Thông qua bài viết trên, Nhà thuốc Long Châu xin gửi tới quý độc giả thông tin về vòng bạch huyết Waldayer. Đây không chỉ là cấu trúc đóng vai trò như một hàng rào phòng thủ tự nhiên mà còn là một thành phần không thể thiếu trong việc duy trì sự cân bằng, hiệu quả của hệ miễn dịch toàn cơ thể.