Thực phẩm hết hạn sử dụng: An toàn hay nguy hiểm?

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường xuyên đối mặt với vấn đề thực phẩm hết hạn sử dụng. Khi nhìn thấy ngày tháng in trên bao bì, nhiều người tự hỏi liệu thực phẩm đó có còn an toàn để tiêu thụ hay không.

Thực tế, hiểu rõ về hạn sử dụng không chỉ giúp chúng ta tránh lãng phí mà còn bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả. Vậy, thực phẩm hết hạn có thực sự nguy hiểm như chúng ta vẫn nghĩ, hay chỉ đơn giản là một dấu mốc về chất lượng?

Thực phẩm hết hạn sử dụng có an toàn không?

Nhiều người có thói quen vứt bỏ thực phẩm ngay khi nhận thấy chúng đã hết hạn sử dụng, trong khi đó, có những người khác lại dựa vào cảm quan để quyết định xem liệu có nên tiếp tục sử dụng hay không. Tuy nhiên, việc làm này liệu có đúng đắn? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần hiểu rõ hơn về ý nghĩa của nhãn ghi hạn sử dụng trên bao bì.

Theo chuyên gia dinh dưỡng Hilary Walentuck từ Anh, nhãn ghi hạn sử dụng không phải là một biểu thị an toàn thực phẩm như nhiều người lầm tưởng, mà chủ yếu chỉ thể hiện chất lượng của sản phẩm. Joan Salge Blake, giáo sư dinh dưỡng tại Đại học Boston, Mỹ, cũng chỉ ra rằng, sự nhầm lẫn về các định nghĩa hạn sử dụng khiến người tiêu dùng vô tình bỏ phí một lượng lớn thực phẩm ngon, gây lãng phí không nhỏ.

Trên thực tế, có nhiều định nghĩa khác nhau về hạn sử dụng và mỗi loại đều có những đặc điểm riêng:

• Best by: Đây là thời điểm mà thực phẩm đạt chất lượng tốt nhất, cả về hương vị lẫn kết cấu.
• Sell by: Thực phẩm có thể vẫn dùng được sau ngày này, tuy nhiên chất lượng có thể không còn như ban đầu.
• Sell by date: Đây là ngày cuối cùng sản phẩm được phép bày bán trên kệ.
• Use by date: Nên sử dụng thực phẩm trước ngày này để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
• Expiration date: Sau thời điểm này, thực phẩm có thể mất giá trị dinh dưỡng hoặc trở nên nguy hiểm khi tiêu thụ.

Hilary Walentuck cũng nhấn mạnh rằng, thực phẩm hết hạn sử dụng chỉ là ước tính của nhà sản xuất về thời điểm mà thực phẩm có thể bắt đầu mất đi hương vị và kết cấu tốt nhất. Tuy nhiên, tùy vào loại thực phẩm, bạn vẫn có thể tiếp tục sử dụng sau hạn, đặc biệt là với các loại thực phẩm khô như bánh quy, khoai tây giòn nếu được bảo quản đúng cách. Ngược lại, đối với các sản phẩm tươi sống như thịt, cá, sữa, việc tiêu thụ ngay khi chúng còn trong hạn sử dụng là điều cần thiết để đảm bảo an toàn.

Có nên ăn thực phẩm đã hết hạn sử dụng hay không?

Các chuyên gia không đưa ra lời khuyên cụ thể là nên hay không nên. Thay vào đó, họ khuyến nghị chúng ta nên tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất vì hạn sử dụng phản ánh điều kiện bảo quản tốt nhất. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các loại thực phẩm dễ hỏng như sữa, thịt tươi, hải sản và thực phẩm đã nấu chín hoặc đóng gói sẵn để tiêu thụ ngay.

Đối với các thực phẩm ít dễ hỏng hơn, thường được ghi nhãn "tốt nhất trước ngày...", chúng ta có thể xem xét để giảm thiểu lãng phí. Nếu thực phẩm hết hạn sử dụng nhưng vẫn giữ được hình dạng, màu sắc và mùi vị, có thể tiêu thụ nhanh chóng thay vì bỏ đi. Những thực phẩm này thường bao gồm mì ống khô, gạo, bánh quy, ngũ cốc và trái cây sấy khô được bảo quản đúng cách.

Thời gian tối ưu để sử dụng từng loại thực phẩm

Để đảm bảo an toàn và duy trì chất lượng thực phẩm, việc hiểu rõ thời gian sử dụng tốt nhất của từng nhóm thực phẩm là điều cần thiết. Dưới đây là một số hướng dẫn cụ thể:

• Sữa: Sữa là thực phẩm được tiêu thụ rộng rãi ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, khi đã mở nắp, bạn chỉ nên sử dụng sữa trong vòng một tuần để tránh nguy cơ tiêu chảy hoặc đau bụng do sữa bị lên men và có vị chua.
• Trứng: Trứng có thể bảo quản trong vòng 3 - 5 tuần sau khi mua về. Mặc dù trứng có thể để được lâu hơn nếu bảo quản trứng đúng cách, nhưng để đảm bảo chất lượng, bạn nên sử dụng trong thời gian ngắn hơn.
• Thịt gà, cá và hải sản: Nếu mua ở trạng thái đông lạnh, những loại thực phẩm này nên được sử dụng ngay sau khi nấu hoặc tối đa trong vòng hai ngày.
• Thịt bò và thịt heo đông lạnh: Thời gian lý tưởng để bảo quản các loại thịt này là từ 3 đến 5 ngày.
• Thực phẩm đóng hộp: Các sản phẩm đóng hộp, đặc biệt là những loại có độ acid cao như tương cà, có thể bảo quản lên đến 18 tháng. Những thực phẩm có độ acid thấp có thể bảo quản được từ 2 đến 5 năm, với điều kiện là hộp đựng không bị hở hoặc ảnh hưởng bởi môi trường.

Việc bảo quản thực phẩm đóng hộp đúng cách cũng rất quan trọng. Để kéo dài thời gian sử dụng, bạn nên đặt chúng ở nơi tối, có nhiệt độ thấp từ 18 - 38^oC. Nếu phát hiện hộp bị phồng, điều này có thể là dấu hiệu vi khuẩn đã xâm nhập và thực phẩm bên trong nên được loại bỏ.

Mẹo để đảm bảo an toàn thực phẩm khi sử dụng

Ngày nay, việc đảm bảo an toàn thực phẩm là mục tiêu hàng đầu của cả nhà sản xuất và người tiêu dùng. Để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình, bạn có thể áp dụng một số mẹo sau đây:

• Mua sản phẩm vẫn còn hạn sử dụng: Điều này đảm bảo bạn đang tiêu thụ thực phẩm ở trạng thái tốt nhất và an toàn nhất.
• Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh: Đối với những thực phẩm dễ hỏng, việc bảo quản lạnh là cần thiết để ngăn chặn vi khuẩn phát triển.
• Đối với thực phẩm không sử dụng ngay, cấp đông là phương pháp hiệu quả để giữ cho chúng tươi ngon và an toàn lâu dài.
• Tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất: Hãy đọc kỹ nhãn mác và tuân theo hướng dẫn để đảm bảo an toàn khi sử dụng thực phẩm.

Bảo quản đúng cách để thời gian sử dụng dài hơn

Nhiệt độ là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến thời gian sử dụng của thực phẩm. Khi nhiệt độ tăng cao, quá trình phân hủy và sự phát triển của vi khuẩn diễn ra nhanh chóng hơn. Vì vậy, bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ thấp, chẳng hạn như trong ngăn đá, là cách tốt nhất để kéo dài tuổi thọ của thực phẩm.

Ngoài nhiệt độ, độ ẩm cao cũng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Ánh nắng mặt trời cũng làm cho thực phẩm bị hỏng nhanh hơn. Nếu bạn sống ở nơi có độ ẩm cao hoặc thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng, việc sử dụng các thiết bị hỗ trợ bảo quản thực phẩm là cần thiết để đảm bảo chất lượng.

Cuối cùng, hạn sử dụng của thực phẩm thể hiện thời điểm mà dưỡng chất được bảo quản tốt nhất. Vì vậy, việc sử dụng trước khi thực phẩm hết hạn sử dụng là cách tốt nhất để đảm bảo an toàn, tăng cường hương vị và cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể.

Tóm lại, việc hiểu rõ khi nào thực phẩm hết hạn sử dụng không chỉ giúp bạn sử dụng thực phẩm một cách an toàn mà còn góp phần giảm thiểu lãng phí thực phẩm. Mặc dù hạn sử dụng là một chỉ dẫn quan trọng, nhưng khả năng phân biệt và bảo quản thực phẩm đúng cách cũng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sức khỏe và tiết kiệm nguồn tài nguyên. Vì vậy, hãy luôn cân nhắc và sử dụng thực phẩm một cách thông minh, hợp lý.