Thiếu chất dẫn truyền thần kinh là do nguyên nhân gì?

Chất dẫn truyền thần kinh có đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể con người, đặc biệt là não bộ. Các chất này có công dụng kích thích, đem lại sự tỉnh táo hoặc đảm nhận những vai trò khác để thúc đẩy giấc ngủ ngon hơn. Tuy nhiên, khi thiếu chất dẫn truyền thần kinh cơ thể có thể bị mệt mỏi, chóng mặt, suy nhược, mất tập trung, rối loạn cảm xúc,... Tìm hiểu bài viết của Nhà thuốc Long Châu để nắm rõ hơn các thông tin về bệnh này. 

Thế nào là chất dẫn truyền thần kinh?

Để xác định chính xác nguyên nhân vì sao thiếu chát dẫn truyền thần kinh, bạn hãy tìm hiều về khái niệm chất dẫn truyền thần kinh là gì nhé!

Chất dẫn truyền thần kinh là một loại chất hóa học nội sinh nằm bên trong não. Chúng được tạo ra nhờ sự tổng hợp giữa các chất đơn giản trong thức ăn như axit amin. Những chất dẫn truyền thần kinh này sẽ hoạt động với chức năng truyền tín hiệu từ một nơ-ron đến tế bào khác trong cơ thể.

Chất dẫn truyền thần kinh được phân chia thành những nhóm lớn đó là:

• Các axit amin: Glutamate, Aspartat, D-serine, Axit gamma-aminobutyric (GABA) và Glycin.
• Các monoamin và amin sinh học khác: Dopamine, Histamine, Norepinephrine, Epinephrine (adrenaline) và Serotonin.
• Các peptide: Somatostatin, Chất P và các Peptide opioid.
• Các chất khác: Acetylcholine (ACh), Anandamide, Adenosine, Nitric oxide,...

Vai trò và nguy cơ thiếu chất dẫn truyền thần kinh

Dưới áp lực và cường độ làm việc dày đặc, não bộ con người luôn phải làm việc trong trạng thái quá tải và gây thiếu chất dẫn truyền thần kinh. Khi bị thiếu chất dẫn truyền thần kinh, cơ thể con người sẽ đối mặt với các triệu chứng bệnh lý như mất ngủ, khó tập trung, suy giảm trí nhớ, chóng mặt, đau đầu, rối loạn cảm xúc,…Từ đó, nó gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt và chất lượng giấc ngủ của con người.

Các chất dẫn truyền thần kinh phổ biến

Chất dẫn truyền thần kinh có nhiều trong hệ thần kinh trung ương. Hiện nay, hai chất dẫn truyền thần kinh phổ biến và có tầm quan trọng nhất là: Acetylcholine và Dopamine. Ngoài ra, Serotonin cũng là chất dẫn truyền quan trọng trong hệ thống não bộ. Nếu thiếu chất dẫn truyền thần kinh, cơ thể có nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng liên quan đến não và hệ thần kinh con người.

Acetylcholine

Acetylcholine là chất dẫn truyền thần kinh kích thích và được phát hiện đầu tiên. Nếu cơ thể thiếu chất này, nhận thức và hành vi con người bị thay đổi dẫn đến tình trạng sa sút trí tuệ. Chúng là chất trung gian hóa học xuất hiện ở khắp nơi trên cơ thể như ở hành não, tiểu não, thân não, não trung gian, cầu não,...

Chất dẫn truyền này giúp cường phó giao cảm trên cơ thể như hoạt động co đồng tử, giảm nhịp tim và huyết áp (hệ tuần hoàn), nước mắt (tuyến ngoại tiết),… Ngoài ra, nó còn có chức năng điều khiển sự vận động của cơ bắp bởi chất dẫn truyền này có sự liên quan mật thiết đến chu kỳ ngủ REM. Bên cạnh đó, chất Acetylcholine còn được xem là nguyên nhân sơ khởi cho những bệnh về nhược cơ hoặc bệnh Alzheimer.

Dopamine

Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh ức chế. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý và cảm xúc của con người. Các đường truyền Dopamine này sẽ tác động vào phần vỏ não trước trán và có chức năng ghi nhớ, tư duy và học ngôn ngữ.

Khi có tâm trạng vui vẻ, lượng hormone Dopamine trong cơ thể được giải phóng. Ngược lại, nếu không được giải phóng, cơ thể xuất hiện tâm trạng chán nản, mất tập trung,... Thực tế, Dopamine tồn tại phổ biến trong các chất có cồn như rượu, bia, cần sa, ma túy,... Hormone này có chức năng chính là thúc đẩy động lực và sự hưng phấn đối với chủ thể khi sử dụng.

Serotonin

Chất dẫn truyền Serotonin là chất trung gian hóa học thuộc hệ thần kinh trung ương. Serotonin ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ, điều hòa nhiệt độ cơ thể, kích thích sự thèm ăn,… Vì vậy, chất dẫn truyền Serotonin có vai trò quan trọng với giấc ngủ của con người. Nếu thiếu hụt chất dẫn truyền thần kinh này, cơ thể có thể mắc những bệnh lý về thần kinh như trầm cảm, rối loạn giấc ngủ và rối loạn cảm xúc.

GABA

GABA là chất dẫn truyền thần kinh gây ức chế. Chất này được tạo ra từ các amino acid - glutamic acid bên trong não bộ giúp giảm hoạt động của nơ-ron thần kinh. Từ đó, não bộ được duy trì và hoạt động bình thường hơn. Bên cạnh đó, đây cũng là chất làm ngăn cản các đường truyền lo lắng, căng thẳng đến khu vực thần kinh trung ương. Nếu thiếu hụt GABA, cơ thể có thể bị mất ngủ, trầm cảm, lo lắng,...

Norepinephrine

Norepinephrine là chất dẫn truyền thần kinh để duy trì sự tỉnh táo và cảnh giác của cơ thể. Chất dẫn truyền này có ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào thần kinh nằm dưới cùng của thân não. Nếu các tế bào thần kinh bị kích thích, vùng vỏ não sẽ hoạt động mạnh mẽ và làm thức tỉnh cơ thể. Chất Norepinephrine còn được xem là công cụ hiệu quả để báo thức và hình thành ký ức cho não bộ. 

Steroid

Steroid là chất dẫn truyền thần kinh hóa học được sản sinh bởi cơ thể con người. Quá trình hình thành và phát triển của cơ thể từ sinh trưởng, phát triển đến sinh sản đều được hỗ trợ bởi chất Steroid. Chúng có tác dụng cân bằng nội tiết tố và thúc đẩy chu kỳ ngủ REM mang đến giấc ngủ ngon và chất lượng hơn, đặc biệt là phụ nữ hậu mãn kinh.

Orexin

Vào năm 1990, chất dẫn truyền thần kinh Orexin được phát hiện bởi các nhà khoa học. Chất này có tác động trực tiếp đến phần não bộ của cơ thể giúp duy trì tỉnh táo, kiểm soát vấn đề về cân nặng, giảm căng thẳng và hạn chế quá trình lão hóa của cơ thể.

Adenosine

Adenosine là chất dẫn truyền thần kinh được tạo ra trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Chúng làm ức chế tế bào thần kinh để thúc đẩy quá trình thức giấc của cơ thể. Thời điểm sản sinh chất Adenosine nhiều nhất là khi thức dậy và trong thời gian ngủ. Bên cạnh đó, sự thiếu hụt của chất dẫn truyền Adenosine còn gây ra ảnh hưởng xấu đối với căn bệnh Alzheimer.

Melanin

Melanin là một loại sắc tố trong cơ thể và được sản sinh từ tuyến yên. Chất này đóng vai trò chủ yếu vào quá trình cân bằng nội môi. Nó có tác dụng xác định màu da cơ thể, tăng lượng nước, tăng lượng đường, kích thích sự thèm ăn và gây cảm giác buồn ngủ.

Nhìn chung, khi bị thiếu chất dẫn truyền thần kinh, cơ thể sẽ gặp những ảnh hưởng không tốt về sức khỏe. Do đó, việc duy trì chất dẫn truyền thần kinh ổn định giúp cơ thể khỏe mạnh và phòng tránh các bệnh tâm lý, thể chất khác. Hy vọng các thông tin này sẽ mang đến giá trị tham khảo về sức khỏe cho bạn.