Những thông tin cần biết về chất dẫn truyền thần kinh tế bào não

Chất dẫn truyền thần kinh tế bào não là các phân tử hóa học tự nhiên tồn tại trong não, chúng đóng vai trò như các trung gian, chuyển giao các tín hiệu thần kinh giữa các tế bào não. Cụ thể, dopamine và serotonin là hai trong hàng loạt các chất truyền tin thần kinh khác của hệ thần kinh. Trong bài viết dưới đây, Nhà thuốc Long Châu sẽ chia sẻ tới bạn đọc những thông tin chi tiết về chất dẫn truyền thần kinh tế bào não là gì?

Hệ thần kinh hoạt động theo cơ chế nào?

Cách thức hoạt động của hệ thần kinh được phân chia thành hai phần chính như sau:

• Bộ não và tủy sống: Tạo nên hệ thống thần kinh trung ương, bộ não đóng vai trò là trung tâm điều khiển, duy trì liên lạc liên tục với các phần khác của cơ thể. Tủy sống chịu trách nhiệm truyền tải thông điệp và tin nhắn đi qua tủy sống, kết nối với cánh tay, chân và các bộ phận khác.
• Các dây thần kinh: Được hình thành từ các tế bào nhỏ (Neurons), tạo thành hệ thống thần kinh ngoại biên. Sợi dây thần kinh chuyển đưa thông điệp quan trọng, thiết lập giao tiếp giữa cơ thể và não.

Tất cả các hoạt động bên trong và ngoài cơ thể đều kết nối với hệ thống thần kinh. Mạng lưới liên lạc này được gọi là hệ thần kinh ngoại biên, chia thành hai phần chính:

• Hệ thống thần kinh tự trị: Điều khiển các hành động tự động như nhịp tim, hô hấp và tiêu hóa mà không cần sự can thiệp của ý thức.
• Hệ thần kinh soma: Kết nối giác quan với bộ não để điều khiển cơ bắp và các chức năng khác của cơ thể.

Bộ não có khối lượng khoảng 1,3 kg đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động như suy nghĩ, cảm nhận, học hỏi và ghi nhớ. Nó không chỉ đảm nhận trách nhiệm về các khía cạnh tư duy mà còn liên quan đến các hành động vận động như lời nói, đi lại, thậm chí là hơi thở. Trong một không gian hạn chế, nhiều sự kiện diễn ra, để đảm bảo chứa đựng đủ thông tin, não hình thành các nếp gấp và rãnh.

Một ý nghĩ bắt đầu từ một điện tích hay còn được gọi là xung thần kinh, kích hoạt các hóa chất - hay chất dẫn truyền thần kinh để gửi tín hiệu đến các tế bào thần kinh khác và não.

Quá trình truyền tín hiệu diễn ra không ngừng cho đến khi đạt được mục tiêu. Tốc độ di chuyển của một số thông điệp trong hệ thần kinh có thể nhanh hơn 321 km/h.

Thông điệp được nhận từ cơ thể, sau đó được phản hồi trở lại não và tủy sống theo cách tương tự. Hàng tỷ tế bào thần kinh mang thông điệp đến và đi từ bộ não, liên quan đến các giác quan như mắt, tai, mũi, lưỡi và da. Những phản xạ khác nhận thông điệp từ não và đưa ra phản ứng của cơ bắp.

Chất dẫn truyền thần kinh tế bào não là gì?

Chất dẫn truyền thần kinh tế bào não là các hợp chất hóa học đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp trong dây thần kinh. Các thông điệp này được truyền qua hàng tỷ tế bào thần kinh, với khoảng cách giữa chúng được gọi là khớp thần kinh. Liên kết giữa các tế bào này được hình thành thông qua sự tương tác của các hóa chất, được biết đến là chất dẫn truyền thần kinh. Những hóa chất này di chuyển qua khớp thần kinh để đến tế bào thần kinh kế tiếp.

Phân loại chất dẫn truyền thần kinh tế bào não có nhiều cách, một trong những phân loại phổ biến là nhóm lớn như sau:

• Các axit amin: Glutamat, D-serine, aspartat, glycin, axit gamma-aminobutyric (GABA).
• Các monoamin và các amin sinh học khác: Dopamine, epinephrine (adrenaline), norepinephrine, serotonin, histamin.
• Các peptide: Somatostatin, các peptide opioid, chất P.
• Các chất khác: Acetylcholine (ACh), anandamide, adenosine, nitric oxide.
• Hơn 50 peptide có hoạt tính thần kinh đã được phát hiện và số liệu này vẫn tiếp tục tăng lên.

Các hóa chất này tồn tại giữa cặp nơron thần kinh được kết nối với nhau (khớp thần kinh), trong một mạng lưới phức tạp được mô tả như một khu rừng nơron, với hơn 100 nghìn tỷ cặp noron kết nối trong mỗi não bộ.

Dopamine chịu trách nhiệm trong việc truyền đạt thông điệp về chuyển động đến bộ não, trong khi serotonin là người gửi tin nhắn liên quan đến tâm trạng. Ngoài ra, chất dẫn truyền thần kinh tế bào não đóng vai trò trong việc truyền tín hiệu về cảm giác đau, một trong những loại chất này được gọi là endorphin.

Những yếu tố gây rối loạn chất dẫn truyền thần kinh tế bào não

Có nhiều yếu tố có thể gây rối loạn chất dẫn truyền thần kinh tế bào não, phổ biến nhất là những nguyên nhân dưới đây:

• Nhiễm trùng: Bao gồm viêm não, viêm màng não hoặc bại liệt.
• Vấn đề về thể chất: Gồm chấn thương, liệt dây thần kinh VII ngoại biên (méo mặt), hội chứng ống cổ tay.
• Vấn đề với mạch máu: Bao gồm đột quỵ, cơn thiếu máu não thoáng qua (TIAs) hoặc tụ máu dưới màng cứng (thường xuất hiện sau chấn thương nghiêm trọng ở đầu).
• Các bệnh lý khác: Như bệnh Parkinson, bệnh đa xơ cứng hoặc bệnh Alzheimer.

Biện pháp chăm sóc sức khỏe của hệ thần kinh

Chăm sóc sức khỏe của hệ thần kinh là một phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe toàn diện. Não giống như các cơ quan khác trong cơ thể, cần thời gian ngủ để phục hồi và nghỉ ngơi. Để bảo vệ và duy trì sức khỏe của hệ thống thần kinh, việc duy trì một lịch trình ngủ đều đặn là quan trọng.

Đồng thời, một chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng, lành mạnh, khoa học với sự bổ sung thức ăn giàu axit béo omega-3 cũng là yếu tố vô cùng quan trọng. Các nguồn thực phẩm giàu axit béo omega-3 bao gồm cá hồi, cá ngừ, cá thu và cá trích.

Việc căng thẳng có thể có ảnh hưởng tiêu cực đến chất dẫn truyền thần kinh tế bào não. Để giúp kiểm soát tình trạng căng thẳng, thì bạn cần thực hiện những điều sau:

• Tập thể dục đều đặn;
• Dành thời gian cho bản thân để nghỉ ngơi;
• Tận hưởng thời gian bên gia đình và bạn bè;
• Thực hành thiền, yoga hoặc các hoạt động tương tự.

Như vậy Nhà thuốc Long Châu vừa chia sẻ tới bạn đọc những thông tin quan trọng về chất dẫn truyền thần kinh tế bào não. Sự duy trì cân bằng chức năng giữa các chất truyền tin trong hệ thần kinh đóng một vai trò quan trọng giúp hệ thần kinh trung ương hoạt động một cách bình thường. Chính vì thế chúng ta cần có biện pháp chăm sóc tốt cho sức khỏe hệ thần kinh.

Xem thêm:

• Con người có bao nhiêu tế bào não và chức năng?
• Những thói quen tốt cho não đơn giản có thể áp dụng