Điều trị mất cân bằng hóa học trong não như thế nào?

Người ta thường nói rằng các bệnh lý về sức khỏe tâm thần như trầm cảm và lo lắng là do mất cân bằng hóa học trong não bộ gây nên. Mất cân bằng hóa học trong não là tình trạng có thể cải thiện được nếu được phát hiện và điều trị kịp thời.

Mất cân bằng hóa học trong não là gì?

Sự mất cân bằng hóa học trong não được cho là xảy ra khi có quá nhiều hoặc quá ít một số hóa chất gọi là chất dẫn truyền thần kinh trong não. Chất dẫn truyền thần kinh là những hóa chất tự nhiên tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao tiếp giữa các tế bào thần kinh.

Khi các chất dẫn truyền này bị rối loạn hay nói cách khác là có sự mất cân bằng hóa học trong não làm cho sự giao tiếp giữa các khu vực bị gián đoạn. Những sai lầm trong việc truyền tải thông tin sẽ dẫn đến các rối loạn liên quan tới tâm thần. Tùy thuộc vào mức độ mất cân bằng này mà biểu hiện nên các tình trạng rối loạn tâm thần khác chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm hoặc các tình trạng nghiêm trọng góp phần gây ra bệnh tâm thần phân liệt.

Vào cuối những năm 1950 các nhà khoa học lần đầu tiên đề xuất ý tưởng rằng tình trạng sức khỏe tâm thần là do sự mất cân bằng hóa học trong não gây ra. Nghiên cứu ở thời điểm đó tập trung vào vai trò của các chất hóa học trong não đối với chứng trầm cảm và lo âu. Các nhà nghiên cứu này suy đoán rằng mức độ chất dẫn truyền thần kinh thấp hơn bình thường có thể dẫn đến các triệu chứng như:

• Cảm giác buồn bã, bất lực, chán nản hay trống rỗng.
• Ăn quá nhiều hoặc chán ăn.
• Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
• Bồn chồn, cáu gắt.
• Thiếu năng lượng.
• Hay né tránh người khác.
• Cảm xúc bị tê liệt hoặc thiếu sự đồng cảm.
• Tâm trạng thất thường.
• Có ý định làm hại bản thân hoặc người xung quanh.
• Không thể thực hiện các hoạt động bình thường hàng ngày.
• Lạm dụng rượu hay ma túy.
• Không thể tập trung.

Nguyên nhân gây mất cân bằng hóa học trong não là gì?

Nguồn gốc và nguyên nhân của sự mất cân bằng hóa học trong não vẫn chưa rõ ràng. Các nhà nghiên cứu tin rằng các yếu tố di truyền cũng như các yếu tố môi trường và xã hội đóng vai trò quan trọng trong sự mất cân bằng hóa học này. Giả thuyết này chưa được chứng minh và thường chỉ được coi như là một suy đoán về tình trạng sức khỏe tâm thần. Có thể nói, tình trạng này là do sự mất cân bằng về chất dẫn truyền thần kinh giữa các tế bào thần kinh trong não.

Ví dụ, rối loạn lo âu trầm cảm được cho là có liên quan đến mức độ serotonin trong não quá thấp. Nhưng giả thuyết này không giải thích được tại sao các hóa chất này lại trở nên mất cân bằng và nguồn gốc của sự mất cân bằng đó đến từ đâu. Theo báo cáo của Trường Y Harvard, hàng triệu phản ứng hóa học khác nhau đang diễn ra trong não tại bất kỳ thời điểm nào. Những phản ứng hóa học này tạo ra tâm trạng và cảm xúc chung của bộ não chúng ta. Và chúng ta sẽ không có cách nào để biết liệu bệnh nhân có thực sự bị mất cân bằng hóa học trong não vào bất kỳ thời điểm nào hay không.

Bằng chứng phổ biến nhất ủng hộ giả thuyết mất cân bằng hóa học là hiệu quả của thuốc chống trầm cảm. Những loại thuốc này làm tăng mức độ serotonin và các chất dẫn truyền thần kinh khác trong não. Tuy nhiên, chỉ vì một loại thuốc làm tăng chất hóa học trong não có thể cải thiện tâm trạng của bệnh nhân không có nghĩa là việc thiếu chất đó sẽ gây ra các triệu chứng trầm cảm do mất cân bằng hóa học trong não. Mức serotonin thấp cũng có thể chỉ là một triệu chứng khác của bệnh trầm cảm chứ không phải là nguyên nhân.

Nhiều người bị trầm cảm không cải thiện sau khi điều trị bằng các loại thuốc này. Nghiên cứu cho thấy các loại thuốc chống trầm cảm hiện có trên thị trường chỉ có hiệu quả khoảng 50% ở những bệnh nhân bị trầm cảm.

Làm thế nào để điều trị mất cân bằng hóa học trong não?

Có nhiều loại thuốc được cho là sẽ đem lại tác dụng bằng cách thay đổi mức độ của một số chất hóa học trong não. Những loại thuốc này làm thay đổi nồng độ dopamine, noradrenaline, serotonin hoặc norepinephrine. Một số hoạt động đang được thực hiện để nghiên cứu việc kết hợp hai loại hóa chất này.

Các loại thuốc điều trị có thể được sử dụng bao gồm:

• Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu có chọn lọc trên serotonin hay còn gọi là SSRI. SSRI ngăn chặn sự tái hấp thu của chất dẫn truyền thần kinh serotonin. Một số loại thuốc chẳng hạn như fluoxetine, paroxetine và citalopram có thể được sử dụng.
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine hay còn gọi là SNRI. Nhóm thuốc này bao gồm duloxetine và venlafaxine. SNRI ngăn chặn sự tái hấp thu serotonin và norepinephrine, làm tăng nồng độ của hai chất này trong não.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng hay còn gọi là TCA: Nhóm này có thể bao gồm thuốc imipramine và nortriptyline. TCA sẽ hạn chế sự tái hấp thu noradrenaline và serotonin.
• Thuốc ức chế tái hấp thu Norepinephrine-dopamine hay còn gọi là NDRI. NDRI có thể bao gồm thuốc bupropion giúp làm giảm sự tái hấp thu của các chất dẫn truyền thần kinh norepinephrine và dopamine.
• Thuốc ức chế monoamine oxidase hay còn gọi là MAOI. MAOI sẽ có tác dụng ngăn cản sự phân hủy của norepinephrine, dopamine và serotonin. Nhóm thuốc này có thể bao gồm các loại thuốc như isocarboxazid và phenelzine. Tuy nhiên nhóm thuốc này không được phổ biến như các loại thuốc điều trị trầm cảm khác.

Khi nói đến tình trạng sức khỏe tâm thần thì sẽ có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến tình trạng này. Đối với một số người, trầm cảm và các tình trạng sức khỏe tâm thần khác diễn ra theo từng đợt, nghĩa là các triệu chứng sẽ đến rồi đi. Thuốc có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của bạn nhưng có thể sẽ mất nhiều thời gian để khỏi bệnh. Các triệu chứng cũng có thể xuất hiện lại sau đó.

Trong khi thuốc được sử dụng trong quá trình điều trị các vấn đề về sức khỏe tâm thần thì kỹ thuật trị liệu giao tiếp cũng là một phương pháp điều trị hiệu quả. Tâm lý trị liệu có thể giúp thay đổi suy nghĩ và hành vi của bạn theo hướng lành mạnh hơn.

Trên đây là lời giải đáp cho câu hỏi điều trị mất cân bằng hóa học trong não như thế nào mà bạn có thể tham khảo. Hy vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ mất cân bằng hóa học là gì cũng như các phương pháp tối ưu để điều trị tình trạng này và cải thiện sức khỏe của não bộ một cách hiệu quả.

Xem thêm:

• Đặc điểm não bộ của trẻ từ 0 đến 6 tuổi có gì đặc biệt?
• 10+ thói quen tốt cho não đơn giản giúp não bộ khỏe mạnh